تهران: برچسب سفارشی به تئاتر مذهبی، ظلم به این ژانر نمایشی است/ تئاتر دینی نیازمند نگاه جدی مسئولان است

به گزارش حلقه وصل، سعید نجفیان کارگردان نمایش «گوهر» با اشاره به نمایشنامه این اثر که برای اولین بار روی صحنه رفته است، گفت: این اولین اجرایی است که از نمایشنامه‌ «گوهر» به صحنه رفته است. این متن در یازدهمین جشنواره سراسری تئاتر رضوی(ع) حائز رتبه‌ برتر شد. بعد از مطالعه‌ این‌نمایشنامه از آقای همتی خواستم که اجازه اولین اجرای این متن را به من بدهد و بنا به همکاری‌های پیشین ما و لطفی که سیروس همتی داشت، پذیرفت. این نمایشنامه داستان‌گویی بسیار خوبی داشت و از آنجا که به نوعی اقتباس آزاد از ماجرای ساختن مسجد گوهرشاد است تصورم بر این بود که در اجرا، می‌تواند مخاطبان خود را جذب کند.

وی در خصوص اقتباس از قصه‌های قدیمی و معاصرسازی آن برای مخاطبان تئاتر گفت: این کار  بستگی به پرداخت داستان و قدرت نویسنده در اقتباس دارد. به عنوان نمونه در نمایش‌نامه‌ی «گوهر» نویسنده با مهارت توانسته تا روایتی امروزی را بر اساس داستانی تاریخی بازگو کند. به عقیده من برای ارتباط با مخاطب امروز باید زبان او را یاد گرفت و پیدا کرد. از نقاط قوت متن «گوهر» نیز همین نکته است. چون نویسنده به زبان مخاطب امروز داستانش را تعریف می‌کند و برای همین هر شب شاهد حضور تماشاگران زیادی هستیم که اغلب با رضایت سالن را ترک می‌کنند. علاوه بر این، موضوع این نمایش نیز تکرارشونده و از مباحثی است که امروزه روز نیز می‌تواند دغدغه مخاطب باشد. در اقتباس از قصه‌های قدیمی باید توجه کرد که بر اساس زبان و نیاز مخاطب پیش رفت، در غیر این صورت قطعا اجرا با شکست مواجه خواهد شد.

نجفیان با انتقاد از دیدگاه هنرمندان و مخاطبان تئاتر به نمایش‌های مذهبی گفت: اولین آسیب نمایش‌های مذهبی، الصاق برچسب سفارشی به اثر است. معتقدم باید نوع قضاوت‌مان را نسبت به نمایش‌های مذهبی تغییر دهیم. به صرف اینکه یک نمایش موضوع مذهبی دارد نباید برچسب سفارشی‌بودن یا کلیشه‌ای به آن زد. چه بسا نمایش‎های بی‌شماری در ژانرهای کمدی یا اجتماعی دیده‌ایم که هم سفارشی بوده‌اند و هم کلیشه‌ای! می‌خواهم تاکید کنم که بد بودن یا خوب بودن یک نمایش به ژانر آن مربوط نمی‌شود. هر اجرایی نقاط ضعف و قوت خودش را دارد و نمایش‌های مذهبی هم از این قاعده مستثنی نیستند. متاسفانه نوعی انگ زدن در بین منتقدان و مخاطبان شایع شده که تا می‌فهمند نمایشی تمی مذهبی دارد، با عینک بدبینی به آن نگاه می‌کنند. درصورتی که باید از این گونه پیش‌داوری‌ها فاصله بگیریم و نمایش را بر اساس داشته‌ها و کیفیتش ارزیابی کنیم.

وی با ارائه راهکاری برای بهبود وضعیت نمایش‌های مذهبی گفت: راهکاری که من به آن معتقدم و فکر می‌کنم حتما جواب می‌دهد این است که تئاتر تولید کنیم، تئاتر تولید کنیم و تئاتر تولید کنیم! اگر تولیدات تئاتر ما افزایش پیدا کند، دست مخاطب در گزینش آثار باز است و کیفیت آثار هم در فضای رقابتی به وجود آمده، افزایش پیدا می‌کند. باید زمینه‌ی تولید آثار نمایشی بیش از پیش فراهم شود. ما تماشاگرانی داریم که حاضرند برای دیدن تئاتر خوب، هزینه کنند، پس ما هم به عنوان هنرمندان تولیدکننده اثر، باید آثار در خور توجه‌ای را برای عرضه داشته باشیم.

این کارگردان، نویسنده و بازیگر تئاتر در خصوص عدم کیفیت لازم نمایش‌های مذهبی افزود:  دلیل اصلی این اتفاق را کمبود متن خوب می‌دانم. ما نمایشنامه‌های خوب در تئاتر مذهبی خیلی خیلی کم داریم. اگر همین چند جشنواره‌ی تئاتر دینی مثل تئاتر رضوی یا تئاتر سوره نبودند احتمالا اصلا نمایشنامه مذهبی نداشتیم! آیا با چاپ پنج تا شش نمایشنامه در سال می‌توان مدعی بود که از تئاتر مذهبی حمایت می‌شود؟ به تعداد انگشتان دست، نویسندگان خوبی داریم که بنا بر دغدغه شخصی و حس مسئولیت خودشان، دست به قلم می‌‌شوند و چراغ این تئاتر را روشن نگه داشته‌اند وگرنه خبری از حمایت مستمر نهادهای مسئول در این زمینه دیده نمی‌شود.

نجفیان در پایان با تاکید بر نقش مهم مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری در راستای حمایت از تئاتر دینی گفت: تئاتر دینی نیازمند نگاه جدی مسئولان است. بدون اغراق می‌گویم که از دلسوزترین نهادهایی که در امر ترویج و حمایت از تئاتر دینی فعالیت می‌کند، حوزه هنری است. مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری هم با مدیریت کوروش زارعی، جان تازه‌ای گرفته و حمایت همه‌جانبه‌اش از تئاتر مذهبی مشهود است. باید این حمایت استمرار داشته باشد و محدود به برگزاری جشنواره‌ها نشود. حوزه هنری دو تماشاخانه‌ی بسیار خوب در اختیار دارد و با برنامه‌ریزی می‌تواند در تمام طول سال میزبان آثار فاخر تئاتر دینی باشد.