از خوانندگی زن تا کارگردان بی‌وطن!

به گزارش حلقه وصل، محافل و جشنواره‌هایی همچون اسکار، برلین، کن، ونیز، مونترال و سایر جشنواره‌های به اصطلاح سینمایی وابسته به دولت‌های اروپایی، در ابتدای امر اگرچه ژستی هنری داشته و منافع سیاسی و اقتصادی خود را مستقیما پیگیری نمی‌کردند، اما اکنون بدون واهمه از لطمه خوردن به عنوان هنری خود، وارد بازی‌های سیاسی شده‌اند.

این‌روزها فیلم «آواز بی‌سرزمین» ساخته آیت نجفی که به گفته کارگردانش دشواری‌های خوانندگی زنان را در ایران نشان می‌دهد، توجه شماری از رخدادها و فستیوال‌های سیاسی - سینمایی را طی روزهای اخیر به خود جلب کرده است.

آیت نجفی کارگردان این فیلم در خصوص اینکه چگونه به سراغ این موضوع رفته می‌گوید: «در ابتدای کار شخصیت [یک خواننده زن] برای من خیلی جذاب بود و همیشه دوست داشتم که درباره اش کار کنم. اما این برمی گردد به پنج سال پیش از این که این فیلم تمام شود. در این فاصله خواهرم روی این موضوع داشت کار می کرد که چطور می تواند مجوز بگیرد برای صدای زن و اینکه چه محدودیت‌هایی دارد و تا چه حد می تواند پیش برود. این دو پروژه با هم ادغام شد.»

یکی از رسانه‌های معارض درخصوص این فیلم می‌نویسد: «این فیلم درباره گروهی از دختران موزیسین و آوازه خوان ایران است که در تلاشند کنسرتی شامل خوانندگان زن را در تهران به صحنه بیاورند. از سویی با دو خواننده زن فرانسوی تماس می‌گیرند و در میانه راه پر پیچ و خم، یک دختر آوازخوان تونسی هم به گروه می پیوندد، از سوی دیگر، عده‌ای از موزیسین‌ها وآوازه‌خوان‌ها هم در تهران در حال تمرین هستند تا همگی یک کارگروهی از موسیقی شرق و غرب را با هم ادغام کنند. پیچیدگی‌های بسیار اداری که در زمان دولت احمدی‌نژاد وجود داشته، تا مرحله انتخابات دوره جدید ریاست جمهوری حسن روحانی هم طول می کشد».

رادیو فرانسه در این خصوص گفت: «این فیلم به عنوان فیلم مورد علاقه "فستیوال فیلم اوبانی" در حومه شهر مارسی در جنوب فرانسه برگزیده شده است.»

فستیوال فیلم اوبانی که از روز 16 تا 21 مارس برای شانزدهمین بار برگزار می‌شد، ویژگی‌اش در این است که به موسیقی در سینما توجه می‌کند؛ از این رو در آن آهنگسازان، سینماگران و موزیسین‌ها با یکدیگر دیدار می‌کنند.

به گفته رادیو فرانسه این فستیوال جایزه بهترین میزآنسن خود را به فیلم «پیکسادورس» (پیشادورس- نوعی گرافیتی آفریده شده در سائوپائولوی برزیل)، ساخته امیر اسکندری کارگردان ایرانی ساکن شمال اروپا داد و جایزه بهترین فیلم این جشنواره را فیلم «فلیکس و میرا» ساخته «ماکسیم ژیرو» ربود که از وضع زنان در درون جامعه یهودیان بسیار مذهبی و محدود کردن استفاده از موسیقی سخن می‌گوید.

این فستیوال که از روز 20 مارس آغاز شد و در روز 29 مارس پایان می پذیرد، همچنین در بخش سینمای خانوادگی خود فیلم "خانه دوست کجاست" ساخته عباس کیارستمی که در سال 1365 ساخته شده است را نشان می‌دهد.

فستیوال دیگری در فرانسه هم که در شهری به نام آلس برگزار می شود و به فیلم‌هائی در پیوند با سفر اختصاص دارد، فیلم آواز بی سرزمین را در بخش فیلم‌های دیده نشده خود گنجانده است.

