به گزارش حلقه وصل، این روزها استفاده از شبکه های اجتماعی به عنوان اصلی غیر قابل انکار و شاید هم ضروری در زندگی فردی و اجتماعی عموم مردم جای خود را باز کرده است و از سویی با توجه به فراگیری استفاده از این فضا، شاهد تغییر سبک زندگی افراد جامعه و آثار منفی و مخرب آن بر افکار، روح و روان آن ها، به ویژه کودکان و نوجوانان هستیم. فضایی افسار گسیخته که ترویج بی بند و باری و فرهنگ بیگانه، افزایش بزهکاری، افسردگی، خشونت و سایر آسیب های اجتماعی از نتایج منفی آن در سایه عدم نظارت صحیح و غفلت مسئولان امر است. فضایی که نه تنها بسیاری از بزرگترها، بلکه کودکان و نوجوانان زیادی را غرق در منجلاب بی بند و باری می کند، چراکه به نظر می رسد هیچ تلاش و اقدام ریشه ای برای مدیریت آن به ویژه پیامرسان ها و شبکه های اجتماعی خارجی از سوی وزارت ارتباطات انجام نمی شود. اما مشاهده می کنیم که به جای اندیشیدن راهکاری درست، به فیلترینگ پناه آورده اند، راهکاری راحت و البته غلط که به نظر می رسد تنها نتیجه اش سودآوری اقتصادی برای عده ای خاص است و جلوی کنجکاوی کودکان و نوجوانان را نمی تواند بگیرد، چراکه به راحتی و با استفاده از نرم افزارهای مختلف به هر محتوایی که ذهنشان را به خود درگیر کند، می توانند دسترسی پیدا کنند و در نهایت گرفتار عوارض جبران ناپذیر آن شوند. شرایطی که از دل دین و شرع می توان برای آن راهکار پیدا کرد و بدون تردید راه اندازی شبکه ملی اطلاعات که جای آن در کشور خالی است، می تواند در مدیریت صحیح این شبکه های خارجی کمک کند، راه حلی که می تواند توسعه شبکه زیرساخت امن و پایدار ملی را در ایران در کنار ارتباطات بین‌المللی به همراه داشته باشد. اما متاسفانه مشاهده می کنیم که مسئولان وزارت ارتباطات و متولیان فرهنگی، نوجوانان مظلوم و خانواده ها را در مقابل سیل عظیم تهاجم جنسی و بزهکاری در فضای مجازی تنها رها کرده اند که البته هستند خانواده ها و نوجوانانی که در مقابل این هجمه ایستادگی کرده و مغلوب آن نشده اند. جای خالی فرهنگ صحیح استفاده از فضای مجازی در همین راستا با رضا وردانی، روانشناس شخصیت گفت و گویی انجام شده است که به خبرنگار ما گفت: هر تکنولوژی که وارد جامعه ای می شود، از یکسری مزیت ها برخوردار است و در کنار آن معایبی هم دارد، فضای مجازی در روزهای کرونایی خیلی توانست در آموزش و ارتباط مردم با همدیگر کمک کند، چراکه توصیه به در خانه ماندن و عدم دید و بازدید است. وی ادامه داد: بسیاری از بچه هایی که خانواده هایشان هیچ زمانی اجازه نمی دادند، دسترسی به این شبکه ها داشته باشند، اما اکنون هر کدام تبلت و گوشی در دست دارند که به طور طبیعی با یکسری از مسائل آن آشنا می شوند، در حالی که از شبکه های مجازی می توان استفاده های بسیار خوبی داشت، متاسفانه فرهنگ استفاده از این فضا هم گام با تکنولوژی پیش نرفته است. به گفته این کارشناس، ارتباط صحیح و آسان با تمام دنیا، آشنایی با فرهنگ های متعدد، دیدن نقاط مختلف جهان و یادگیری زبان های خارجه از جمله مزیت های فضای مجازی محسوب می شود، اما معایب آن بیش از مزیت هایش است، چراکه ساعت ها برای این شبکه ها زمان می گذاریم و خمودگی، افسردگی، استرس، بی خوابی های زیاد و ناراحتی های چشم سراغمان آمده است.
