تهران: اقتصاد قوی بدون فرهنگ انقلابی به دست نمی‌آید

به گزارش حلقه وصل، مسئله رکود اقتصادی امروز مهمترین مسئله جامعه است،‌آنچنان که مقام معظم رهبری نه تنها شعار امسال را اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال قرار دادند بلکه در سخنرانی نوروزیشان به جزئیات مهمی در این زمینه اشاره کردند که اگر به عمل درآیند، مطمئناً‌ سال 96 میتواند به سالی پر بار تبدیل شود. ایشان در این سخنرانی بر روی نکاتی دست گذاشتند که باید در هر زمینه‌ای خصوصاً جریان رسانه‌ای و در تلویزیون مورد دقت قرار گیرد، از این رو برخی رهنمودهای ایشان را که می‌تواند در رسانه ملی نمود داشته باشد مورد بررسی قرار می‌دهیم. 

مدیریّت انقلابیِ فعّالِ پُرتحرّک واژه ای ایست که رهبری برای پیشرفت همواره بر روی آن تاکید داشته است. ایشان در سخنرانی نوروزیشان با اشاره به به این موضوع فرمودند: «ما هرجا یک مدیریّت انقلابیِ فعّالِ پُرتحرّک داشتیم، کار پیش رفته است؛ هرجا مدیریّتهای ضعیف، بی‌حال، ناامید، غیرانقلابی، و بی‌تحرّک داشتیم؛ کارها یا متوقّف مانده است، یا انحراف پیدا کرده است.» 

مهمترین وجه تمایز تفکر انقلابی با غیر از آن (هر چند که هر دو فعال و پر تحرک باشند) نگاه جهان شمول است. هدف یک رسانه که با تفکر انقلابی مدیریت می‌شود، ایجاد محتوایی است که در درجه اول باعث اصلاح جامعه خود و در درجه دوم نمایش حقیقت به جامعه جهانی شود. از سویی دیگر یک مدیر انقلابی از خط شکنی و پیشگام بودن هراسی ندارد. اما این گونه مدیریت چگونه میتواند در رسانه ای همچون تلویزیون به اقتصاد کشور کمک کند؟ این مطلب را می‌توان در ادامه بیانات ایشان جستجو کرد. رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «اقتصاد قوی بدون فرهنگ انقلابی به دست  نمی‌آید. فرهنگ انقلابی همان چیزی است که باید در صدر اولویت‌های یک رسانه فرهنگ ساز باشد.»

پیدا کردن ما به ازاهای فرهنگ انقلابی گری در رسانه احتیاج به بررسی عمیقی دارد اما با کمی دقت به اشارات رهبری می‌توان برخی از آنان را درک کرد. ایشان می‌فرمایند: «خلأهای اقتصادی ما خلأهای بزرگی است. یکی­ مسئله­‌ی بیکاری است. بخصوص بیکاری جوانان و بخصوص بیکاری جوانان تحصیل­‌کرده. این یک خلأ است، یک حفره است. این را باید تأمین کرد. مسئله­‌ی معیشت طبقات ضعیف مهم است... مردم از لحاظ معیشت دچار مشکلند. مسئله‌ی بیکاری هست، مسئله‌ی سختی معیشت هست؛ و مشکلات گوناگونی که در زمینه‌ی فرهنگی و اجتماعی به دنبال اینها می‌آید.» 

بیکاری جوانان آنقدر مهم است که رهبری آن را یکی از مهمترین عوامل مشکلات اقتصادی (اگر نگوییم مهمترین) می‌دانند. مطالبه گری جدی  ریشه کن کردن بیکاری جوانان بدون شک یکی از شاخصه‌های یک رسانه انقلابی است. از طرف دیگر معیشت طبقات ضعیف نیز مشکلات فرهنگی و اجتماعی زیادی در پی دارد. متاسفانه باید اذعان کرد برخی از این مشکلات با اقدامات تلویزیون می‌تواند تشدید شود. ذائقه سازی واژه‌ای است که در قرن گذشته و در پی حاکم شدن تفکر سرمایه داری ایجاد شد و هدفش سوق دادن مردم برای مصرف بیشتر است. اما اصلی ترین راه برای ذائقه سازی،‌ تبلیغات مستقیم و غیر مستقیم است. تبلیغات تلویزیونی از مهمترین دستگاهای ذائقه ساز در دنیای امروز به شمار می‌روند و صدا و سیما نیز از این قضیه مستثنا نیست. این ذائقه سازی می‌تواند بر روی افرادی که مشکلات معیشتی دارند حتی اثر بیشتری از مخاطبین هدف داشته باشد. کسانی که مشکل معیشت دارند و نمی‌توانند نیازهای اولیه خود را تامین کنند با دیدن تبلیغاتی هر چند از جنس معیشت (مانند برنامه های آشپزی) خود را بسیار عقب تر از آنچه باید باشند می‌بینند و همین انگیزه هر گونه رفتار غیر قابل پیش بینی را در آنها بالا می‌برد. 

