به گزارش حلقه وصل، از هفته گذشته و با کشته شدن تعدادی از نیروهای نظامی ترکیه در شمال غرب سوریه، بحران در روابط آنکارا - دمشق به شکل کم سابقه‌ای افزایش یافته است به طوری که امروز رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با اشاره به کشته شدن ۱۴ نظامی این کشور در سوریه اظهار داشت: از این به بعد بدون توجه به توافق آستانه و سوچی اگر حمله‌ای به نیروهای ما در سوریه صورت بگیرد، نیروهای سوری را هدف قرار خواهیم داد.
این اظهارات نشان از بالا رفتن سطح بحران است به گونه‌ای که احتمال درگیری محدود نیز وجود دارد.
در خصوص قانونی یا حقوقی بودن اقدامات ترکیه در شمال غرب سوریه و تهدیداتی که متوجه دولت سوریه شده باید گفت که طبق روند آستانه و سوچی ترکیه موظف به اقداماتی بوده که از انجام این تعهدات یا ناتوان بوده یا شانه خالی کرده است.
اما در این نوشتار تلاش داریم ابعاد دیگر ماجرا را مورد بررسی قرار دهیم که عبارتست از واکنش کشورهای غربی و آمریکایی به این بحران.
در همان آغاز بحران اخیر که ترکیه از واکنش ارتش سوریه(بمباران مناطقی که نیروهای ترک در آنجا حضور داشتند) خشمگین بود، محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان اعلام کرد که آماده میانجی گری بین طرفین است.
دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین
کرملین نیز با رد اظهارات مقامات ترک عنوان کرد که روسیه به تعهدات خود پایبند بوده اما ترکیه درباره حفاظت و ایجاد امنیت در بزرگراه‌ها به تعهدات خود پایبند نبوده و بارها حملاتی از سوی تروریست‌ها به نیروهای روسی و سوری انجام گرفته که علیرغم هشدارهای مکرر به آنها توجهی نشده است.
نکته مورد توجه در این بین واکنش مقامات غربی بود.
در این چارچوب آمریکا در سطوح مختلف به حمایت از آنکارا پرداخت. وزیر امور خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای آنچه حملات مداوم، غیرقابل توجیه و بی رحمانه دمشق به ساکنان استان ادلب خواند را محکوم و روسیه، ایران و حزب الله لبنان را به مشارکت در این حملات متهم کرد.
پامپئو در این بیانیه تاکید کرده که: ما از ترکیه، متحد خود در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو که نیروهایش در ادلب هدف حملات خمپاره‌ای قرار گرفته حمایت می‌کنیم.
از سوی دیگر مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز ضمن تکرار آنچه مایک پامپئو در بیانیه خود بر آن تاکید کرده بود از حملات نیروهای ارتش سوریه در ادلب به عنوان نقض آتش بس و اقدامی مخرب و تهدید آمیز برای امنیت منطقه یاد کرد و گفت: این مسئله مانع بازگشت امن آوارگان سوری به کشورشان است.
همچنین شب گذشته(سه شنبه) جیمز جفری نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه که به ترکیه سفر کرده، در بدو ورود به خبرنگاران گفت: ترکیه متحد آمریکا در پیمان ناتو است و نیروهای این کشور در ادلب با تهدید بزرگی ناشی از روسیه و حکومت اسد مواجه هستند. به خانواده‌های سربازان ترکیه که دیروز توسط ارتش سوریه شهید شدند، تسلیت می‌گویم. برای بررسی اوضاع ادلب به آنکارا آمده‌ایم. تمام توان خود در این زمینه به کار خواهیم بست.
علاوه بر مقامات آمریکایی، موضع ناتو نیز در این خصوص قابل توجه بود.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در گفت‌وگو با خبرنگاران پیش از آغاز نشست وزرای دفاع کشورهای عضو این نهاد در بروکسل، گفت: حملات به ادلب را محکوم و اسد و روسیه را به توقف فوری حملات فرا می‌خوانم.
خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه نیز که در این نشست حضور دارد بر لزوم تلاش جدی و ملموس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، اروپا و جامعه جهانی برای توقف حملات نیروهای اسد در ادلب تاکید کرد.
استقبال ویژه مقامات آمریکا و ناتو از خشم مقامات ترکیه از تحولات اخیر در شمال غرب سوریه و عملیات ارتش این کشور نشان از خوشحالی آنها از زاویه گرفتن احتمالی ترکیه با روسیه و ایران در ماجرای سوریه دارد.
ترکیه، روسیه و ایران توانستند با کمک و همکاری یکدیگر طی ۳ سال گذشته بحران سوریه را تا حدود بسیاری کاهش داده و در یک روند سیاسی و نظامی، جنگ و خون ریزی در این کشور را کاهش چشم گیری دهند.
روند آستانه و سوچی پس از تلاش‌های چند ساله کشورهای غربی و برخی کشورهای عربی برای مدیریت جنگ داخلی سوریه شکل گرفت. آنجا که در یکی دو سال ابتدایی جنگ در سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ نتوانستند به خواسته خود مبنی بر سرنگونی دولت دمشق برسند و تلاش کردند با نشست‌های بی سرانجامی مانند دوستداران سوریه اهرم سیاسی را نیز چاشنی کار نظامی کرده و کار را یکسره کنند.
اما همه این تلاش‌ها ناکام ماند و مسکو، تهران و آنکارا میدان دار شده و این بحران چند ساله را به تدریج رو به کاهش بردند تا جاییکه امروز حکومت سوریه بر بخش اعظم سرزمین مسلط است و تروریسم داعش از بین رفته و تروریسم تکفیری خارجی و داخلی در سوریه بشدت تضعیف شده است.
در چنین شرایطی که نقش مثلث منطقه‌ای تهران، مسکو و آنکارا بسیار مثبت و درخشان بوده و عملاً باعث به حاشیه رفتن آمریکا، عربستان، امارات، فرانسه و انگلیس در این بحران منطقه‌ای شده بود، چالش یکی از اضلاع با دیگران می‌تواند خوشایند طرف غربی باشد و بر همین اساس است که شاهد ذوق زدگی طرف آمریکایی و ناتو از این اتفاقات هستیم.
به نظر می‌رسد که ترکیه می‌تواند با مذاکره با اضلاع دیگر همچون گذشته در این خصوص به راه حل‌هایی دست یابد تا بحران پیش آمده به مرحله غیر قابل بازگشت نرسد. اقدامی که تهران و مسکو از آن استقبال می‌کنند و حتی برای آن پیش قدم نیز شده‌اند.