شکست برجام به پای غرب نوشته خواهد شد

به گزارش حلقه وصل؛ دولت دونالد ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ در اقدامی یکجانبه توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام را به بهانه‌های واهی نقض آن از سوی ایران زیر پا گذاشت. پس از آن کمپین غیرانسانی فشار حداکثری را با محوریت تروریسم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران به‌راه انداخت. کشورمان تا یک سال بعد از خروج آمریکا به طور کامل تعهداتش در توافق هسته‌ای را اجرا کرد و به کشورهای اروپایی که وعده جبران آثار این خروج را می‌دادند فرصت اجرا برای وعهده هایشان را داد.

یک‌سال بعد که دولت‌های اروپایی نتوانستند به تعهداتشان عمل کنند، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد طبق مفاد مندرج در توافق هسته‌ای طی چند گام تعهداتش در توافق هسته‌ای را کاهش خواهد داد. اکنون هم در ادامه گام های کاهش تعهدات جمهوری اسلامی، طبق قانون اقدام راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها، پنجم اسفند ماه نظارت‌های آژانس در قالب پروتکل الحاقی و برجام قطع خواهد شد و نظارت‌های پادمانی و در چارچوب NPT باقی می‌ماند.

در همین زمینه برای بررسی اقداماتی که ایران انجام داده است، تبیین فرمایشات مقام معظم رهبری و مسئولان عالی رتبه کشورمان که یک صدا با هم خواسته‌های ایران را در برجام اعلام کرده‌اند، با ابوالفضل ظهره‌وند عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته‌ای و سفیر اسبق ایران در ایتالیا به گفت‌وگو نشستیم.

با هدف متوازن کردن تعهدات و اقدامات مان پروتکل الحاقی را متوقف می‌کنیم/ اکنون توپ در زمین طرف آمریکایی و ۱+۵ است سوال: بعد از خروج آمریکا از برجام، تحریم ها و بی تعهدی طرف های اروپایی در برجام شاهد صبر راهبردی ایران و انجام تمامی تعهدات ذیل توافق هسته ای بودیم، اکنون چرا ایران به نقطه توقف پروتکل الحاقی رسیده است؟ 

ظهره وند: اساسا ما مسئله برجام را با هدف لغو تمامی تحریم‌ها با ۵+۱ به امضا رساندیم، تلاش مان این بود که در کنار همکاری‌ها که بخشی از آن به صورت فوق العاده مانند پروتکل الحاقی است، بتوانیم از مزایای این توافق که همان لغو تمامی تحریم‌ها باشد استفاده کنیم، اما هم در دوره ریاست جمهوری «باراک اوباما» و هم در دوره « دونالد ترامپ» تحریم‌های جدیدی به ایران تحمیل شد.

در حقیقت سال ۹۷ که ترامپ از برجام خارج شد، تحت عنوان سیاست فشار حداکثری ده‌ها و شاید صدها تحریم جدیدی را علیه ایران به اجرا گذاشت و اکنون هم بهترین سیاست همان چیزی است که مجلس شورای اسلامی کشورمان در دستور کار قرار داده است، یعنی در چارچوب برجام و با هدف متوازن کردن تعهدات و اقدامات ما پروتکل الحاقی را متوقف می‌کنیم. اکنون توپ در زمین طرف آمریکایی و ۱+۵ است. آنها اگر برای برجام اهمیتی قائل هستند باید به تعهدات خودشان در قبال ایران عمل کنند که آن لغو تمامی تحریم هاست، بنابراین در پنجم اسفند هم یکی دیگر از گام‌هایی که ما در مسیر کاهش تعهدات برمیداریم، توقف بازرسی‌های فوق العاده تحت عنوان پروتکل الحاقی است.

صبر استراتژیک ایران در ۵ سال گذشته از سوی طرف های برجامی با پاسخ مناسب مواجه نشد سوال: در مورد ماهیت پروتکل الحاقی برایمان توضیح دید، دقیقا در پنجم اسفند چه اتفاقی می افتد؟

ظهره وند: پروتکل الحاقی اقدامی داوطلبانه و غیر الزام آور بود، چراکه اجرای پایدار این پروتکل نیازمند مصوبه مجلس است و ایران با صبر استراتژیک خود طی ۵ سال گذشته این پروتکل را اجرایی_عملیاتی کرده است که متاسفانه با پاسخ مناسب مواجه نشده است.

اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران در مسیر داوطلبانه بود و نه از سر استیصال. ایران در اعتماد سازی و با هدف لغو تحریم‌ها پروتکل الحاقی را اجرایی می‌کرد و این صبر استراتژیک است که در محیط داخلی ما هم  مورد انتقاد بسیاری از افراد و جریان‌های سیاسی است که چرا زودتر از این‌ها وارد عمل نشدیم. ذات روابط بین الملل قدرت پایه است، بنابراین موضوعاتی مانند اعتماد سازی و اعتماد به طرف غربی خروجی بهتر از این وضعیتی که اکنون ما با آن مواجه هستیم، ندارد، همچنین در چارچوب همان ادبیات سیاسی که غربی ها منافع فرضی خود را دنبال می‌کنند که همان مسئله ایجاد توازن بین تعهدات و تکالیف است و ایران امروز این ادبیاتی که آن‌ها خوب می‌فهمند را به طرف مقابل گذاره می‌دهد.

