تهران: انتشار کتاب‎های تحریف‎ساز عاشورا مانع بصیرت‌افزایی در مجالس حسینی(ع) است

به گزارش حلقه وصل، مجتبی سلطانی احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس اظهار داشت: انتشار و ترویج و فروش کتاب‎های تحریف‎ساز عاشورا مانند: «طوفان البکا» و «مقتل دربندی» مانع ترویج فرهنگ عاشورا و همچنین مانع از تحریف‎زدایی در مجالس حسینی است. انتشار و ترویج این‎گونه آثار و فروش آن در برخی کتاب‎فروشی‎های معتبر راسته‎ی انقلاب اسلامی ضمن آن‎که موجبات تمسخر مخالفان مکتب اهل بیت را فراهم می‎کند به جریان شیعه‎ انگلیسی هم در وارونه جلوه دادن فلسفه واقعی عزاداری و هدف‎های نهضت حسینی(ع) یاری می‎رساند.

وی گفت: این دسته از مقاتل، بیشتر نه با هدف گزارش تاریخی عاشورا، بلکه با رویکردی عاطفی و با هدف استفاده در مجالس عزاداری و برانگیختن احساسات مخاطبان نگاشته شده‎اند و همین رویکرد سبب شده است که حجم بالایی از مطالب داستانی و روایات غیرمستند و نامعتبر به متن آن‎ها وارد شود و در بسیاری از موارد، گزارش داستانی جایگزین گزارش تاریخی شود.

سلطانی تصریح کر:د روضه‎های دروغ مصداق بدعت است و حوزه‎های علمیه باید همچون بزرگانی چون محدث نوری، شیخ عباس قمی، سید محسن امین و مرتضی مطهری مجالس حسینی(ع) و مداحان را نسبت به نتایج و عواقب استفاده از مقاتل تحریف‎ساز آگاه کنند. متأسفانه وزارت ارشاد هم فاقد استراتژی و برنامه در مواجهه با مقاتل تحریف‎ساز است و به این دسته از آثار به راحتی مجوز می‎دهد.

این نویسنده درباره دو مقتل طوفان البکا و مقتل دربندی و نویسندگانش گفت: طوفان البکا فی مقاتِل الشهدا از محمد ابراهیم جوهری شاعر و مرثیه‎ سرای شیعه‎ی دوره‎ی قاجار با موضوع شرح مصائب اهل بیت به ویژه‎ی واقعه‎ی عاشورا به زبان فارسی است. به باور نویسندگان کتاب فرهنگ سوگ شیعی عواملی از جمله زبان ساده و روان، آمیختگی نظم و نثر و نیز وزن حماسی اشعار کتاب که متناسب با مراسم سینه زنی است طوفان البکا را در زمره‎ی مقاتل مشهور و پرمخاطب قرار داده است. به ویژه مداحان به آن اقبال فراوان نشان داده‎اند. اما از حیث اعتبار، به جهت وجود مطالب غیرمستند و نامعتبر متعدد، این کتاب از منابع معتبر عاشورا محسوب نم‎یشود. متأسفانه طوفان البکا با 58 چاپ مصور، بیشترین چاپ مصور را در کتاب‎های دینی دارد و کتاب اسرار الشهاده با 10 چاپ مصور حائز رتبه دوم کتاب‎های مصور دینی است.

وی در ادامه درباره‎ی مقتل دربندی و نویسنده‎اش گفت: اسرار الشهاده اثر فاضل دربندی واعظ مشهور دوره‎ی قاجار و مفصل‎ترین مقتل عاشورا تا امروز است. اسرار الشهاده گرچه در زمان انتشار به اذعان کتاب فرهنگ سوگ شیعی با اقبال فراوان مواجه شد اما از همان زمان به سبب داستان‎سرایی و نقل مطالب غیرمستند و روایات نامعتبر، مورد انتقاد و اعتراض برخی از محققان و علما بوده است. از جمله محدث نوری در لؤ لؤ و مرجان با انتقاد شدید از این کتاب، آن را «مایه طعن و استهزا و تمسخر مخالفان مذهب» دانسته است. البته بخش‎های پایانی اسرار الشهاده توسط خود دربندی به نام سعادات ناصری به فارسی ترجمه و به ناصرالدین شاه تقدیم شد. جالب است در حالی‎که شهید مرتضی مطهری به عنوان ایدئولوگ انقلاب اسلامی از پیش‎گامان اصلاحات در عزاداری و مبدع مفهوم «تحریفات عاشورا» است و در کتاب حماسه‎های حسینی در بحث تحریفات لفظی یعنی مطالب غیرمستند و کذبی که به روضه‎ها و کتاب‎های مقتل وارد شده است به انتقاد از روضه‎خوانان کتاب‎هایی مانند اسرار الشهاده (مقتل دربندی) می‎پردازد  و برخی روضه‎های معروف از جمله عروسی قاسم، حضور لیلا در کربلا و زَعفر جنی را به عنوان مصادیق روضه‎های دروغ بر می‎شمرد اما ناشر کتاب فوق از این کتاب تحت عنوان «اثر گرانبها!» یاد می‎نماید.

