تهران: بهزاد صدیقی: هنر تعزیه بعد از انقلاب اعتلای خود را بازیافت

به گزارش حلقه وصل، نشست «حکمت تعزیه و نمایش مذهبی در ایران» با حضور ابوالفضل ورمزیار پژوهشگر شاهنامه و مقتل‌خوان، بهزاد صدیقی کارشناس مجری، مهرداد مهرابی نویسنده و کارگردان تئاتر، رسول نجفیان بازیگر سینما وتئاتر و علی علیایی مشاور کارگردان نمایش عطش خورشید و محسن سلیمانی مدیر فرهنگی هنری منطقه 3 در خانه موزه شهید مطهری برگزار شد.

در این مراسم ورمزیار واقعه کربلا را آنقدر سترگ و بدیع خواند که نیازی به فکرپردازی ندارد و گفت: امروز حسین(ع) زنده است و صدای هل من ناصرا ینصرنی ایشان بر تارک جهان طنین انداز است.

وی با ذکر این جمله که معرفت شناسی دین از دغدغه های اصلی شهید مطهری بود چند اثر مهم مقتل خوانی چون شاهدنامه (مقتل کرمانشاهی)، فدایی مازندرانی، نیز تبریزی و اخبارنامه را نام برد.

در ادامه محسن سلیمانی مدیر فرهنگی هنری منطقه 3 ضمن تسلیت ایام سوگواری سالار شهیدان هدف از برگزاری نشست های تخصصی حکمت و فلسفه تعزیه را در خانه موزه مطهری،؛ رسیدن به درک والای اندیشه و حکمت دینی خواند.

وی تاکید کرد لازم است در خانه‌ای که روحانی شیعه استاد حکمت و فلسفه اسلامی ، مفسر قرآن کریم، رشد و بالندگی مسلمانان و باور دین از دغدغه هایش بود این نشست‌ها به طور علمی با حضور اساتید حوزه و دانشگاه و کارشناسان هنرهای نمایشی و نمایش های آیینی و مذهبی برگزار شود.

بهزاد صدیقی گردآورنده مقالات متعددی در حوزه تعزیه در خصوص نمایش ایرانی گفت: تعزیه یک نمایش ایرانی است و کتاب‌های زیادی درباره این هنر به نگارش درآمده و قدمت آن به قرن سوم و چهارم هجری قمری می‌رسد.

وی در ادامه افزود: هنر تعزیه در سال 1352 هجری از سوی معزالدوله در دوره صفوی به صورت بارز گسترش یافت و در تمام شهرهای کشور در محرم و صفر پدیدار شد. این هنر در دوره رضا شاه پهلوی گاهی به طور مخفی اجرا می شد و همین محجوریت باعث شد این هنر از اعتلای خود دور ماند.

صدیقی یادآورشد: هنر تعزیه بعد از انقلاب اعتلای خود را به دست آورد همانطور که تعزیه های شاد هم در روز ولادت امامان معصوم (ع) خوانده می شود و قصه ها و روایت‌های شهادت امام حسین (ع) ، حضرت عباس (ع) ، تعزیه حر، شهادت علی اصغر(ع) توسط تعزیه خوان ها در ماه محرم و صفر انجام می شود و در هر منطقه جغرافیایی نیز تفاوت هایی در نوع تعزیه شکل و چیدمان دیده می شود .

وی خاطرنشان کرد: تعزیه از نظر نشانه شناسی و رمزشناسی دارای 2 رمزگان (دیداری و شنیداری) است و دو مورد نخست از سوی شبیه خوان ها و جنبه  (ادراکی ) از سوی مخاطبان اتفاق می افتد و هرچه شبیه خوانی ، فرم ، ابزار، چهره ها، صدا، لباس ، رنگ ها، بسامد ها آوایی بازیگران ، طراحی صحنه حساب شده باشد  تعزیه تاثیرگذارتر خواهد بود .

صدیقی در تاکید تاثیر هنر تعزیه به سفر پیتر چلوفسکی و تحقیق وی با موضوع (تعزیه ،نیایش، نمایش درایران) و کتاب های  درباره نمایش ایرانی که بخشی از آن به قلم  استاد بیضایی است و کتاب نمایش دین و درام با موضوع تعزیه اشاره کرد .

در ادامه رسول نجفیان بازیگر سینما ،تئاتر وتلویزیون گفت: تعزیه در دوران قدیم از سوی روشنفکران به سخره گرفته می‌شد. پیتربروک محقق اروپایی در سفر به ایران براین باور بودکه " هنرتعزیه را در هیچ کجا ندیدم ، داستانی که بارها تکرار شده چنین پرمخاطب باشد و اینکه بازیگر نقش اشقیا از امام خود کسب اجازه کند و بر روایت خود بگرید" .

مهرداد مهرابی نویسنده و کارگردان نمایش "عطش خورشید" که دهه اول محرم با اجرای 10روزه در فرهنگ سرای ارسباران با استقبال خوبی مواجه بود عنوان کرد: با آثار مولانا، شاهنامه، مثنوی وحافظ بهترین آثار هنری می تواند شکل بگیرد. ماباید هنرهای نمایش و تعزیه را ارج نهیم و برای آن بودجه قراردهیم تا به نتیجه والای خود برسد.

مهرابی در خصوص نمایش "عطش خورشید" گفت : سال 1379 به فکر خلق این اثر افتادم که هفدهمین اثر دینی من بود و از مشاوره اساتید بهره بردم .

وی در ادامه افزود: اینکه چه طور می توان ده روز مجلس را در یک مجلس بگنجانم ونوآوری (پرفورمنس و هنرکلاسیک )برای تاثیرگذاری بهتر از دغدغه های من دراین کار بود. سعی کردم از نسخ میرعزا، یادداشت های استاد "پیتربروک" به زبان فارسی و آنچه در کربلا گذشت اثر آقا شیخ حسین قمی بهره بگیرم تا مردم راحت تر با آن ارتباط بگیرند. وی به برخی از  صحنه‌های این نمایش که تکنیک فاصله گذاری در آن دیده می شد اشاره کرد.

کارگردان نمایش "عطش خورشید" گفت: درام ترین نمایش در ایران تعزیه و نمایش عاشورایی است .

صدیقی در نقد نمایش "عطش خورشید" گفت : داستان ها خیلی موجز انتخاب شدند وبه تکنیک فاصله گذاری که شبیه خوان از داستان تعزیه جدا و با مخاطب ارتباط چهره به چهره و نفس به نفس می گیرد اشاره کردند.

صدیقی در پایان نشست به تجربیات خوبی در نمایش های آیینی و تعزیه چون "یادگار سال های شمر" ، نمایش مجلس ضربت خوردن( بهرام بیضایی)، ماه رمضان ، شب دهم (حسن فتحی)  اشاره کرد.

در خاتمه این برنامه رسول نجفیان، مهرداد مهرابی، علی علیایی تجلیل شدند.