تهران: نگاه رهبر انقلاب به فرهنگ در رویه مسئولان دیده نمی‌شود/ در حوزه شعر نیز با «ولنگاری» مواجهیم

به گزارش حلقه وصل، نیمه ماه مبارک برای هر شاعر انقلابی یادآور لحظات خوشی است که بسیاری آن را چشیده‌اند و بسیاری دیگر در آروزی درک آن هستند. حضور رهبر معظم انقلاب در میان شاعران و اهل قلم، مربوط و محدود به سال‌های اخیر نیست، ایشان به روایت خود شاعرانی چون اخوان ثالث و امیری فیروزکوهی، پای ثابت برخی از انجمن‌ها در مشهد و بعد در تهران بودند. دیدار شاعران با ایشان در دوره ریاست جمهوری و در زمان رهبری نیز ادامه داشت و مشغله‌ها مانع حذف این نوع جلسات نشده است. هرچند البته استمرار این نوع جلسات خود پیام دیگری غیر از ادب‌دوستی رهبر معظم انقلاب دارد و آن اهتمام ویژه ایشان به شعر به عنوان یک میراث ملی و استفاده از تمامی ظرفیت‌های ادبی کشور در مقوله شعر انقلاب و متعهد است.

در دوره رهبری ایشان طبق سنتی چند ساله شاعران در نیمه ماه مبارک گرد هم آمده و برخی از آنها تازه‌ترین سروده‌های خود را در محضر رهبر انقلاب قرائت کرده و در نهایت، سخنان رهبر معظم انقلاب درباره شعر و جریان‌های ادبی در کشور حسن ختام مجلس است. حال باید دید این نوع جلسات از منظر اهالی شعر چه تأثیراتی در این زمینه داشته است. به نظر می‌رسد علی‌رغم تأکیدات مقام معظم رهبری در حوزه‌های مختلف شعری و نشان دادن نقشه راه، هنوز جامعه شعری کشور نتوانسته چنان که شایسته است به بیانات ایشان جامه عمل پوشانده و همگام باشد. تأسف‌بارتر آنکه رهنمودهای ایشان در شعر شاعران پیشکسوت و به اصطلاح بزرگان شعری نیز کمتر دیده می‌شود. همین امر سبب شده تا شاعران جوان‌، به رغم میل باطنی برای پرداختن به این موضوعات، الگوی مناسبی برای این جریان نداشته باشند. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که جریان‌های شکل گرفته پس از تأکیدات مقام معظم رهبری در حوزه شعر بیشتر مبتنی بر تلاش‌های فردی بوده و نبود پشتوانه مناسب از سوی مسئولان و دست‌اندرکاران سبب شده تا تنها بارقه‌هایی از جریان‌های شعری متعهد در کشور شکل بگیرد و بعد کم‌کم رو به افول گذارد.

علی محمد مؤدب، شاعر و مدیر مؤسسه شهرستان ادب، با توجه به همین نکته، می‌گوید: امیدوارم جلسات شعری که با حضور رهبر معظم انقلاب به صورت هرساله برگزار می‌شود، سبب شود که همه به موضوع فرهنگ و شعر توجه جدی‌تری داشته باشند. متأسفانه رویه نه تنها در نوع نگاه مسئولان که در خود رسانه‌های ما نیز به گونه‌ای دیگر است. بهترین کتاب‌ها هم که در کشور منتشر می‌شود جایی در صفحات نخست رسانه‌های کشور ندارند. ولی به هر حال امید است که کم کم رفتار و نوع نگاه ایشان به مقوله فرهنگ و شعر در بین ما تبدیل به سنت می‌شود.

وی با بیان اینکه جریان‌سازی بیانات و تأکیدات رهبر معظم انقلاب در حوزه شعر و فرهنگ برعهده سازمان‌های فرهنگی کشور است، افزود: بارها دیده شده که اگر رهبر معظم انقلاب در سایر حوزه‌ها مانند صنایع نظامی، بنادر و ... رهنمودی دارند، مدیران این حوزه‌ها جدی‌تر به تأکیدات ایشان می‌پردازند و کار ارائه می‌دهند؛ برنامه‌ریزی می‌کنند تا رهنمودهای ایشان را تحقق بخشند. متأسفانه ما شاهدیم که در حوزه فرهنگ غفلت وجود دارد و تنها به شنیدن رهنمود بسنده می‌شود و عملیاتی برای اجرایی کردن آن صورت نمی‌گیرد.

