تهران: شعر انقلاب نباید در تاریخ و جغرافیا محدود شود

به گزارش حلقه وصل، نشست خبری پنجمین جشنواره سراسری شعر انقلاب روز گذشته با حضور فاضل نظری معاون هنری و علیرضا قزوه دبیر هنری جشنواره برگزار شد.

* نظری: بعد از انقلاب اسلامی حجم آثار شعری که خلق و منتشر شده واقعا بی‌نظیر است

فاضل نظری معاون هنری حوزه هنری با بیان اینکه آنچه جشنواره شعر انقلاب اسلامی را از سایر جشنواره‌ها متمایز می‌کند هدف و عنوان اصلی آن است توضیح داد: شاید این سوال مطرح باشد که شعر انقلاب از اساس چه هست و آیا به درجه‌ای از رشد رسیده است که بتوان برای آن جشنواره برگزار کرد؟ پاسخ من به این سوال این است که شعر انقلاب یک مفهوم نضج یافته و واقعیت گرفته در جامعه امروز ماست و نمونه‌های واقعی آن را می‌شود جست.شعر  انقلاب شعری است که از ابتدای انقلاب اسلامی در بستر آن روییده و با ارزش‌های محوری انقلاب اسلامی بالیده است.

این مقام مسئول ضمن بیان اهداف جشنواره شعر انقلاب و منویات رهبری تاکید کرد: ارزش‌های محوری انقلاب اسلامی که از آن یاد کردم  را به طور مسلم از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی دریافت می‌کنیم. ایشان در فرمایش‌های خود  عنوان داشته‌اند که شعر انقلاب شعری است که در خدمت اهداف انقلاب از جمله عدالت، انسانیت، دین، وحدت، پیشرفت همه جانبه کشور و انسان سازی به معنای واقعی کلمه باشد. به باور من شعر انقلاب تنها در بیان اتفاقات تاریخی و یا در جغرافیای انقلاب اسلامی رخ نمی‌دهد بلکه دربرگیرنده یک حوزه محتوایی گسترده است که این مفاهیم در همه جا را شامل می‌شود. شعر انقلاب را باید در واقع بیانیه این اتفاقات در تمام دنیا دانست.

ظری توضیح داد: این مفاهیم در پیشانی شعر انقلاب اسلامی و هدف جشنواره شعر انقلاب اسلامی هم همین مفاهیم از جمله عدالت، انسانیت، وحدت و رفعت ملی و... است. شعری که به انسانیت و عدالت می‌پردازد شعر انقلاب است. نباید شعر انقلاب را در توصیف برخی وقایع تاریخی یا بیان جغرافیای انقلاب اسلامی ایران خلاصه کرد. 

وی شعر انقلاب را بیاینه انقلاب اسلامی خواند و گفت: شاید نتوانیم برای انقلاب اسلامی بیانیه دقیقی پیدا کنیم تا به ما بگوید انقلاب اسلامی دقیقا چه پیامی دارد ولی شعر انقلاب اسلامی این بار را به دوش گرفته است و در حکم این بیاینه است. شاعرانی که فریاد زدند ما نه ستمگریم، نه ستم‌پذیر و سوردند «این بانگ آزادی است کز خاوران خیزد» در حقیقت بیانیه شعر انقلاب را صادر کردند.

وی ضمن تاکید به اینکه در جشنواره شعر و داستان جوان سوره ما به دنبال این هستیم که بعد رفاقت و هم افزایی ادبی را مد نظر داشته باشیم اما در شعر انقلاب اهداف دیگر مدنظر است، ادامه داد:ر جشنواره‌ای مانند شعر انقلاب هدف ما معرفی دستاوردهای شعر انقلاب اسلامی است؛ شعر زبان آرمان‌های یک جامعه است و تجربه انقلاب قابل توسعه و انتقال به دیگر کشورهاست.

نظری خاطرنشان کرد: جشنواره شعر انقلاب تفاوت مفهومی و کاربردی با سایر جشنوارها دارد. باید این جشنواره را در بعد بین المللی دید و چهره‌های انقلابی و شعرهای انقلابی مردم ایران به کشورهای دیگر معرفی شوند. ما در این جشنواره تلاش داریم دستاوردهای تازه شاعران انقلاب معرفی شود.