رواج افسارگسیخته بی بند و باری وی با بیان این که بی تحرکی ارمغان این شبکه ها برای کودکانی است که مدام با تبلت و گوشی سر و کله می زنند، اذعان کرد: رواج افسارگسیخته مسائل جنسی، بی بند و باری و روابط نامشروع از دیگر معایب شبکه های اجتماعی محسوب می شود، فضایی که خیلی از فرصت طلبان از طریق آن حتی مواد مخدر را به معرض دید و فروش می گذارند. وردانی گفت: مسائلی که در گذشته حریم خصوصی محسوب می شد، اما اکنون می بینیم به راحتی به نمایش گذاشته می شود و باعث شده است که بر ذهنیت و رفتار نوجوانان آثار منفی بگذارد، به گونه ای که مشاهده می کنیم فیلم و تصاویر مستهجن از خود به نمایش و اشتراک می گذارند. وی طلاق، افسردگی، طلاق عاطفی، از بین رفتن اعتماد بین اعضای خانواده و دوستی های مجازی و غیرواقعی را از دیگر معایب شبکه رها شده اجتماعی اعلام و اذعان کرد: جای فرهنگ صحیح استفاده از فضای مجازی که می تواند از خانواده سرچشمه بگیرد خالی است، متاسفانه مشاهده می کنیم که برخی حتی در توالت گوشی را همراه خود می برند تا در این فضا هم چت کنند یا فیلم و عکس ببینند. این روانشناس عنوان کرد: در چین اگر کسی در روز نیم ساعت بیشتر از اینترنت، موبایل و شبکه های مجازی استفاده کند، این موضوع را به عنوان اعتیاد اینترنتی می شناسند و فرد را به کلینک های روانشناختی و روانشناسی جهت درمان ارجاع می دهند، اما بر خلاف این، آمارهای 2 سال قبل یعنی پیش از شیوع کرونا و گسترده شدن شبکه های مجازی نشان می دهد که ایرانی ها روزانه 9 ساعت از زمانشان را صرف فضای مجازی می کردند که به طور قطع این زمان افزایش یافته است. هماهنگی بزرگترها با موج مجازی وی تصریح کرد: سال ها پیش بزرگترهای ما اگر می خواستند با کسی تماس بگیرند، از کوچکترها درخواست می کردند که برایشان شماره گیری کنند، اما اکنون می بینیم که پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها هم با این موج هماهنگ شده اند، باید این فرهنگ سازی را از خانواده ها شروع کنیم، اما می بینیم که به دلیل گستردگی و استفاده نادرست از این فضا متاسفانه هیچ کدام از اعضای خانواده با هم حرف نمی زنند، حتی پدر و مادرها مدام گوشی به دست هستند، موضوعی که حتی خیلی از کاریکاتوریست ها در این خصوص بیداد می کنند. وردانی افزود: بچه ها رفتار پدر و مادرها را نگاه می کنند، نه گفتارشان را، ممکن است والدین به آن ها بگویند که درس بخوانند یا تحرک داشته باشند، ولی مشاهده می کنیم که به دلیل نگاهشان به رفتار بزرگترها مدام سرشان در گوشی است که طبیعتا می تواند اتفاق های ناگواری به همراه داشته باشد. وی عنوان کرد: نمونه های زیادی را شاهد بودیم که بچه ها در سنین کم، نظاره گر فیلم های مستهجن در گوشی بوده اند و در نهایت اتفاق های ناگواری برای آن ها رخ داده تا حدی که کارشان به مشاوره روانشناسی کشیده می شد، در این میان خانواده ها باید با پرداخت هزینه های آنچنانی، این مسئله را برای فرزندانشان رفع و رجوع کنند.
این کارشناس اضافه کرد: خیلی سخت می توان جلوی غریزه آدم ها را گرفت، چراکه هر کسی غریزه ای دارد و می خواهد آن را به گونه ای پوشش دهد که باید از مسائل علمی، اعتقادی و روحی روانی استفاده کنیم و می طلبد که مسئولان در این راستا برنامه ریزی داشته باشند و امکاناتی را فراهم کنند.
