فستیوال جهانی فیلم زنان آلمان علیه زنان ایرانی!

سرویس تلنگر: جشنواره‌ی جهانی فیلم زنان دورتموند ـ کلن از ۱۴ تا ۱۹ آوریل، در شهر دورتموند برگزار می‌شود. در این دوره‌ی جشنواره که با موضوع محوری رفاه برگزار می‌شود، بیش از ۸۰ فیلم بلند و کوتاه از کارهای سینماگران زن جهان به نمایش در می‌آید.

در بخش مسابقه‌ی این فستیوال ۸ فیلم با یکدیگر رقابت دارند. تازه‌ترین کارهای سینماگران زن کلمبیا، لهستان، ژاپن و ایران در این بخش به نمایش در می‌آید. روابط انسانی، رویارویی با مرگ و بیماری،‌ هم‌چنین عشق و تنانگی، از موضوع‌های اصلی این فیلم‌ها است.

با توجه به اینکه کارهای کارگردان‌‌های برجسته‌ای مانند مالگورزاتا ژوموسکا، یاسمیلا ژبانیچ، نائومی کاوازه و ماریانا روندن در این فستیوال نمایش داده می‌شود، اما از سینماگران ایرانی 2 دو فیلم بسیار ضعیف به نمایش در می‌آید: «گل سرخ» از سپیده فارسی و «دختری در شب تنها به خانه می‌رود» از آنا لیلی امیرپور.

دویچه وله درخصوص این فیلم‌ها می‌گوید: «گل سرخ، داستان عشق بی‌سرانجام و رابطه‌ی جنسی میان یک فعال سیاسی سابق(علی) و یک زن کنشگر(سارا) است. علی مقدمات سفرش به خارج را تدارک می‌بیند و سارا به پیروزی جنبش سبز دل بسته است. این دو، در کوران رویدادهای سیاسی ژوئن ۲۰۰۹ در آشوب‌های پس از انتخابات دوره‌ی دهم ریاست‌جمهوری ایران با یکدیگر آشنا می‌شوند».

این بنگاه خبری آلمانی در ادامه درخصوص شخصیت‌های اصلی این فیلم بیان می‌کند: «با یک نگاه به آپارتمان بزرگ علی، با قفسه‌های پر از کتاب و فیلم و آلبوم‌های موسیقی، "روشن‌فکر" بودن او معلوم می‌شود. سارا با علاقه و کنجکاوی عکس‌های داریوش و فروغ را برانداز می‌‌کند. در اولین گفت‌و‌گوهای میان سارا (با نقش‌آفرینی مینا کاوانی) و علی (با بازی واسیلی کوهکلانی)، معلوم می‌شود که سارا از خانه و زندگی انتظار زیادی ندارد. تنها: "یه تخت و یه مرد توش"».

دویچه وله توضیح بیشتری درباره این دو شخصیت می‌دهد: «سپیده فارسی، از عهده‌ی پرداخت شخصیت‌های این دو به عنوان نمایندگان نسل‌های خود به خوبی برآمده است: علی، نماینده‌ی نسل پیشین که معتقد است سهم‌اش را به دنیا ادا کرده است. سارا، دختری جسور و بی‌باک، از تحمل فشارهای خفقان‌آور و محدودیت‌های بی‌شمار به تنگ آمده، خواهان تغییر است. او معتقد است "این دفعه دیگه با دفعه‌های پیش فرق داره." چون این نسل به خاطر تحقق‌بخشیدن به رویاهای خود، دست به اعتراض زده است».

نماهای فیلم در دو بخش مستقل، با دو مضمون متفاوت تهیه شده‌است: بخش رویدادهای خیابانی، آشوب‌ها، گریز‌ها و درگیری‌های پلیس با آشوب‌گران خیابانی که با دوربین‌ ناآرام تلفن همراه ثبت شده و بخشی که در داخل آپارتمان رخ می‌دهد و شرح تصویری روابط عاطفی و جنسی و بحث و جدل‌های علی و سارا است.

