تهران: حجت‌الاسلام صداقت: اصلی‌ترین برنامه کارگزاران مساجد باید احیای کارکرد فرهنگی مساجد باشد

به گزارش حلقه وصل، میزگرد تخصصی «مسجد تراز اسلام» با محورهای «راهکار افزایش کارکرد مساجد»، «راهکار کیفیت‌بخشی به محیط مساجد با استفاده از هنرهای تجسمی»، «چالش‌های فعلی معماری مساجد و ارتقای کیفیت معماری مساجد» با حضور حجت‌الاسلام صداقت، مدیر برنامه‌ریزی فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد، عبدالحمید قدیریان، مسئول دفتر مطالعات کاربردی هنر حوزه هنری و بهمن ادیب‌زاده، استادیار معماری دانشگاه شهید بهشتی امروز برگزار شد. 

حجت‌الاسلام صداقت در این نشست با بیان اینکه کارکرد اصلی مساجد در موضوعات فرهنگی است، گفت: مساجد کارکردها متعددی دارند، اما در بین همه اینها، کارکرد اصلی همان موضوعات فرهنگی است. به عنوان نمونه در احادیث داریم اگر نماز مؤمنی مورد قبول واقع شود، مابقی اعمال هم مورد قبول واقع می‌شوند و اگر ردّ شود، سایر اعمال اثر نخواهند داشت. 

وی با بیان اینکه هر برنامه‌ای که در مساجد بتواند در سبک زندگی مردم تأثیر بگذارد، جزو فعالیت‌های فرهنگی مسجد محسوب می‌شود، افزود: اصلی‌ترین برنامه کارگزاران مساجد باید احیای کارکرد فرهنگی مساجد باشد. حتی معماری مساجد بر اساس کارکردهای فرهنگی آن شکل گرفته است. 

اهل هنر با مراکز دینی به زبان مشترک نرسیدند

عبدالحمید قدیریان، مسئول مطالعات کاربردی هنر حوزه هنری با ابراز تأسف نسبت به اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ما هنرمندان با مراکز دینی به زبان مشترک نرسیدیم، افزود: متأسفانه این امر پسندیده‌ای نیست و باید این تعامل ایجاد شود. یعنی حتی در حد شنیدن ایده‌های ما هنرمندان وقت گذاشته نشده است. این را هم قبول داریم که همچنان که هنر تأثیر فراوانی در ارائه مفهوم به مخاطب دارد، یک ابزار مهیب نیز محسوب می‌شود و باید در فرم هنری دقت لازم صورت گیرد، اما به هر حال نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

وی افزود: متأسفانه برخی هنر را تا حد زیبایی‌سازی تعریف می‌کنند و آن را در حد سرگرم کردن مردم تنزل داده‌اند در حالی که ماجرا فراتر از این مسائل است. اکنون دشمن از ترفندهای هنری استفاده‌های فراوانی در راستای اهداف شوم خود در تخریب فرهنگ جوامع برده است.

اولویت رفتاری‌مان باید اصلاح روحیات مردم باشد

مسئول مطالعات کاربردی هنر حوزه هنری با بیان اینکه تصور بنده این است که مقدم بر ارائه مفاهیم در قالب هنر، در پایه‌های فکری مشکل داریم، اظهار کرد: اکنون در مباحث فکری و محتوایی هر کسی به ظن و گمان خودش رفتار می‌کند و اینکه نظر قطعی قرآن و عترت چیست، اولویت کارمان قرار ندارد و اگر اولویت داشت، دو دستگی‌ها و چند دستگی‌ها نبود، زیرا تفکر الهی مبتنی بر نگاه توحیدی است. از این منظر باید در تفکرات‌مان تجدید نظر کنیم. به عنوان نمونه ما تلاش می‌کنیم کودکان به صورت صحیح و دقیق اعمال مربوط به نماز را انجام دهند. این خیلی مهم و عالی است، اما روحشان کجاست؟ وقتی ما به روح و روان اهمیت قائل نباشیم، دشمن روی این مسأله سرمایه‌گذاری می‌کند و با ترفندهای مختلف هنری در جهت تخریب این مقولات در فرزندان ما بر می‌آید. بنابراین اولویت رفتاری‌مان باید مبتنی بر اصلاح روحیات و روانیات باشد؛ اگر این مسأله حاصل شد، دیگر لازم نیست روی کیفیت جذب فکر کنیم بلکه مردم خودشان به سمت اماکن مقدس از جمله مساجد کشیده می‌شوند.

لزوم بازیابی تفکر پیامبر(ص) در افزایش کارکرد مساجد

دکتر بهمن ادیب‌زاده، در ادامه این نشست درباره الگوگیری از شاخصه‌های مسجدالنبی(ص) گفت: پیامبر گرامی اسلام(ص) در صدد ساخت مکانی بودند تا محور تمام فعالیت‌ها باشد و از سوی دیگر بتوانند خودشان پاسخگوی مراجعات مردم باشند؛ لذا فکر مسجد از همان جا شکل گرفت. اما اکنون از عمده محوریت‌ها و کارکردهای مساجد کاسته شده است. 

وی در بیان برخی مصادیق رفتاری پیامبر(ص) در قبال مسجد گفت: پیامبر گرامی اسلام(ص) از زرق و برق مسجد نهی می‌کردند؛‌ زیرا بارها می‌فرمودند زرق و برق چشم مردم را به معنویات می‌بندد. اکنون جامعه هنری در آن سوی دنیا و در مقابل جبهه حق با زینت‌آلات چشم‌بندی می‌کند و مردم را فریب می‌دهد. همچنین تفکر معماری اسلامیِ مساجد وابسته به گنبد و مناره بلند نبود بلکه به نوع و تعدد کارکردهای آن بستگی داشت. مسجد در زمان رسول‌الله(ص) مکانی برای گفتمان علمی، دینی، سیاسی، اجتماعی و حتی نظامی بود.

منبع: تسنیم