وی ادامه داد: نباید شعر انقلاب را فقط در بیان اتفاقات تاریخی یا جغرافیایی انقلاب محدود کرد چون حوزه آن گسترده است. شعر انقلاب که بیانیه این اتفاق طی سالهای گذشته بوده از بدو انقلاب با این گستره تعریف می شود.

نظری شعر را زبان آرمان‌های یک جامعه خواند و گفت: آرمانشهری که مردم دنبال می‌کنند بارها و بارها در جوامع مختلف در زبان شعر روایت شده است، شعر انقلاب اسلامی هم واجد آرمان‌هایی است که مردم ما در انقلاب اسلامی دنبال کرده و می‌کنند و از این نظر این شعر آرمان‌خواهانه می‌تواند در کشورها و جوامع دیگر هم به اشتراک گذشته شود و دیگران را هم به این آرمان‌خواهی سوق دهد.

معاون هنری حوزه هنری در بخش دیگری از سخنانش گفت: حوزه هنری همواره خاستگاه بسیاری از شاعران نام‌آشنای امروز بوده است، نه تنها در حوزه شعر و ادبیات، بلکه در رشته‌های مختلف هنری دیگر هم حوزه هنری همواره نقش این خاستگاه را داشته و هنرمندان بزرگی از آن به جامعه هنری معرفی شده‌اند.

وی با بیان اینکه جشنواره یکی از راه‌های شناسایی و رشد هنرمندان است، توضیح داد: بیشترین استقبال در رشته‌های هنری توسط همین جشنواره‌ها بوده و جشنواره‌های حوزه هنری از جدی‌ترین اتفاقات هنری کشور محسوب شده و می‌شوند. قطعا نمی‌توان گفت که یک شاعر به دلیل حضور در یک جشنواره خاص تبدیل به چهره شاخصی شده است، ولی از سوی دیگر هم نمی‌توان انکار کرد که بسیاری از چهره‌های برجسته هنری به دلیل ارتباطشان با برخی جشنواره‌ها به جایگاهی رسیده‌اند که اگر همین ارتباط را با دیگر جشنواره‌ها برقرار می‌کردند قطعا به آن جایگاه مطلوب نمی‌رسیدند.

معاون هنری حوزه هنری در بخشی از سخنان خود به گسترش ادبیات انقلاب اشاره و متذکر شد: وضعیت شعر  در کشور ما رو به بهبود است و خبرها از فردای روشن‌تری را اعلام می‌کنند ولی باز هم نیازمند آنیم که دانشگاه‌ها بیشتر از الان به شعر انقلاب توجه نشان دهند.

معاون حوزه هنری افزود: بعد از انقلاب اسلامی حجم آثار شعری که خلق و منتشر شده است، واقعا بی‌نظیر بوده است. یعنی چه در چه در حجم شعر و چه در سطح محتوا و مضمون خلق این همه شعر واقعا بدیع است و اگر واقعه‌ای مانند انقلاب اسلامی رخ نمی‌داد شاید باید صدها سال می‌گذشت که این حجم از شعر در این سطح هنری و مضمونی خلق و منتشر شود. با این حال معلوم نیست چرا دانشگاه‌ها ما به این میزان از هنر و ادبیات شاعران نسل ما بی‌توجه هستند. 

وی در پایان گفت: در چنین فضایی، و البته در جامعه‌ای که فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی امکان انتشار آثار را به همگان داده است، به نظر من تنها وظیفه متولیان فرهنگ و هنر که ما در حوزه هنری هم شامل این افراد هستیم، این است که این حجم از تولید را هدایت کنیم و برای آن مسیرهای درستی را انتخاب کنیم، همین!

* قزوه: افتتاحیه شعر انقلاب در زاهدان/ سرودهای انقلاب را جدی بگیریم

علیرضا قزوه دبیر جشنواره شعر انقلاب هم در این نشست گفت: جشنواره شعر انقلاب اسلامی از دل حوزه هنری برخاسته و از جشنواره‌های جدی شعر در کشور ما است. پیشانی این جشنواره همان جمله زیبا و حکیمانه رهبر معظم انقلاب است که فرمودند «شعر انقلاب در واقع در خدمت اهداف و آرمان‌های انقلاب یعنی عدالت، انسانیت، وحدت، رفعت ملی، پیشرفت همه‌جانبه‌ کشور و انسان‌سازی است». هدف ما هم از تشکیل این جشنواره در دوره پنجم آن است که به شعر انقلاب ناب برسیم.