فیلم «گل سرخ» برای نخستین بار در سال ۲۰۱۴ در جشنواره‌ی جهانی فیلم تورنتو به نمایش درآمد. سپیده فارسی اولین فیلم بلند خود را با نام خواب خاک در سال ۲۰۰۳ ساخت و ۳ سال بعد دومین فیلم سینمایی او باعنوان نگاه به‌نمایش درآمد. فیلم‌های بعدی فارسی: مستندهای هرات در سال ۲۰۰۷ و تهران بدون اجازه در سال ۲۰۰۹.

فیلم «تهران بدون مجوز» ساخته سپیده فارسی مستندی مشاهده‌گر با قصه هایی بی آغاز و پایان و پراکنده از شمال و جنوب یک شهر پرتضاد و در عین حال پر از زندگی و انرژی متراکم است. برای فیلمبرداری این فیلم تماما از یک دوربین کوچک عکاسی و موبابل استفاده شده است.

«تهران بدون مجوز» هم مانند دیگر کارهای این کارگردان بسیار ضعیف است و می‌توان گفت هیچ جریانی بیننده را به دیدن ادامه‌ی فیلم ترغیب نمی‌کرد و این موضوع را در همان ابتدا از مکث طولانی دوربین بر صحنه‌هایی معمول و بی‌معنا، می‌توان فهمید. در کل فیلمی خسته کننده بود با تابلویی تحت عنوان: لطفا بپذیرید که یک مستند می‌بینید.

فیلم «دختری در شب تنها به خانه می‌رود» از آنا لیلی امیرپور، دیگر فیلمی است که در این فستیوال به نمایش گذاشته می‌شود و تمام حوادث اولین فیلم این کارگردان در شهری تخیلی در ایران به نام "شهر بد" اتفاق می‌افتد. آرش (آرش مرندی) و دختر چادر به‌سری که حاضر نیست نامش را فاش کند، شخصیت‌های اصلی این فیلم را تشکیل می‌دهند. لیلی امیرپور برای به تصویر کشیدن شخصیت آرش، از جیمز دین، بازیگر هالیوودی که در اثر تصادف هنگام فیلم‌برداری کشته شد، الگو برداشته است.

دویچه وله درباره این فیلم می‌گوید: «آرش که با پدر معتاد و بدهکارش زندگی می‌کند، جوان مغرور و رنج‌کشیده‌ای است که با مشکلات بسیاری دست به‌گریبان است: با آن‌که از دست‌دادن زودهنگام مادر، بدهی‌های کلان پدر و تحمل زورگویی‌های گنگسترهای شهر او را از پا در آورده، ولی او هرگز زبان به شکایت باز نمی‌کند و اغلب ساکت و در خود فرورفته است تا این که به طور تصادفی با دختری چادر به‌سر آشنا می‌شود و به او دل می‌بندد. غافل از این که دختر بی‌نام، خون‌آشامی است که تنها شب‌ها به تنهایی در خیابان‌های نیمه‌تاریک پرسه می‌زند و مردان بوالهوس و زشت‌کار را به سزای اعمال خود می‌رساند. زبان تصویری و فیلمبرداری سیاه و سفید فیلم از رویدادهایی که در شب اتفاق می‌افتند، از نظر تصویری بسیار چشمگیر است».

این فیلم با انتخاب شخصیت زن خود با چادر و نحوه فیلم‌برداری و دیالوگ‌های این شخصیت، سعی دارد حجاب و به خصوص زنان چادری را افرادی ناسالم و خشن معرفی کند. البته این فیلم از نظر هنری آنچنان ضعیف است که قطعا در جوامع هنری مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد.

