تهران: جلوه‌ای از مصادره حق حاکمیت اهل‌بیت(ع)/ نظر اهل سنت درباره غصب فدک

به گزارش حلقه وصل، به بهانه چهارده ذی الحجه، سالروز بخشیدن فدک به حضرت صدیقه کبری خاتون دو سرا، فاطمه زهرا علیها السلام به حدّ میسور کمی از زوایای ناگفته این اعطا و بعد غصب آن توسط خلفای راشدین سخن می گوییم.

در روز چهارده ذی الحجه یا شب آن در سال هفتم هجرت به امر خداوند فدک به حضرت زهرای اطهر توسط نبی مکرم صلی الله علیه و آله بخشیده شد.

فدک در سال هفت هجری و حدود چهار سال قبل از شهادت پیامبر اعظم(ص) به دستوری که جبرئیل امین برای پیامبر آورد از دست یهودیان خارج گردیده و فتح شد اما داستان فتح آن خود معجزه ای الهی است.

امیر مومنان و نبی مکرم علیهما السلام طبق دستور الهی شبانه با اسلحه  لازم به سرزمین فدک آمدند و بر حسب دستور پیامبر(ص) امیر مومنان(ع) بر کتف پیامبر قرار گرفتند و آن حضرت برخاسته و امیرالمومنین را با خود بلند نمود، آنگاه به معجزه ای الهی مولی الموحدین در حالی که شمشیر رسول الله(ص) همراهش بود از دیوار قلعه فدک بالا رفت و بر بلندای دیوار صدای مبارکش به اذان بلند شد. یهودیان فدک گمان نمودند مسلمین حمله نمودند لکن بعد از درگیری با حضرت امیر و نبی مکرم علیهما السلام هجده نفر از بزرگان آنان کشته شدند و بقیه تسلیم شدند و فدک به دست مسلمانان و نبی مکرم افتاد.

بعد از این ماجرا جبرئیل نازل شده و بر حسب آیه «آت ذاالقربی حقه» به پیامبر دستور اعطای فدک به حضرت زهرای اطهر علیها السلام داده شد. این داستان تنها در میان شیعه مشهور نیست بلکه بسیاری علمای اهل تسنن نیز به آن معترف اند؛ از آن جمله مفسر معروف جلال الدین سیوطی از علمای معروف اهل سنت در تفسیر «درّ المنثور» ذیل آیه شانزده سوره اسرا از ابو سعید خدری نقل می کند: «چون این آیه نازل شد رسول خدا(ص) فاطمه را طلبید و فدک را به او بخشید.»

سرزمین فدک در داستان سقیفه در صدر اسلام در اقدامی بس نا جوانمردانه توسط خلفای نخستین غصب گردید. این سرزمین طی اعصار مختلف چون دوران بنی امیه و بنی عباس و ... میان فرزندان حضرت زهرای اطهر علیها السلام و دشمنان ظالم دست به دست گردیده است که این گفتار در پی شرح آن نیست.

از اساسی ترین مباحث در این باره این است که اگر داستان اعطای فدک بر طبق دستور خدای سبحان اتفاق افتاده و اینگونه شهره طائفتین است، پس چرا خلفای نخستین از غصب آن دست برنداشتند و آن را به حضرتش باز پس ندادند؟

بهتر است پاسخ این چنین سوالی بنیادینی را از خود اهل سنت جویا شویم. این نکته را دانشمند معروف اهل سنت «ابن ابی الحدید معتزلی» در «شرح نهج البلاغه» به طرز ظریفی منعکس نموده است. وی می گوید: من از استادم «علی بن فارقی» مدرّس مدرسه  بغداد سوال کردم آیا فاطمه در ادعای مالکیت فدک صادق بود؟ گفت آری، گفتم پس چرا خلیفه اول فدک را به او نداد، در حالی که فاطمه نزد او راستگو بود، او تبسمی کرد و کلام لطیف و زیبا و طنز گونه ای را گفت در حالی که هرگز به شوخی عادت نداشت. او گفت: «اگر ابی بکر آن روز فدک را به مجرد ادعای فاطمه به او می داد، فردا سراغش می آمد و ادعای خلافت برای همسرش می کرد! و وی را از مقامش کنار می زد و او هیچ گونه عذر و دفاعی از خود نداشت زیرا با دادن فدک پذیرفته بود که فاطمه علیها السلام هرچه ادعا کند راست می گوید و نیازی به بینه و گواه ندارد .»

سپس خود ابن ابی الحدید می افزاید: «این یک واقعیت است هرچند استادم آن را به مزاح مطرح نمود.» این اعتراف صریح از دو دانشمند اهل سنت شاهد زنده ای است برای این شرح: "اعتراف العقلا علی انفسهم جایز!"

اهمیت فدک از لحاظ مادی نیز بسیار گران بود تا آنجا که در بعضی از تواریخ آمده است در عصر متوکل عباسی قبل از آن که فدک از دست بنی فاطمه علیهم السلام گرفته شود محصول خرمای آن را در موسم حج به میان حجاج می آوردند و آنها به عنوان تیمن آن را به قیمتی گزاف می خریدند و یا آنکه درآمد سالیانه آن را هفتاد هزار سکه طلا تا صد و بیست هزار سکه نوشته اند.

اما بحث اصرار شخص حضرت زهرای اطهر و امامان بعد و بنی فاطمه علیهم السلام بر ادعای مالکیت سرزمین فدک بسیار فراتر از این صحبت های مادی است.

آنجا این کلام معنا پیدا می کند که امام کاظم(ع) در طی مناظره ای با هارون در بحث باز پس دهی فدک حدود و ثغور آن را  تقریبا تمام حکومت اسلامی بر می شمرند!

امام با این پاسخ در حقیقت بیان داشتند: «فدک رمزی از مجموع قلمرو حکومت اسلامی است و اصحاب سقیفه که فدک را از دختر و داماد پیامبر علیهم السلام گرفتند، در واقع این کار آنان جلوه ای از مصادره حق حاکمیت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام بود!

به امید روزی که صمصام منتقم حقوق تضییع شده آن حجج الهی را باز پس ستاند!

منابع:

(شرح ابن ابی الحدید / تذکره الخواص / مناقب آل ابی طالب / المسترشد/ کتاب ماذا تقضون ؟ / الدر المنثور / کتاب التعجب من اغلاط العامه )