این فعال فرهنگی درباره فاضل دربندی گفت: عبدالله مستوفی رواج قم‎هزنی در عهد ناصری را از جمله اقدامات فاضل دربندی دانسته است و در کتاب شرح زندگانی من درباره نقش وی در تحریفات عاشورا می‎نویسد: «این آخوند ترک ... از راه سادگى و اخلاص باهل بیت پیغمبر راجع بوقعه طف عقائد عجیب و غریب داشته که در کتاب خود هم نوشته و گذشته از نقل اخبار ضعیف، رؤیاها را هم مانند اخبار در کتاب روضه خود آورده و نتیجة آنها را هم جزو مطالب واقع قلمداد کرده است. این آخوند ساده‏لوح معتقد بوده که روز عاشورا هفتاد و دو ساعت امتداد داشته است و این عقیده را از این راه پیدا کرده است که بوقعه طف چیزهاى خیالى افزوده بوده و با آن مقدمات، ناگزیر روز عاشورا باید هفتاد و دو ساعت درازى پیدا بکند. در صورتیکه قبل از این تاریخ هیچیک از روضه ‏نویسها از این قماش عقاید اظهار نکرده بودند.

به گفته وی، یک روز نزد معتمد الدوله فرهاد میرزا رفته اظهار عقیده کرده بود که امامزاده قاسم که مقبره او در بالاى تجریش واقع است، مدفن سر قاسم بن حسن شهید روز عاشوراست که از کوفه آورده اینجا دفن کرده‏اند. معتمد الدوله شاهزاده بااطلاع دقیق البته زیر بار این حرف نرفته، از او مستند ایندعوى را خواسته است. آخوند سندى براى این گفته نداشته ولى قرآنى از بغل خود بیرون آورده گفته است «باین قرآن قسم که این قبر مدفن سر قاسم بن حسن، شهید وقعه طف است.» این آخوند بیچاره از راه اخلاص بخانواده رسالت و ثواب رساندن بمردم، کار روضه و روضه‏خوانى را از خرک درکرده و بعنوان «تسامح در ادله سنن» تا توانسته است اخبار ضعیف و عقاید سخیف وارد روضه‏خوانى نموده است. تیغ زدن روز عاشورا از کارهائى است که این آخوند در عزادارى وارد یا لامحاله آنرا عمومى کرده و فعل حرام را موجب ثواب پنداشته است و ترکهاى عوام هم این عزاداری را پذیرفته‏اند و این خلاف شرع بیّن جزو عزادارى و کار ثواب وانمود شده است.»

این تاریخ‎پژوه و نویسنده در ادامه گفت: با آن‎که کتاب‎های تحریف‎ساز طوفان البکا و اسرار الشهاده به دلیل حمایت‎های همه جانبه‎ی حکومت قاجار و سطح پایین سواد عمومی اساس روضه‎خوانی در این دوره شد اما با مساعی و مجاهدت روحانیت آگاه به اهداف نهضت حسینی شاهد تولید آثار تحریف‎ستیز در این دوره هم هستیم. محدث نوری کتاب لؤلؤ و مرجان را با هدف مقابله با جریان داستان‎سرایی و در انتقاد از رواج روایات دروغ درباره‎ی واقعه‎ی عاشورا در عصر خود تألیف کرده و در آن به صراحت و تندی از برخی مقاتل از جمله روضه الشهداء و مقتل دربندی و نویسندگان‎شان به سبب نقل روایات غیرمستند و دروغ درباره‎ی واقعهی عاشورا انتقاد کرده و نمونه‎هایی از روایت‎های کذب نقل شده در آن کتاب‎ها را ذکر کرده است. و یا محمدباقر آیتی قائینی معروف به بیرجندی در کتاب کبریت احمر فی شرائط المنبر به نقد اخبار و روضه‎های ناصحیح و غیر معتبر پرداخت و در چند جای کتاب به انتقاد از مقتل دربندی می‎پردازد. همچنین علی بن محمد تقی قزوینی نجفی از دیگر علمای دوره‎ی قاجار نیز در اسرار المصائب و نکات النوائب فی ذکر غرایب الأطایب من آل ابی‎طالب روضه‎های دروغ را بدعت دانسته و می‎نویسد:

«من در روزگار خود میشنوم و میبینم که چه اندازه اخبار دروغ و ساختگی، که اسباب خرابی دین و شریعت سید المرسلین و سبب استهزای مخالفین است، رواج می‎یابد. رواج این‎ها از بزرگترین مصائب اهل بیت(ع) است و گرچه در مجلس عزا و رثا خوانده میشود، اما در اصل چیزی جز بدعت در دین نیست که داخل در مصائب سیدالشهداء شده»

سلطانی احمدی در پایان گفت: ترویج مقاتل معتبر و کتاب‎های تحریف‎ستیز نهضت حسینی مصداق امر به معروف و زمینه‎ساز اقامه‎ی فلسفه‎ی واقعی عزاداری امام حسین(ع) است.