همانطور که آقای غریب آبادی گفت در تاریخ مقرر مفاد پروتکل الحاقی یعنی کد ۳.۱ اصلاحی ترتیبات فرعی موافقت نامه پادمان (برای اظهار زودهنگام تاسیسات هسته‌ای به آژانس)، استفاده از فناوری‌های مدرن و حضور درازمدت آژانس در ایران،  اقدامات شفاف ساز در رابطه با کیک زرد، اقدامات شفاف ساز در رابطه با غنی سازی؛ دسترسی‌ها پیرو مفاد برجام، نظارت و راستی آزمایی اجرای اقدامات داوطلبانه و اقدامات شفاف ساز در رابطه با ساخت قطعات سانتریفیوژ متوقف می‌شوند.

 اروپا تلاش حداکثری خود را برای حفظ برجام انجام می‌دهد/ طرف مقابل ایران باید گام عملی بردارد  سوال: رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کردند که به ایران سفر می‌کنند آیا ممکن هست در این سفر گشایشی در برجام به وجود بیاید؟

ظهره وند:  اکنون کشورهای عضو برجام به ویژه آلمان، فرانسه و اروپا تلاش حداکثری خود را انجام می‌دهند که برجام را نجات دهند، چراکه توافق نامه برجام مهم‌ترین دستاورد سیاسی برای اتحادیه اروپا بعد از جنگ جهانی دوم برای آنهاست و شکست برجام به پای آن‌ها نوشته می‌شود، چراکه ایران ۵ سال به طور کامل توافق هسته‌ای را اجرایی_عملیاتی کرده است و متحمل خسارت‌های زیادی شده است، بنابراین این طرف مقابل است که باید گام عملی بردارد که گام عملی هم لغو تمامی تحریم هاست.

دموکرات هم امروز با شکست طرح استیضاح ترامپ در محیط داخلی آمریکا با یک شرایط دوقطبی مواجه هستند، بنابراین در سیاست خارجی برای پرداختن به چالش‌های اصلی که چین، روسیه و ایران که یک مسئله اقلیمی است، قاعدتا ساده‌ترین بخش آن موضوع ایران است و واشنگتن می‌تواند یک گام موثر بردارد و این چالش را به عنوان یک دستاورد حل و فصل کند که آن لغو تحریم هاست و سپس به چالش اصلی خود یعنی مسئله روابط با چین بپردازد.

غربی‌ها به زودی برای نجات برجام گام‌های عملی و قابل قبولی را برمی‌دارند/مسیر غیر قابل بازگشت ایران در شکل دهی به قدرت ملی و حفظ اراده استراتژیک کشور احتمالا غربی‌ها به زودی برای نجات برجام گام‌های عملی و قابل قبولی را بردارند که البته مقام معظم رهبری به طور کامل برای طرف مقابل تشریح کرده است که نجات برجان تنها در صورت  لغو تمامی تحریم‌ها و بازگشت آنها به برجام میسر می‌شود. در واقع ایران مسیر خود را می‌رود و عجله‌ای هم ندارد، طرف‌های مقابل برجامی هم می‌دانند که مسیر ایران در شکل دهی به قدرت ملی و حفظ اراده استراتژیکش غیر قابل برگشت است. برجام را همانطور که امضا کردیم کماکان می‌توانیم متعهدش باشیم منوط به اینکه طرف مقابل هم گام اساسی بردارد.

سوال: مهم ترین شرط ایران برای بازگشت به تعهداتش ذیل برجام چیست؟

ظهره وند: مهم‌ترین شرط ایران، لغو تمامی تحریم هاست، شاید برخی‌ها از جمله آقای بایدن و دموکرات‌ها درصدد باشند که اقدامات خلاف برجام ترامپ که در شکل دهی به آن چند صد تحریم را بر کشور ما اعمال کرده است را به ما بفروشند و بگویند این به عنوان یک گام موثری است، اما نه این فریبکاری است، مسئله ما این است که مسیری که آمریکا و غربی‌ها در پیش گرفتند که شکل دهی به یک ساختار تحریمی است، برای ما قابل قبول نیست، بنابراین بایستی لغو تمامی تحریم‌ها را در دستور کار بگذارند. اینکه بخواهند با امکان دسترسی به منابع مالی خودمان در کره، دریافت وام ۵ میلیاردی که از بانک جهانی درخواست کرده بودیم  یا فروش مقداری نفت ما را گول بزنند قابل قبول نیست.

سوال: به عنوان کلام آخر اگر صحبتی دارید بفرمایید.

ظهره وند: اگر ایران امروز می‌خواهد نتیجه چند سال مقاومت خود را در شکل ارتقای ظرفیت‌های ملی خود در بهبود سفره زندگی مردم ببیند، نباید هیچ وقت ظرفیت‌های خود را به مذاکره بگذارد و استقلال استراتژیک خود را با اتکا به ظرفیت‌های ملی در همه حوزه‌ها عملیاتی کند. قرار نیست که ایران محدودیت را بپذیرد، چراکه هر نوع محدودیت و  از دست دادن ظرفیت ملی یعنی تنگ‌تر شدن سفره مردم، تشدید و ادامه مشکلاتی که زیبنده ملت انقلابی ایران نیست.