بی توجهی مسئولان به ریشه یابی مشکلات وی اذعان کرد: متاسفانه مسئولان عادت کرده اند که فقط آمار دهند و از مشکلات گلایه کنند، اما هیچ زمانی برای ریشه یابی مشکل دست به کار نشدند، همین مسئله باعث افزایش خیلی از مسائل از جمله خودکشی، طلاق، مشکلات روانی و دیگر معضلاتی که در کشور شاهدش هستیم، شده است. به گفته وردانی، متاسفانه هیچ امکانات آموزشی، تفریحی و رفاهی برای نوجوانان مهیا نیست که جذاب باشد، در حالی که شبکه های مجازی به اندازه ای جذابیت دارد که حتی پدر و مادرها هم به گوشی مسلح شده اند، همان هایی که در گذشته نمی توانستند حتی از تلفن همراه ساده استفاده کنند، اما اکنون از گوشی های آنچنانی استفاده می کنند و خودشان را با وضعیت روز تطبیق داده اند. وی با بیان این که مسئولان باید از کارشناسان، اندیشمندان و صاحبان سبک و سخن برای ریشه یابی این مشکل استفاده کنند، گفت: هیچ امکانات رفاهی و آموزشی جایگزین نداریم، به عنوان مثال تنها مکان تفریح زاهدانی ها خلاصه می شود در یک یا 2 پارک، بعضا هم می بینیم که خیلی ها به دلیل این خلاها به سراغ مواد مخدر یا فضای مجازی می روند که هر دو مخرب است و آسیب های جدی به لحاظ روحی به آن ها وارد می کند. افزایش اضطراب کودکان و نوجوانان این روانشناس شخصیت با اشاره به افزایش اضطراب کودکان و نوجوانان به دلیل استفاده از گوشی اضافه کرد: بسیاری از بچه ها گوشی به دست تا پاسی از شب در شبکه های مجازی بسر می برند، خیلی ها هم به دلیل دیدن فیلم ها و عکس های مستهجن دچار بلوغ زودرس جنسی شده اند. وی بیان کرد: این درحالی است که می توان از طریق رسانه، تلویزیون و رادیو، حتی شبکه های مجازی و دیگر امکاناتی که در اختیار خانواده هاست، با استفاده از نظریات طلاب و اندیشمندان مسائلی را به آن ها آموزش داد، آموزش کارآفرینی، زبان، ورزش کردن و دیگر موضوع های مفید را به اشتراک گذاشت. وردانی با تاکید بر رواج بی بند و باری در شبکه های اجتماعی، افزود: چند سالی است که تلویزیون ما برنامه ها را چارت بندی می کند، در حالی که در گذشته این گونه نبود، اما شبکه های ماهواره ای که از خارج هدایت می شوند، این مسئله را رعایت نمی کنند که خودش به مسئله بی بند و باری دامن می زند مسئولان هم هیچ زمانی برای ریشه یابی تلاش نکردند و همین مسئله باعث اتفاق های بدی شده است.
لزوم افزایش سواد و فهم رسانه ای خانواده ها وی افزایش سواد و فهم رسانه ای خانواده ها و یادگیری راهکارهای تربیت، مدیریت و کنترل رسانه ای کودکان و نوجوانان در فضای مجازی را الزامی دانست و گفت: مسئولان باید در این راستا اقدام هایی را در دستور کار قرار دهند، اما متاسفانه مشاهده می کنیم که تبلیغات تجاری خیلی بالاست اما یک تبلیغ فرهنگی در تلویزیون و رادیو دیده نمی شود که باید بیشتر به این مهم توجه شود. این کارشناس با تاکید بر ضرورت یادگیری راهکارهای تربیت با استفاده از کارشناسان این حوزه، اذعان کرد: افراد با سواد و با تجربه زیادی برای رفع این مشکل داریم که متاسفانه از آن ها استفاده نمی شود، باید رسانه های کودک و نوجوان در فضای مجازی از سوی متولیان مدیریت و کنترل شود و محدودیت هایی را برای آن ها اعمال کنند و به خانواده ها در این خصوص آموزش هایی را ارائه دهند. وی گفت: به نظر می رسد در شرایط فعلی ساخت الگوی درست و مناسب در زمینه بکارگیری از تلفن همراه برای استفاده بیشتر از ظرفیت ها و جلوگیری از بروز تهدیدهای این وسیله ارتباطی از سوی نهادهای ذیربط، مهم ترین نیاز جامعه است که این الگو باید از طریق تبلیغات متعدد و به صورت گسترده در جامعه منتشر شود. وردانی اضافه کرد: ارائه آموزش های لازم در کتب درسی به منظور بالا بردن سواد رسانه ای دانش آموزان و نحوه اجتماعی شدن آن ها، تغییر رفتار پدر و مادرها مطابق با مسائل درسی و ارتباط جمعی می تواند در این راستا کمک کند.
اهمیت شبکه ملی اطلاعات وی خاطرنشان کرد: مهم ترین موضوعی که می تواند بر این شرایط افسار گسیخته غلبه کند، ایجاد شبکه ملی اطلاعات است، فضایی که در راستای تامین نیازهای عموم و بر اساس کار کارشناسی شده طراحی شود و دسترسی به شبکه های انحرافی را ببندد، اما در کنار آن بتوان از علوم مختلف دنیا بهره برد و ارتباطات بین المللی را حفظ کرد. این روانشناس با انتقاد از وزارت ارتباطات گفت: در روزهای کرونایی قرار بود که به اساتید، دانش آموزان و دانشجویان اینترنت رایگان تعلق بگیرد که متاسفانه برای همه این اتفاق نیفتاد و با وجود این که خیلی ها امکان ندارند، اما برای عقب نماندن از تحصیل مجبور هستند هزینه کنند.