رادیو فرانسه درخصوص این فیلم می‌گوید: «فیلم آواز بی سرزمین، تلاش های سرسختانه یک هنرمند زن "سارا نجفی" پیانیست و آهنگساز را برای ترتیب دادن کنسرتی نشان می دهد که در آن خانم ها بتوانند برای همه بخوانند؛ کنسرتی که برای دور زدن ممنوعیت خوانندگی زن، در آن دو خواننده زن فرانسوی و یک تونسی شرکت داده شده بود».

همچنین این فیلم در حومه و شهر پاریس هم به مناسبت دهمین برگزاری پانورامائی از فیلم‌های کشورهای مغرب و خاور میانه به نمایش گذاشته شده است.

لازم به ذکر است انجمن فیلم های بومی، برنامه «پانورامائی از فیلم‌های کشورهای مغرب و خاورمیانه» را از روز 31 مارس تا 19 آوریل در فرانسه برگزار می‌کند که به گفته مسئولین این برنامه، هدفش نشان دادن سینمای نوخاسته در کشورهای این منطقه در فرانسه است، طی این روزها 40 فیلم برگزیده خود را به نمایش می گذارد.

این پانوراما، برای نمایش آغازین دهمین برگزاری خود در شب 31 مارس، فیلم آواز بی سرزمین را برگزیده است و این فیلم، بار دیگر در روز دوشنبه 6 آوریل، در سینما لوکسور در محله 18 پاریس به نمایش گذاشته می‌شود.

آیت نجفی، کارگردان فیلم در پاسخ به این سوال که مساله گذشته و حال در فیلم‌ات بسیار مهم شده... یعنی به هر حال چیزی که در پیش از انقلاب وجود داشته را با امروز مقایسه می‌کنی، دنبال محل‌های کنسرت در آن زمان می گردی و به خواننده‌های زن اشاره می‌کنی.... می‌گوید: «این تم برای من خیلی مهم بود».

کارگردان سرزمین بدون آواز مشکل خوانندگی زنان در ایران را خیلی شرم‌آور و ناراحت کننده می‌داند و می‌گوید: «لحن فیلم تلاش دارد که یک مقدار امیدواری داشته باشد، چون راستش چیز دیگری غیر از امیدواری نداریم! همه راه ها را امتحان کرده‌ایم و الان فقط این مانده که مثل ملک الشعراء با مرغ سحر درد دلی کنیم که بالاخره آن صبح خواهد آمد یا نه....»

سال گذشته در بخش مسابقه فیلم‌های مستند سی و هشتمین دور جشنواره جهانی فیلم مونترال از 21 ماه اوت تا اول سپتامبر 2014 در کانادا، فیلم سرزمین بدون آواز به عنوان یکی از آثار این بخش انتخاب شده است.

گفتنی است آیت نجفی، فرزند محمدعلی نجفی فیلمساز شناخته شده ایران است که مدت هاست در کشور آلمان اقامت دارد اما بین تهران و آلمان فیلم می سازد. او قبلا، با فیلم فوتبال زیر حجاب در جشنواره برلین 2008 شرکت داشت و جوایزی هم به دست آورد.

 وی در خصوص خود می‌گوید: «من در تهران به دنیا آمدم. همانجا هم در رشته تئاتر تحصیل کردم. از سال ۱۳۷۴ بود که آرام‌آرام کارم را در دانشگاه و همزمان با آن در تئاتر حرفه‌ای تهران شروع کردم. اولین تئاترم به نام نیمروز خواب‌آلود در سال ۱۳۸۰ به روی صحنه رفت. بیشتر از سه اجرا در فرهنگ‌سرای نیاوران نداشت که تئاتر دچار مشکل شد و اجرای آن متوقف گردید. پیش از آن به عنوان دستیار کارگردان،‌ بازیگر و حتی طراح صحنه در تئاترها فعالیت داشتم. در سال ۱۳۸۲ بود که شروع به ساختن فیلم مستند کردم»

لازم به ذکر است «سرزمین بدون آواز» فیلمی 90 دقیقه‌ای است با شرکت سارا نجفی، الیز کارون، ژان شرال، امل مسلوچی، پروین نمازی و سایه سودیفی که محصول مشترک آلمان و فرانسه است.