تهران: برخی از اشعار آیینی جامعه را به بی‌اخلاقی و پوچ‌گرایی سوق می‌دهند

به گزارش حلقه وصل، هرچقدر در میان دفاتر شعری که این روزها تعدادشان هم کم نیست، جست‌وجو کنیم،‌کمتر با نگاه عمیق شاعر به موضوعات مختلف مواجه می‌شویم. موضوعی که از آن با نبود حکمت و کم‌رنگ شدن بعد اندیشگی در شعر امروز یاد می‌شود، در بسیاری از کارهایی که این روزها در قالب شعر منتشر می‌شود، به چشم می‌خورد؛ حوزه خاصی را هم شامل نمی‌شود؛ از غزل عاشقانه گرفته تا سروده‌های آیینی.

نگاه حاکم بر شعر امروز، نگاهی بیشتر لفظ‌گرایانه و عاطفی است تا اندیشه‌ای. هرچقدر هم که عاطفه در شعر بیشتر باشد، بعد اندیشه بیشتر رنگ می‌بازد. مهمترین موضوع در این دسته از سروده‌ها، تأثیر آنها بر مخاطبان است. کتاب‌های شعر یکی از مجموعه‌های پرمخاطب در کشور است که همیشه مخاطبان پر و پا قرصی داشته و دارد. حال پرسش اینجاست که در چنین شرایطی سروده‌هایی مانند شعرهای آیینی با این وضعیت چه تأثیری می‌تواند بر مخاطبان خود به مرور زمان بگذارد؟

محمدعلی مجاهدی، استاد پیشکسوت حوزه شعر آیینی، با اشاره به کاستی‌های موجود در بعد اندیشگی در شعر امروز گفت: اصلی‌ترین دلیل نبود و یا کمرنگ بودن این وجه در شعر امروز، قطع ارتباط شاعران جوان ما با منابع قدسی و وحیانی است. اگر در شعر سخنوران بزرگی مانند حکیم سنایی، مولوی، عطار، خاقانی و دیگران نگاه بیندازیم و تأمل کنیم، متوجه می‌شویم که این شاعران با منابع وحیانی مأنوس بوده و با احادیث آشنا بودند و اصلاً یکی از دلایلی که منجر به این شده که شعر این شاعران، دیدی جهانی داشته باشد و مورد قبول انسان‌ها با فرهنگ‌های مختلف قرار گیرد، بهره‌گیری از همین منابع بوده است. به عنوان نمونه، در شعر حافظ می‌بینیم که چقدر این مرد از قرآن متأثر بوده و جای پای احادیث و آیات را به خوبی در اشعار او می‌توان دید.

وی ادامه داد: متأسفانه این پیوند و ارتباط در میان شاعران امروز کم و بیش بریده شده و شاعر امروز می‌خواهد با استفاده از قوه تخیل و تمثیل کار خود را پیش ببرد؛ به همین دلیل اشعاری که از شعر امروز منتشر می‌شود به لحاظ محتوایی ارزش خاصی ندارند.

به گفته مجاهدی؛ تنها راه خروج از این وضعیت، آشتی شاعران جوان با این منابع است تا بتوانند آب را از سرچشمه بگیرند. مطالبی که امروز از گذشته و تاریخ به دست ما رسیده دچار افزونی و کاستی شده و گاه با آفت و آسیب‌ همراهند؛ به همین دلیل شاعر نباید به هر منبعی مراجعه کند، بلکه باید اثری را مد نظر قرار دهد که به حقایق نزدیک‌تر باشد. به عنوان نمونه، اگر شاعری می‌خواهد برای اطلاع از تاریخ اسلام و وقایع کربلا، مقتلی مطالعه کند باید به سراغ منبعی برود که مورد وثوق است که من برای شاعران جوان آیینی مجموعه «دانشنامه امام حسین(ع)» را پیشنهاد می‌کند. اگر شاعر این دسته از منابع را مطالعه کند، علاوه بر اینکه بر معلومات و وسعت اطلاعاتش در حوزه تاریخ افزوده می‌شود، دایره واژگان او نیز گسترده‌تر می‌شود.

این شاعر با بیان اینکه زندگی ماشینی فرصت کمی در اختیار شاعر امروز می‌دهد تا به سراغ این منابع برود، با بیان اینکه سروده‌های آیینی نیز دچار این مشکل شده‌اند، گفت: متأسفانه سروده‌های آیینی امروز هم از این قاعده مستثنی نبوده و به این آفت دچار شده‌اند. تأثیر این دسته از اشعار بر مخاطب امروز بسیار حائز اهمیت است. وقتی شاعری سروده‌ای را می‌خواند که فاقد ارزش‌های لازم است و حرفی از نظر محتوایی برای گفتن ندارد، به تدریج مذاق جامعه را نیز به سمت و سویی هدایت می‌کند که محتواگرا نباشد و صورت‌گرا باشند.

مجاهدی با تأکید بر اینکه وظیفه شاعر آیینی در این زمینه بیش از دیگران است، افزود: جامعه‌ای که از مفاهیم اصیل، ناب و کلیدواژه‌های قرآنی، روایی و عرفانی بی‌اطلاع باشد، جامعه‌ای است که در بی‌خبری زندگی می‌کند و این پیامدهای بدی دارد و مخاطب را به سمت بی‌اخلاقی، پوچی و پوچ‌گرایی سوق می‌دهد.