مقام معظم رهبری در همین سخنرانی می‌فرمایند: «  تولید ملّی، تولید داخلی. توصیه‌ی بنده، خواسته‌ی بنده، مطالبه‌ی بنده، تکیه‌ی بر روی تولید داخلی است. تولید داخلی یک کلید‌واژه است. اینها را عرض می‌کنیم تا اوّلاً چون در محضر ملّت ایران این حرفها دارد گفته میشود، مسئولین محترم به این توجّه کنند و روی آن تکیه کنند، ثانیاً افکار عمومی مردم هم در همین جهت مطالبه‌گر باشد» تلویزیون اگر می‌خواهد فرهنگ انقلابی را نشر دهد باید با بیان مشکلات حال حاضر در زمینه اشتغال، به صورت جدی رفع آنها را پیگیری کند. این مشکلات می‌توانند از قوانین دست و پا گیر برای ایجاد یک کسب و کار تا قاچاق و واردات بی رویه که تولید کننده داخلی را فلج کرده است  را شامل شود. البته صدا و سیما در این سالها در برنامه‌های گوناگون مانند پایش یا نگاه یک در این زمینه ورود کرده است که البته ناکافی به نظر می‌رسد. تنها تبلیغ کالاهای ایرانی در شبکه ای که بیننده آنچنانی ندارد نمی‌تواند به رونق دادن تولید چندان کمک کند.  همچنین اختصاص ساعت های پخش پرت و یا دیر هنگام به برنامه های اقتصادی که مطالبه گر هستند نیز نمی‌تواند آنچنان که باید (همچنان که تا کنون با این سیاست نتوانسته) انتظارات را برآورده کند. 

مقام رهبری در ادامه خطاب به نهادهای گوناگون خصوصاً رسانه ها می‌فرمایند: «من این‌جور احساس میکنم که اساس کار فعلاً برای این برهه‌ی از اقتصاد کشور، مسئله‌ی تولید ملّی و تولید داخلی است. این یک کلید‌واژه است،  سرفصل‌های متعدّدی از این مسئله ناشی میشود. اگر ما توانستیم تولید داخلی را رونق بدهیم، اشتغال به وجود می‌آید و مشکل بیکاری برطرف خواهد شد یا کاهش پیدا خواهد کرد.» معظم له تولید ملی و تولید داخلی را به عنوان کلید واژه‌ای بیان می‌کنند که می‌تواند بسیار کار گشا باشد. رسانه ملی باید از این پس خط مشی خود را با این کلید واژه هماهنگ کند و  برای هر اقدامی نسبت محتواهای ساخته شده را با مسئله تولید ملی و تولید داخلی مورد ارزیابی جدی قرار دهد. تولید ملّی و تولید داخلی باید کلید رفتارها و برنامه‌های رادیو و تلویزیون شود. 

از دیگر نکاتی که مقام معظم رهبری در این سخنرانی عنوان می‌کنند عدم مصرف ارز برای کالاهای مصرفی است. ایشان می‌فرمایند: «مصرف نشدن ارزِ بااهمّیّت؛ که ارز کشور -که دارای اهمّیّت است- برای کالاهای مصرفی، مصرف نخواهد شد، هزینه نخواهد شد.» مصرف نکردن ارز تا جایی که ممکن باشد باید برای تمام نهادهای کشور  یک اصل باشد. برای رسانه ملی نیز این موضوع بسیار با اهمیت است. کشور ما دوران رکود سختی را پشت سر می‌گذارد و ارز و سرمایه در آن پیش از بیش اهمیت پیدا کرده است. درست است که کشور ما عضو قانون کپی رایت نیست و صدا و سیما بسیاری از برنامه‌ها و فیلم‌های خارجی را با کمترین هزینه ممکن دریافت می‌کند، ولی بازهم برای برنامه‌هایی مانند پخش مستقیم رویدادهای ورزشی خصوصاً فوتبال مجبور به پرداخت ارز  است. در این زمینه چندان ارقام دقیقی در دست نیست ولی برای مثال پخش کننده تلویزیونی جام ملتهای اروپا در سال 2012 حدود 400 میلیارد ریال (13 میلیون دلار) برای دادن پخش زنده به تلویزیون ایران مطالبه کرده بود. با این اوصاف هزینه کردن این مبلغ برای ساخت مجموعه‌های تلویزیونی داخلی آن هم وقتی که فارغ التحصیلان بازیگری و کارگردانی بسیار زیادی متاسفانه بیکار هستند می‌تواند خود قدمی برای رفع بیکاری باشد.
 مقام معظم رهبری در ادامه فرمایشاتشان با اشاره به اتفاقاتی که تولید رقم میزند می‌فرمایند: «یکی از فواید تولید، از بین رفتن یا کم شدن مشکلات و ناهنجاری‌های اجتماعی است؛ بیکاری موجب فساد است، موجب تأخیر ازدواج است، موجب اعتیاد است؛ اگر بیکاری وجود نداشته باشد، اینها هم از بین میرود؛» این عبارات هم می‌تواند نقشه راهی برای تلویزیون باشد. تا زمانی که تولید ملی و تولید داخلی که کلید واژه عبور از مشکلات کشور است محقق نشود نمی‌توان به از بین رفتن اعتیاد و یا پایین آمدن سن ازدواج امید داشت. متاسفانه برنامه‌هایی که با موضوع اعتیاد و بالا رفتن سن ازدواج امروز در سیما  پخش می‌شود بیشتر از برنامه‌های اقتصادی است که مسئله تولید را بررسی می‌کنند.

کلید واژه عنوان شده توسط رهبری نقشه راهی است برای رسانه ملی تا جامعه را در عبور از رکود اقتصادی حاظر راهنما و کمک کننده باشد. امید است با عنایت مدیران سازمان صدا و سیما و در پیش گرفتن تفکر مدیریت انقلابی به خواسته رهبری و مردم در عرصه رسانه توفیق حاصل شود.