قزوه گفت: پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی در دو بخش شعر و پژوهش در سراسر کشور فراخوان داد، در بخش شعر هم مجموعه اثر را داشتیم و هم تک اثر و در بخش پژوهش هم بخش‌های کتاب و مقاله را داشتیم. این جشنواره 4 موضوع داشت که عبارت بودند از «عدالت و انسانیت»، «وحدت امت اسلامی و رفعت ملی»، «معارف دین» و «گفتمان انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی».

دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی درباره داوری و داروان این جشنواره هم توضیح داد: داوری‌ها در دو مرحله توسط بهترین شاعران و کارشناسان داوری که در بالاترین جشنواره‌‌های کشور کار داوری انجام می‌دهند، صورت گرفت و من به شخصه شاهد بودم که حوصله بسیاری برای داوری به خرج داده شد تا عدالت کاملا رعایت شود.

به گفته قزوه داوری پنجمین جشنواره شعر داستان با کدگذاری آثار و بدن مشخص بودن نام شاعران انجام گرفته و از هر حیث عادلانه و مطلوب بوده است.

وی با بیان اینکه وجدانم از شیوه داوری این دوره از جشنواره کاملا آسوده و راضی است، گفت: داوران هیات انتخاب «قادر طراوت‌پور»، «عباس محمدی» و «دکتر عبدالحمید ضیایی» بودند و داوران نهایی آثار برگزیده هم «محمد کاظم کاظمی»، «مصطفی علیپور» و «مرتضی امیری اسفندقه» بوده‌اند.

دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اظهار کرد: ما 25 بهمن‌ماه برای افتتاح این جشنواره به زاهدان رفتیم و در آنجا با حضور چهره‌های برجسته ادبی از جمله محمدرضا عبدالملکیان، علی داودی، مرتضی نوربخش، محمد جواد شاهمردادی و ... همچنین با حضور دو شاعر از هندوستان و پاکستان عزیر مهدی و سید احمد حسینی، این جشنواره افتتاح شد. همچنین روز دوشنبه 26 بهمن‌ماه مراسم اختتامیه این دوره از جشنواره به همراه معرفی برگزیدگان آن در تهران حوزه هنری، سالن سوره برگزار خواهد شد.

مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری با بیان اینکه مراسم اختتامیه پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی ساعت 18 برگزار خواهد شد، گفت: این مراسم با یک تقدیر ویژه از یک شاعر پیشکسوت انقلابی همراه خواهد بود. در این مراسم از سید علی موسوی گرمارودی به عنوان شاعر پیشکسوت و برجسته انقلاب اسلامی که پیش از وقوع انقلاب هم برای این واقعه مبارک شعر داشته و به دلیل فعالیت‌های انقلابی‌اش به زندان رژیم پهلوی رفته تقدیر و تجلیل می‌شود.

قزوه همچنین از برگزاری کارگاه تخصصی شعر با حضور مصطفی علیپور و دبیر هنری جشنواره خبر داد و گفت: قبل از مراسم اختتامیه در ساعت 14 کارگاه شعری را در تالار سلمان هراتی حوزه هنری برگزار خواهیم کرد تا شاعران جوان در ارتباط با یکدیگر از تجربیات خویش و پیشکسوتان استفاده کنند.

این شاعر انقلاب اسلامی با اشاره به پیشنهاد فاضل نظری برای برگزار کردن این جشنواره در سطح بین‌المللی گفت: البته کارهای زیادی را می‌توان در سال‌های آتی برای گسترش این جشنواره انجام داد، از جمله بین‌المللی کردن این جشنواره، اما تسلط اقتصاد مقاومتی در جشنواره‌ها باعث می‌شود بسیاری کارهای عملیاتی نشود. ما همین امسال جشنواره شعر انقلاب اسلامی را با رقمی زیر 50 میلیون تومان برگزار می‌کنیم که تازه بخش اعظم این مبلغ هم به جوایز برگزیدگان اختصاص دارد. این میزان از بودجه کار را سخت کرده است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از کارهایی که می‌شود در سال آینده برای جشنواره شعر انقلاب اجرایی کرد، لحاظ کرد بخش سرودهای انقلابی است که در سال‌های اخیر مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.

