لزوم مطالعه در حالات و پیام های جضرت ابراهیم(ع) توسط پیروان ادیان/ تبلور بندگی در حضرت ابراهیم(ع)

به گزارش حلقه وصل، همزمان با حلول عید سعید قربان ، مسلمانان مقیم هامبورگ با ملیت های مختلف در روز جمعه ۱ سپتامبر ۲۰۱۷ در مسجد جامع امام علی (ع) مرکز اسلامی هامبورگ ، نماز عید قربان را به امامت آیت الله رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ به جای آوردند. این مراسم معنوی با تلاوت کلام الله مجید آغاز شد و پس از آن حاضران با تکبیر و تهلیل الهی که از مستحبات این روز بزرگ می باشد،  به استقبال نماز عید قربان رفتند. 

لازم به ذکر است این مراسم به طور زنده در سایت مرکز اسلامی هامبورگ برای علاقه مندان پخش گردید.

پس از اقامه نماز عید قربان، آیت الله رمضانی خطبه های نماز عید را به شرح ذیل ایراد نمود:

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین و الحمد لله الذی لا مُضادّ له فی مُلکه و لا مُنازِعَ لَهُ فی أمره. الحمدالله الذی لا شریک لَهُ فی خلقه ولا شبیه لَهُ فی عَظَمَتِه (جزء من دعاء الإفتتاح) وصلّی الله علی سیدّنا ونبیّنا محمّد صلّی الله علیه وعلی آله الطاهرین واصحابه المنتجبین. 

عبادالله ! أُوصیکم و نفسی بتقوی الله و اتّباع امره و نهیه.

 این عید بزرگ را به همۀ مسلمانان بویژه شما نمازگزاران محترم، صمیمانه تبریک و تهنیت عرض می کنم.

عید قربان یکی از مهمترین روزهایی است حیات توحیدی را به انسان یادآور می شود، و معلّم حقیقی بندگی در این روز حضرت ابراهیم (سلام الله علیه) می باشد. آن وجود نورانی با زندگی توحیدی اش در حقیقت توکّل به خدای بزرگ را به همۀ بشریت تعلیم و آموزش داد. بدین بیان زمانی که همۀ مردم به خاطر بت پرستی در یک طرف صف قرار گرفته بودند و در مسیر باطل بودند، معمار توحید را به خاطر توکّل و تکیه اش به پروردگار متعال تهدید کردند. لکن آن حضرت(ع) از احدی نترسید و برای تغییر نگاه باطل آنها تلاش مضاعفی می نمود. ایشان با احتجاج و استدلال های خویش مسیر حق را به آنها نشان می داد، و وقتی مردم نسبت اعمال و عقاید باطل خود آگاه می شدند، به سوی توحید و بندگی خدا گرایش پیدا می کردند.

استوانۀ توحید عملی

از آنجا که حضرت ابراهیم(ع) نماد کامل بندگی حق بود، با پیروزی بر همه آزمون های الهی برترین مقام عالم هستی را از سوی خدای تعالی که مقام «امامت و رهبری» است، دریافت نمود. بر همین اساس این رسالت بزرگ الهی را در هر منطقه ای که حضور می یافت به بهترین وجه ممکن انجام داده و انسانها را به بندگی و توحید فرا می خواند.

بندگی خدا مهمترین درس عید قربان

درس بزرگ این روز تسلیم محض بودن خدای تعالی است که آن حضرت(ع) در جریان رؤیای صادقه ای که برایش اتفاق افتاد فرزند موحدش حضرت اسماعیل(ع) را به آزمونی بزرگ رهنمون ساخت تا اراده و فرمان خدای بزرگ ـ قربانی نمودن فرزندش ـ را اجراء نماید، و این حرکت از سوی آن حضرت(ع) بدین جهت بود که در وجودش هیچ تعلّقی جزء تعلّق به ذات اقدس ربوبی نبود. ابراهیم خلیل الرحمن هنگامی که در این آزمون مهم سربلند و موفق شد، خدای متعال فرمان داد گوسفندی که از سوی خودش فرستاده شده بود را قربانی نماید که بعدها ای عمل او، یک سنّت ماندگار گردید برای کسانی که قصد حج بیت الله می نمایند. به همین جهت این عمل، یکی از واجبات اعمال حجّ در روز دهم ذی الحجه قرار گرفته است. البته باید توجه داشت بسیاری از آنچه که برای حضرت ابراهیم(ع) و همسرش در سرزمین مکه و منی اتفاق افتاد جزء اعمال حجّ واجب می باشند.

