تهران: برخی‌ها پهلوی را بزک‌شده تحویل مردم می‌دهند/ نگاه مستندسازهای خوب ما بیشتر جشنواره‌ای است

به گزارش حلقه وصل، «محسن یزدی» رئیس مرکز فیلم مستند سوره با  اشاره به تولید مستند «در برابر توفان» گفت:‌ بعد از صحبت‌های مقام معظم رهبری درباره پهلوی و اینکه برخی‌ها پهلوی را بزک شده تحویل مردم می‌دهند، تصمیم گرفتیم تا به تولید چنین مستندی در مرکز مستند سوره اقدام کنیم. البته زودتر از این‌ها باید این کار را انجام می‌دادیم، اما از زمانی که رهبری روی این مسئله تاکید کردند، در حقیقت برای ما هم تلنگری بود. در کنار این موضوع، موجی هم راه افتاده بود که به دروغ برخی مسائل را مطرح می‌کردند و ما بر این شدیم تا با مجموعه‌ای واقعیت‌های دوره پهلوی را نشان دهیم. مالکیت این اثر برای حوزه هنری و مرکز تخصصی هنری بسیج سازمان صدا و سیما است.

وی ادامه داد:‌ از ابتدا می‌خواستیم تا کار آرشیوی انجام دهیم و به این موضوع هم واقف بودیم که صدا و سیما آرشیو خوبی دارد. تولید را از زمان پهلوی اول شروع کردیم و در ادامه آقای نقویان پیشنهاد تولید مستند درباره پهلوی دوم را با ما در میان گذاشتند.

یزدی درباره نجوه دسترسی به آرشیوهای صدا و سیما برای تولید این مستند نیز بیان داشت: همیشه دسترسی به آرشیوهای صدا و سیما تابویی برای همه ما بوده است و انگار دسترسی به آن امکان پذیر نبوده، اما در دوره جدید فعالیت مسئولان در این سازمان عزم‌شان جزم‌تر شده است. در ادامه افرادی چون فعالان موسسه فرهنگی هنری اوج، شبکه مستند و علی فروغی رئیس بسیج سازمان صدا و سیما به ما کمک کردند تا دسترسی راحت‌تری به آرشیو داشته باشیم.  

وی در ادامه افزود:‌ در حال حاضر وضعیت تغییر کرده است. با توجه به اینکه رسانه‌های معاند دائما در حال استفاده از آرشیوهای دزدی هستند و مستندهایی یک طرفه تولید می‌کنند، مسئولین سازمان نیز احساس کردند که باید از این آرشیوها استفاده کنند. اما با این حال اگر کمک‌های این عزیزان نبود ما هم نمی‌توانستیم به این آرشیوها دسترسی داشته باشیم. مخاطبان «در برابر توفان» تنها با بخش کوچکی از گنجی که داریم و تا به حال از آن استفاده نکردیم مواجه هستند.

یزدی با اشاره به گنج گسترده‌ای که در حال حاضر در اختیار مخاطبان قرار دادیم،‌ گفت:‌ ما گنج گسترده‌ای را درباره دوره‌ای که مرتب تبلیغات دروغ در آن وجود دارد، در اختیار مردم قرار دادیم. جمهوری اسلامی بر حق است که بدون دروغ این واقعیت‌های تاریخی را بیان کند و شبکه‌های معاند و برخی از فیلم‌سازهای داخلی که درباره پهلوی آثاری ساخته‌اند رسما دروغ می‌گویند و تحریف عقاید می‌کنند و اگر توجه کنید می‌بینید که آن دوران جزو دوران سیاه تاریخ ایران است.

وی ادامه داد: تلویزیون باید به مستندسازان اعتماد کند، کاری که تا به حال نکرده و معتقدم که در این بخش اشتباه کرده است. الان هم به نظرم این اشتباه از سمت سیستم آرشیو تلویزیون است و مقصر آنها هستند نه مستندسازها. به علاوه اینکه در کل تمایل به ساخت آثاری تاریخی زیاد نیست، اما مدتی است که اغلب مستندسازان به این سمت رفته‌اند.  

مدیر مرکز فیلم مستند سوره درباره سختی‌های تولیدهای اینچنینی بیان داشت: تولید مستند بسیار سخت است چراکه تحقیق‌های بسیاری می‌خواهد و از طرفی هم افراد بسیاری مدعی تاریخ شناسی هستند. همین الان اگر بخواهید کار تاریخی بسازید افراد بسیاری نظرهای تاریخی دارند و ممکن است روی کار نظر بدهند، اما معتقدم چرخ تولید مستندهای تاریخی باید به حرکت درآید و این جزو اولویت‌های اول ما است. جزئیات و موارد بعدی جزو اولویت‌های دوم و سوم قرار می‌گیرد و ما با استفاده از امکاناتی که داریم باید چرخ تولید مستند درباره پهلوی را بچرخانیم و تلویزیون هم باید با ما همکاری کند چراکه زمینه مناسبی برای این همکاری وجود دارد، اما متاسفانه در سیستم‌های اداری افتاده و زمان تولیدش طولانی می‌شود.

وی درباره اینکه اینکه چرا مستندهای خارجی بهتر می‌توانند مخاطب را جذب کنند؟ گفت:‌ اینکه آنها در مستندسازی افراد متخصص تری نسبت به ما دارند، کاملا اشتباه است. اما اگر بخواهید همه عناصر را در کنار هم قرار دهید به این نتیجه می‌رسید که آنها نسبت به ما از امکانات بیشتری برخوردارند. اما تعداد مستندسازهای کیفی همین شبکه‌های بی بی سی و من و تو از ما کمتر هست و مستندسازهای خوب ما از آنها بیشتر است. در هر حال تولید مستندهای اینچنینی زیر ساخت و تجربه‌ای می‌خواهد و آنها سابقه طولانی مدت‌تری به نسبت ما در این بخش دارند. آرشیوهای دسته بندی شده برای دسترسی راحت به منابع، صحیح بودن سیستم‌های ساختاری، پژوهشگر، اتاق فکر و تیم تولیدشان همه و همه کار را برایآنها در تولید مستندهایشان راحت‌تر می‌کند.