گزارشگر دویچه وله ضمن اعتراف به متن ضعیف این فیلم می‌گوید: «فضاسازی و نورپردازی فیلم چنان قوی است که تماشاگر ضعف فیلم‌نامه و دیالوگ‌ها را فراموش می‌کند. آنا لیلی امیرپور خود می‌گوید که این فیلم را تحت تأثیر "از ته دل وحشی" دیوید لینچ، "ماهی پراّن" فرانسیس کاپولا و "روزی روزگاری غرب" سرجئو لئونه ساخته است. "دختری که تنها در شب به خانه می‌رود" که با حمایت جشنواره‌ی ساندنس آمریکا ساخته شده، تحسین بسیاری از منتقدان را برانگیخته است».

همچنین در این جشنواره سیاسی و غیراخلاقی، فیلم عدن از مایا هانسن لو، عشق و شور نسل جوان دهه‌ی ۱۹۶۰ ـ ۱۹۷۰ به موسیقی مدرن را در قالب زندگی جوانی فرانسوی نشان می‌دهد که تلاش‌هایش برای دستیابی به موفقیت در این هنر با شکست روبرو می‌شود. گلشیفته‌فراهانی در این فیلم، نقش یکی از دوست دخترهای بی‌شمار این جوان را بازی می‌کند.

در این جشنواره ، برگزاری کارگاه‌های مختلف، میزگردها و جلسات بحث و گفت‌وگو در باره‌ی سینما و جایگاه سینماگران زن در این هنر، در کنار نمایش فیلم‌های بخش‌های گوناگون، از برنامه‌های اصلی است. "سهمیه‌بندی برای زنان در قلمرو شغلی مردان"، یکی از موضوع‌های مطرح در این فستیوال است.

همچنین در این فستیوال، تنها از کارگردانان زن جهان قدردانی نمی‌شود، بلکه آثار دست‌اندرکاران بخش‌های دیگر سینما از جمله زنان فیلمبردار، سازنده‌ی موسیقی متن و فیلم‌نامه‌نویس نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.

به گفته دویچه وله «یکی از بخش‌های ثابت فستیوال، آشنا ساختن تماشاگران جوان با فیلم‌های سینماگران زنان جهان است که با برنامه‌ی "جعبه‌ی مدرسه" و نمایش فیلم در سینماهای خاص برای این گروه از تماشاگران پیاده می‌شود. تشکیل گروه‌های کاری درباره تئوری فیلم و تصویرسازی نیز، یکی از بخش‌های ثابت برنامه‌ی جشنواره است. فراتر از این‌ها، میزگردهایی برای آشنایی با شرایط تولید فیلم، حق پخش و انتشار و کپی رایت، نیز برنامه‌ریزی شده است».

گفتنی است جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم زنان دورتموند ـ کلن در سال ۲۰۰۶ از ادغام دو جشنواره‌ی فیلم زنان با عنوان‌‌های فِمیناله و فِم توتال تشکیل شد، به عنوان جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم زنان شناخته شده است. این جشنواره هر سال به طور متناوب در شهرهای کلن و دورتموند آلمان برگزار می‌شود.

نقطه محورى توجه به آثار فيلمسازان زن در يك كشور، سال 2006 به ايران اختصاص داده شده بود. در اين بخش ضمن نمايش آثار فيلمسازان زن ايرانى، به بررسى اوضاع ايران و بويژه وضعيت زنان پرداخته شد. از كارگردانان زن ايرانى از جمله تهمينه ميلانى براى شركت در اين جشنواره به عنوان يكى از اعضاى هيئت ژورى در گروه داوران فستيوال دعوت به عمل آمده بود. از زنان كارشناس مهاجر ايرانى نيز براى شركت در اين برنامه دعوت شده بود.

لازم به ذکر است، دویچه وله، بنگاه سخن پراکنی بین‌المللی آلمان است که به پخش برنامه‌های رادیویی، تلویزیونی و اینترنتی می‌پردازد. این شبکه به غیر از زبان آلمانی به ۳۰ زبان دیگر برنامه‌هایی اجرا می‌کند. عبارت دویچه وله به فارسی به معنی «موج آلمانی» است.