لزوم مطالعه در حالات و پیام های جضرت ابراهیم(ع) توسط پیروان ادیان

بر همۀ پیروان ادیان الهی لازم و بلکه مهم است که زندگی سراسر توحیدی آن پیامبر خدا را مرور و مطالعه کنند و پیامها و درسهای او را در زندگی خود پیاده سازند. البته همۀ آن پیام ها در این که انسان ها باید حیات خود را با نگرشی توحیدی بنا کنند، خلاصه می شود. چرا که محبت و عشق به خدای بزرگ در اثر بینش توحیدی به دست می آید، و این موضوع عامل سعادت واقعی بشریت در دنیا و آخرت خواهد بود.

تبلور بندگی در حضرت ابراهیم(ع)

یکی از مسائلی می بایست به آن توجه لازم داشت این است که حضرت ابراهیم(ع) در سن ۸۶ سالگی در حالت بیم و امید از خداوند متعال فرزند صالحی را درخواست می کند: «رَبِّ هَبْ لی‏ مِنَ الصَّالِحین‏؛ پروردگارا! به من از صالحان [فرزندان صالح‏] ببخش‏».[۱] خدای تعالی نیز دعای او را مستجاب نموده، و تولد فرزند صالحی چون حضرت اسماعیل(ع) را به او بشارت می دهند: «فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلیم؛ پس ما او را به نوجوانی بردبار و صبور بشارت دادیم».[۲] حضرت اسماعیل چون به سنی رسید که می توانست به پدر کمک و یاری دهد، حضرت ابراهیم(ع) آن خواب مهم را ـ که رؤیای صادقه است ـ می بیند: «فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قالَ یا بُنَیَّ إِنِّی أَری‏ فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ ما ذا تَری‏؛‏هنگامی که با او به مقام سعی و کوشش رسید، گفت: «پسرم! من در خواب دیدم که تو را ذبح می‏کنم، نظر تو چیست؟».[۳] او در جواب پدر می گوید: «یا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُنی‏ إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرین؛ پدرم! هر چه دستور داری اجرا کن، به خواست خدا مرا از صابران خواهی یافت‏».[۴] و آنگاه که برای اجرای فرمان خدا اقدام می کند فرمان می آید: «قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیا إِنَّا کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنین‏* إِنَّ هذا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبین*‏ وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ؛ آن رؤیا را تحقق بخشیدی (و به مأموریت خود عمل کردی)!» ما این گونه، نیکوکاران را جزا می‏دهیم! * این مسلّماً همان امتحان آشکار است! * ما ذبح عظیمی را فدای او کردیم‏».[۵] 

تاریخچه قربانی کردن

تاریخ قربانی در نسل بشر به دوران انسانهای اولیه باز می گردد، بدین بیان که آنان برای به دست آوردن ترحم خدایان، دست به قربانی کردن حیوانات و انسانها می زدند که این موضوع در زمان حضرت آدم نیز معمول بوده است. ـ قرآن کریم نیز در آیات ۲۳ تا ۳۰ سوره مبارکه مائده، به نخستین قربانی در عالم اشاره می کند.[۶] ـ پس از وی حضرت نوح(ع) سنت قربانی کردن حیوانات را از خود بر جای گذاشت، و مهم تر از همه، داستان قربانی حضرت ابراهیم خلیل الله(ع) که در آیات ۱۰۲ تا ۱۰۷ سوره صافات به آن تصریح شده است، می باشد.

 فلسفه قربانی کردن رسیدن به مقام بندگی

یکی از اسرار و حکمت های قربانی نمودن، فدا کردن مال و انفاق آن در راه خدای تعالی می باشد، همچنین کشتن نفس اماره و پیروزی عقل و ایمان بر تمایلات و خواهشهای نفسانی، جلوه ای دیگر از این حکمت است. بر همین اساس می توان گفت بزرگترین درس عید قربان همین است که انسان اگر بخواهد به مقام قرب و نزدیکی به سوی حق برسد، باید بر غریزه و طبیعت خود پیروز شود. البته نه به این معنا که آن را منکوب و سرکوب نماید، بلکه به درستی آن را تربیت کند و تعدیل سازد، و خود را تابع محض غریزه و شهوت نکند. لذا زمانی که انسان به چنین توان و قدرتی دست یابد می تواند در مسیر بندگی و توحید گام بردارد.

