تهران: کتاب «قانون‌گذاری اسلامی» منتشر شد

به گزارش حلقه وصل، کتاب «قانون‌گذاری اسلامی» تحلیلی از رابطه شریعت و ارزش‌های اسلامی با قانون گذاری، از مساله شناسی تاریخی تا معنا و فرایند مطلوب اثر سیدپیمان غنایی از سوی نشر تمدن نوین اسلامی منتشر شد.

یکی از مهم ترین مسائل و موضوعاتی که در تبیین الگوی حکومت اسلامی برای جهان امروز ضروری است، ترسیم جایگاه قانون و چگونگی قانونگذاری مطلوب در نظام اسلامی است؛ چراکه امروزه قانونگذاری و تنظیم مقررات یکی از ارکان اغلب نظام‌های حکومتی دنیا محسوب می‌شود؛ اما درعین حال در جوامع مختلف نظام‌های متفاوت حکومتی با مبانی و اصول متفاوت، جایگاه‌ها و فرایندهای متفاوت و درعین حال مشابهی برای این امر ترسیم شده است.

در حقیقت می‌توان گفت؛ جایگاه قانون و مکانیزم‌های موجود برای تدوین یا تصحیح انواع قوانین و مقررات و اسناد قانونی در جوامع متفاوت، مبتنی بر اصول فکری و شرایط اجتماعی و سیاسی آن جامعه شکل می‌گیرد؛ بنابراین ضروری است تا نسبت اندیشه اسلامی و به ویژه مکتب اهل بیت که در نظام جمهوری اسلامی و ایران مبنا قرار گرفته است با این امر مشخص و تبیین گردد. تبیین نسبت اسلام به ویژه شریعت غنی و آموزه‌های عملی آن با قوانین و مقررات برخاسته از اقتضائات و مولفه‌های قانونگذاری در جهان معاصر بیش از یک سده است که چالش‌های نظری و عملی زیادی را در جهان اسلام ایجاد کرده است.

در پرتو این چالش است که نگرش‌های متفاوتی در رابطه با آن به وجود آمده و پاسخ به سوالات متفاوتی مانند سوالات ذیل همواره محل توجه و بحث اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است: - آیا با وجود شریعت اسلامی نیازی و حتی حقی برای قانون‌گذاری وجود دارد؟ محدوده مشروع قانونگذاری و الزام اراده‌های آزاد انسانی چیست؟ آیا می‌توان برخلاف شریعت قانونی را وضع کرد؟ دراین صورت معیار این امر چیست؟ جایگاه اجتهاد و فقاهت در فرایند قانونگذاری چیست؟ آیا احکام شریعت توان پاسخ گویی به نیازهای اداره جامعه درعرصه قانونگذاری را داراست؟ رابطه عقل و شرع در تنظیم قوانین چیست؟ آیا کارآمدی قوانین در پاسخ به نیازهای جوامع اسلامی معیاری برای مشروعیت قوانین محسوب می‌شود؟ جایگاه مصلحت و مقاصد شریعت در اجتهاد و برای پاسخ گویی به نیازهای اداره جامعه اسلامی و قانونگذاری در حکومت اسلامی چیست؟ آیا تفاوت قوانین به لحاظ انواع و اقسام مختلف صوری و ماهوی آن تأثیری در تفاوت نسبت میان قانون با شریعت و فقه دارد؟ رابطه اخلاق و آموزه‌های اخلاقی و ارزش‌های اسلامی (اجتماعی، انسانی،
اخلاقی)... با قانون و قانونگذاری چیست؟ رابطه آموزه‌های اعتقادی و نظری اسلام با قانون و قانونگذاری چیست؟ و سوالات فراوان دیگر.

اما ازاین میان آنچه در این رساله محل بحث قرار گرفته و سؤال اصلی محسوب می‌شود عبارت است از: نسبت مطلوب میان شریعت و ارزش‌های اسلام با قانون در نظام اسلامی چیست؟ معنا و سطوح قانون‌گذاری اسلامی و فرایندهای مطلوب و الزامات ضروری برای تحقق نسبت فوق در عمل چیست؟ باتوجه به این امر موضوع محوری این رساله به بیان دقیق‌تر عبارت است از: اولا تبیین نسبت و رابطه قانون از «جهت ماهیت، هدف و محتوا» با شریعت ارزش‌های اسلامی متناظر با جهات سه‌گانه مطرح در فلسفه حقوق یعنی مبنا، هدف و منبع؛ ثانیا تبیین معنا و معیارهای اسلامیبودن «قوانین و مقررات» و نیز «فعالیت قانونگذاری و تدوین مقررات» در یک حکومت و نظام اسلامی که البته مستلزم بیان «فرایندها و الزامات قانونگذاری اسلامی به معنای مطلوب» در نظام جمهوری اسلامی ایران است.

غرض اصلی ما در این رساله از بیان نسبت های سه گانه محتوایی، ماهوی و هدفی قانون با شریعت و ارزش‌های اسلامی، دستیابی به مبنایی برای طراحی فرایندهای مطلوب در قانونگذاری اسلامی و ارائه پاسخی نسبتا کاربردی تر نسبت به چگونگی قانونگذاری اسلامی است؛ بنابراین و باتوجه به توضیحی که در فصل دوم پیرامون مسئله‌شناسی قانونگذاری اسلامی در جوامع امروز بیان خواهیم کرد در عنوان رساله از واژه قانونگذاری به جای قانون استفاده کرده‌ایم که بیانگر نقطه ثقل بحث در
این رساله است.

این کتاب در 244 صفحه رقعی با قیمت 12هزار تومان توسط نشر تمدن نوین اسلامی به چاپ رسیده است.