به گفته قزوه در سال‌های اخیر تلاش می‌شود شعر جوانان به سمت شعرهای محفلی و ترانه پیش برود تا کمتر به شعر حماسی و سرودهای انقلاب توجه شود. ما نباید بگذاریم سرودهای انقلابی کمرنگ شود، زیرا اساس شعر انقلاب همین شعرهای حماسی و مقاومت و بیداری و استکبارستیز و... است. البته من نمی‌گویم ترانه بد است و نباید باشد، ترانه هم باید باشد و بسیاری از ترانه‌ها کارکردهای اخلاقی و اجتماعی دارند ولی وجود این شعرها نباید باعث کم‌توجهی به شعرهای حماسی و سرودهای انقلابی شود.

مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی اظهار کرد: جریانی وجود دارد که تلاش می‌کند جوانان شاعر را به سمت فضاهای بی‌خط و منفعل سوق دهد، در حالی که همین شعرهای حماسی و انقلابی بود که نوستالژی ما و پدران همین جوانان بوده است. شعرهایی که امثال استاد حمید سبزواری می‌سرود و بر لب انقلابیون زمزمه می‌شد و همین امروز هم بسیاری از ما در روزهای دهه فجر آن‌ها را می‌شنویم و زمزمه می‌کنیم.

دبیر هنری پنجمین جشنواره شعر انقلاب اسلامی با بیان اینکه وضعیت شعر در بین 7 هنر انقلاب اسلامی از همه هنرها بهتر است، گفت: هیچکدام از هنر‌های انقلاب اسلامی از سینما و تئاتر بگیرید تا موسیقی و تجمسی و ... جلوتر از شعر نبوده و نیستند. شعر انقلاب همیشه پیشرو و خط‌شکن بوده و با کمترین هزینه‌ها بیشترین افتخارات را کسب کرده است. این در حالی است که مثلا برای ساخت یک فیلم میلیاردها خرج می‌شود و جواب هم نمی‌دهد، اما به قول رهبر معظم انقلاب ما برای شعر هرگاه هزینه کرده‌ایم جواب داده است.

وی نامگذاری خیابان‌ها و میدان‌ها و کتابخانه‌ها و... به نام شاعران را از افتخارات شعر و شاعران محسوب کرد و گفت: شعر همیشه بیشترین رضایت را کسب کرده است، برای مثال رهبری معظم به عنوان یک چهره ادیب و فرهنگی از وضعیت شعر راضی هستند.

قزوه گفت: ما امروز در دهه چهارم انقلاب هستیم و عدد 40 عدد پختگی و کمال است، شعر انقلاب هم به این پختگی و کمال نزدیک شده است. امروز بحث سبک شعر انقلاب در دانشگاه‌ها بسیار جدی است و بیش از 1000 رساله دانشگاهی مربوط به موضوعات مختلف شعر انقلاب اسلامی و شاعران آن نوشته و ارائه شده است.

دبیر هنری جشنواره شعر انقلاب اسلامی سپس به ارائه آماری از آثار ارسال شده به پنجمین دوره این جشنواره پرداخت و توضیح داد: 211 نفر در این دوره شرکت کرده‌اند که 72 نفر از آنان خواهران هستند و 130 نفر آن از برادران شاعر. 735 اثر به دبیرخانه ارسال شد که از میان آن‌ها 78 اثر آن مجموعه شعر بوده است؛ از میان این تعداد مجموعه شعر 41 مجموعه شعر کلاسیک بود و 37 مجموعه شعر نیمایی و سپید.

وی ادامه داد: از میان کل آثار ارسالی 617 اثر به صورت تک اثر به دبیرخانه این دوره از جشنواره رسیده است. 

قزوه درپایان درباره بخش پژوهش این دوره از جشنواره گفت: متاسفانه بخش پژوهش چندان جدی گرفته نشده و حدود 40 اثر پژوهشی به دبیرخانه ارسال شد. اگر چه این عدد، برای پژوهش عدد کمی نیست ولی باید بدانیم که ما بیش از نقل شعر انقلاب اسلامی نیازمند نقد شعر انقلاب اسلامی هستیم و دوستان باید بیشتر در این زمینه کار کنند.

گفتنی است، افتتاحیه جشنواره شعر انقلاب 25 بهمن در زاهدان و مراسم اختتامیه و اهدای جوایز 26 بهمن ماه 1394 در تالار سوره حوزه هنری تهران برگزار می شود.