یزدی ادامه داد: اما اگر من بخواهم مستند آرشیوی بسازم باید با کلی خواهش و تمنا به آرشیو دسترسی پیدا کنم و در آخر هم با حجم انبوهی مواجه می‌شوم که شناسنامه ندارد. علاوه بر این در بخش تحقیق‌ها هم محقق مستند یا تیم تولیدی که همه اینها را با هم داشته باشند کم داریم. اما با همه این مشکلات حتما می‌شود کار خوب تولید کرد و نکته مهم‌تر اینکه آنها از عنصر دروغ برای جذابیت مستندهایشان استفاده می‌کنند، کاری که ما هرکز انجام نمی‌دهیم. آنها فعال و پرکار هستند و دسترسی راحت‌تری نسبت به ما دارند، اما همه اینها به این مفهوم نیست که بهتر از ما کار می‌کنند.

وی درباره اینکه تا به حال آثار مستند محدودی درباره پهلوی تولید شده است، گفت: تا به حال چند مستند درباره پهلوی ساخته شده و چه تعدادی از آنها را مردم دیده‌اند؟ من که مدت‌ها مشغول ساخت مستند هستم، فقط یک مستند «قصه‌های انقلاب» را در خاطر دارم و با این اوصاف باید گفت مگر ما چقدر تولید کردیم که من بگویم بلد هستیم یا نه؟

این مستند ساز ادامه داد:‌ شبکه‌های ماهواره‌ای درباره فتنه 88 به سرعت مستند می‌سازند، اما در ایران چقدر مجموعه مستند درباره انقلاب اسلامی تولید شده است؟ یکی از دلیل‌هایش این است که تا به حال به موضوع‌های تاریخی توجهی نداشتیم.اما همه اینها به منزله این نیست که از بچه‌های ما سر تر هستند و جذابیتشان به این دلیل است که مخالف خوان هستند و دروغ می‌گویند.

وی درخصوص اینکه در اغلب مستندهای داخلی قصه و شخصیت پردازی دیده نمی‌شود، عنوان داشت: نگاه مستندسازهای خوب ما بیشتر جشنواره‌ای است. مستندهای تلویزیونی شاخصه‌هایی دارد و ما متاسفانه مخاطب تلویزیون و مستندهای تلویزیونی را از یاد بردیم. در صورتیکه ما باید مستندهای تلویزیونی را تقویت کرده و کاری کنیم که مستندی را برای مخاطب عام تولید کرده و هم در پخش هم موفق عمل کنیم. ما تلویزیون را فراموش کرده‌ایم و به این بهانه که آثار تلویزیونی ضعیف شده و فضای مجازی جای آن را گرفته است، کم‌کاری‌های خود را توجیه می‌کنیم. در صورتیکه اگر همین الان هم  برنامه‌های جدی از همین تلویزیون پخش شود، مردم آن را می‌بینند. اگر سریال «پایتخت» همزمان با حریم سلطان پخش شود، قطعا مردم ما «پایتخت» را به «حریم سلطان» ترجیح می‌دهند. در اصل ما ظرفیت مهمی به نام تلویزیون داریم که از آن غافل شدیم.

یزدی در ادامه بیان داشت: سیاست امسال من در حوزه هنری تولید مستند برای تلویزیون بود که یکی از آنها هم همین «در برابر توفان» و دیگری «قصه فیل و الاغ» بود که پخش شد. ما باید برای مخاطب عام مستند سازی کنیم و اقتضای آن هم این است که اطلاع رسانی، عدم پیچیدگی‌های فرمی کارهای جشنواره‌ای، متن و زبان قابل فهم، موضوعاتی اجتماعی و به روز و ... داشته باشیم. البته این مستندها می‌تواند هم در تلویزیون و هم در جشنواره تولید شود، اما وقتی برای مخاطب عام مستندی را می‌سازید، باید اقتضای آن  را نیز رعایت کنید. خارجی‌ها این مقتضیات را رعایت می‌کنند، اما ما گاهی اینها را رعایت نمی‌کنیم.

وی درباره مستند «در برابر توفان» نیز گفت:‌ با تمامی این اوصاف مستند «در برابر توفان» نشان داد که می‌شود حتی درباره موضوعاتی که فکر می‌کنیم کار کردن درباره آنها سخت است، مستندهایی تولید کرد و به مسائلی پرداخت که درباره پهلوی شبهه ایجاد کرده است. تولید این اثر اصلا ساده‌ نبود و حدود یکسال زمان برد، اما بهترین فضا برای تولید این مستند تلویزیون بود.

وی با اشاره به اینکه چرا در مستندهای داخلی ما شخصیت‌پردازی کمتر دیده می‌شود، بیان داشت: این ایراد از ما است که وجود شخصیت پردازی را در مستندهایمان رعایت نمی‌کنیم. آنها رعایت کرده و نتیجه‌اش را می‌بینند و ما نه.  این ایرادی است که معطوف به کارگردانی است و اگر مستندی شخصیت پردازی نداشته باشد مشکل از کارگردان آن است، اما مدتی است که مستند سازهای ما بیشتر از گذشته به مخاطب فکر می‌کنند.