آدمیان باید خود را از تعلّقات و وابستگی های درونی نجات دهند تا در مسیر توحید و بندگی قرار گیرند. لذا هر کس در زندگی خود بتواند به فطرت سلیم خود دست یابد، قطعاً به حقیقت توحید راه خواهد یافت و در چنین موقعیتی بر او عید خواهد بود. لذا عید قربان در حقیقت عید بندگی خداست، و این موضوع برای انسان موحد پس از کنترل بر آمال و آرزوهای طولانی و تمایلات نفسانی به دست می آید.

بسیار واضح و روشن است که در یک لحظه نمی توان به قرب و نزدیکی به سوی خدا دست یافت، بلکه آدمی باید همواره تلاش کند تا نفس را برای بندگی و اطاعت از حق تربیت نماید. چرا که اگر به چنین جایگاهی رسیده باشد، در وجودش این فرح و شادی روحی را احساس خواهد نمود. لذا فقط نباید به نقل داستان و خاطره مربوط به آن پیامبر بزرگ خدا(ع) اکتفا نمود. بلکه همانگونه که قرآن کریم او را به عنوان الگو معرفی می نماید باید رفتا و کردار و اعمال و سراسر وجود خود را توحیدی نموده، و فقط بندگی خدا را در زندگی خود تجربه کنیم، نه بندگی هوا و هوس و قدرت و ثروت را.

سخن پایانی

بدون شک اگر حالاتی که مورد تبیین قرار گرفت در انسان تحقق یابد، دیگر در برابر گردنکشان و زورگویان و مستکبران هیچ گاه زانو خم نمی کند، و هچنین به خدای بزرگ تکیه کرده و از کسی نمی هراسد. چرا که فقط از او استعانت می جوید و فقط او را بندگی می کند. «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعین‏؛ (پروردگارا!) تنها تو را می ‏پرستیم؛ و تنها از تو یاری می ‏جوییم».[۷]

[۱]. الصافات/۱۰۰.

[۲]. همان/۱۰۱.

[۳]. همان/۱۰۲.

[۴]. همان.

[۵]. همان/۱۰۵ـ۱۰۷.

[۶]. «وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ ابْنَیْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبا قُرْباناً فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قالَ لَأَقْتُلَنَّکَ قالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقین *  لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقْتُلَنی‏ ما أَنَا بِباسِطٍ یَدِیَ إِلَیْکَ لِأَقْتُلَکَ إِنِّی أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمین‏ * إِنِّی أُریدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمی‏ وَ إِثْمِکَ فَتَکُونَ مِنْ أَصْحابِ النَّارِ وَ ذلِکَ جَزاءُ الظَّالِمین‏ * فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرینَ؛  و داستان دو فرزند آدم را بحقّ بر آنها بخوان: هنگامی که هر کدام، کاری برای تقرّب (به پروردگار) انجام دادند؛ امّا از یکی پذیرفته شد، و از دیگری پذیرفته نشد؛ (برادری که عملش مردود شده بود، به برادر دیگر) گفت: «به خدا سوگند تو را خواهم کشت!» (برادر دیگر) گفت: « (من چه گناهی دارم؟ زیرا) خدا، تنها از پرهیزگاران می ‏پذیرد! * اگر تو برای کشتن من، دست دراز کنی، من هرگز به قتل تو دست نمی ‏گشایم، چون از پروردگار جهانیان می ‏ترسم! * من می ‏خواهم تو با گناه من و خودت (از این عمل) بازگردی (و بار هر دو گناه را به دوش کشی)؛ و از دوزخیان گردی. و همین است سزای ستمکاران‏ * نفس سرکش، کم کم او را به کشتن برادرش ترغیب کرد؛ (سرانجام) او را کشت؛ و از زیانکاران شد».

[۷]. الفاتحة/۵.