مؤدب تصریح کرد: وقتی ایشان تصریح می‌کنند که اگر بودجه در زمینه فرهنگ حداقل باشد، باید در حوزه شعر صرف شود، می‌بینیم که در عملیات هیچ تغییری در نظام‌های بودجه‌ریزی فرهنگی صورت نمی‌گیرد. به نظرم این مطالبه جدی است که باید رسانه‌ها در این زمینه ورود و مطالبه کنند. در دیگر حوزه‌ها به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب عملیاتی نگاه می‌کنند، ولی نوع نگاه مدیران فرهنگی به این صورت نیست و تحول جدی در توجه و نوع برنامه‌ریزی‌ها برای حوزه فرهنگ و شعر دیده نمی‌شود.

مؤدب با بیان اینکه کارهای صورت گرفته نسبت به منویات رهبر معظم انقلاب، بیشتر متکی بر جریان‌های فردی خود شاعران بوده است، افزود: با وجود این کسانی که خودشان به صورت خودجوش وارد این حوزه‌ها شدند، از سوی مسئولان همراهی نشدند. همین زمینه الهام می‌شود که شاعران دیگری نیز وارد این حوزه‌ها بشوند یا نه؟ طبعا اینکه شاعری راحت بیاید و کار خودش را بکند و به دنبال دغدغه‌های خودش باشد، دل‌پسندتر است. اما رهبر معظم انقلاب تصریح می‌کنند که در برخی از حوزه‌ها کار شود، تعدادی از شاعران نیز به صورت فردی وارد این حوزه‌ها می‌شوند و فعالیت می‌کنند، اما سوال اینجاست که چقدر کارهای این دسته از شاعران دیده شده و کتاب‌های آنها مورد حمایت قرار گرفته است؟ شاعرانی که در این حوزه‌ها کار کردند، چه جایگاهی دارند و برای ترویج شعر و اثرشان چه کاری صورت گرفته است؟

مدیر مؤسسه شهرستان ادب تصریح کرد: شعر پتانسیل بسیاری دارد که مسئولان فرهنگی نسبت به آن بی توجه‌اند. به عنوان نمونه، این‌ همه شعر شاخص در حوزه مقاومت جهان عرب داریم و از سوی دیگر، سوء تفاهم میان ما و اعراب دیده می‌شود. چرا مسئولان فرهنگی ما در ضریب دادن به این آثار کاری نمی‌کنند تا این دسته از آثار را نخبگان و جوانان عرب بخوانند و مراودات فرهنگی بین ما و آنها بیشتر شود؟ متأسفانه حتی در بحران‌های جدی که برای جریان عدالت‌خواهی در جهان یا برای خود کشورمان اتفاق می‌افتد، مدیران فرهنگی غایب هستند و ما شاعران مجبور می‌شویم در موضوعاتی مانند فلسطین، لبنان و ... از طریق رسانه‌هایی مانند وبلاگ شروع به کار کنیم. غفلتی در سازمان‌های سنگین نسبت به این موضوعات هست.

مؤدب با بیان اینکه کاری برای ترویج سروده‌های شاعران شاخص انقلاب از سوی مسئولان انجام نمی پذیرد، گفت: این‌ها دغدغه‌هایی است که در زمینه شعر و فرهنگ کشور وجود دارد. اگر می‌خواهیم شاعران جوان‌تر راه شاعرانی مانند فرید، سبزواری و ... را طی کنند، باید بیشتر به آنها فکر کنیم که آینده این‌ها چیست و به چه نوعی خواهد بود؟ ما برای شعر فرید و امثال فرید چه کرده ایم که جوانها فکر کنند آن یک قله ای است که باید به آن سمت حرکت کنند. چرا شاعری که می‌تواند یک نوع شعر مشتری‌پسند مقبول در میان ناشر و مخاطب بگوید، باید خطر کند و به سمت شعری بیاید که احتمال ریزش مخاطب دارد؟ یک سری از جوان‌ها این دغدغه را دارند و همین سبب می‌شود که نسبت به پیمودن این مسیر دلسرد شوند.

این شاعر با بیان اینکه عملیات فرهنگی نیز مانند هر عملیات دیگری کار و طراحی می‌خواهد، یادآور شد: باید در این زمینه به صورت جدی فکر شود که ما برای اینکه این کارها صورت بگیرد، به چه زیرساخت‌های جدی نیاز داریم؟

مؤدب در پاسخ به این پرسش که آیا در حوزه شعر نیز با «ولنگاری فرهنگی» مواجه هستیم یا نه، گفت: بله، وقتی انجمن ها به درستی حمایت نشوند، امکان دارد که بخشی از آنها نیز به این سمت بروند. چه اینکه در دوره‌ای بخشی از انجمن‌های ادبی دچار انحراف شدند و جریانی از جوانها به سمت درگیری با اصول مذهب و اخلاق و سنت و هویت ایرانی رفتند. این پدیده همه جا هست. وقتی در حوزه مدیریت بی‌توجهی بشود، حاشیه‌‌هایی هم حتماً خواهد داشت. شعر هم مستثنی نیست. بخشی از شعر ما نیز دچار چنین آسیب‌هایی بوده و هست.