مفقودی اسناد یک کارخانه در شهرداری

به گزارش حلقه وصل، روزگاری نه چندان دور قرار بود کارخانه هاضم تهران زباله‌های این شهر را به برق تبدیل کند. در سال‌های اوایل دهه‌90 پس از پشت سر گذاشتن مراحل کارشناسی این کارخانه و در سال‌94 به بهره‌برداری رسید. با این حال پس از چندماه به دلایل فنی این کارخانه موقتا از کار ایستاد تا مشکلات جزئی‌اش برطرف شود.

اکنون سه سال از آن روزها می‌گذرد؛ دوره جدید شهرداری نه تنها مشکلات فنی این کارخانه را برطرف نکرده و مجدداً راه‌اندازی نشده بلکه به تازگی کاشف از آب درآمده که سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران پروانه بهره‌برداری این کارخانه را گم کرده و با انتشار اطلاعیه‌ای در روزنامه آن را مفقود شده خواند.

احداث کارخانه «هاضم» در شرق تهران،در سال‌94 علاوه بر کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، گام تازه مدیریت شهری برای تولید بیوگاز و در راستای شعار آسمان آبی، زمین پاک بود. این کارخانه درست بعد از پایان دفن غیر بهداشتی زباله در آرادکوه و افتتاح کارخانه پردازش زباله و تولید کمپوست بهره‌برداری شد.

پس از راه‌اندازی کارخانه تصفیه شیرابه زباله با 3‌هکتار وسعت و 20‌مخزن 14‌هزار متر مکعبی باعث شد آب تصفیه شده این شیرابه‌ها مجدداً به چرخه مصرف بازگشت تا برای آبیاری فضای سبز استفاده شود. با این اقدامات مثلث فعالیت شهرداری تهران در آن دوره در بخش پردازش زباله تکمیل شد.

موضوع ساخت کارخانه تبدیل زباله به انرژی در آذر سال‌۱۳۸۹ برای نخستین‌بار از سوی مدیران شهری وقت مطرح شد. کارخانه‌ای که قرار بود در محدوده منطقه‌۴ تهران زیر نظر سازمان مدیریت پسماند شهرداری فعالیت کند. جایی با ۳‌هکتار مساحت، شامل یک سوله پردازش زباله و چندین مخزن که در آنجا زباله‌های تر به‌عنوان منبعی برای تولید انرژی مورد استفاده قرار بگیرد تا با ساخت این کارخانه، انرژی مورد نیاز این منطقه تأمین و به کاهش هزینه‌های شهرداری، آلایندگی‌های زیست‌محیطی و افزایش درآمد شهرداری منجر شود.

کلنگ این کارخانه هشت سال پیش زده شد. کلنگ‌زنی طرحی که بنا داشت کاری کند تا زباله تر در کوچه‌ها و خیابان‌های شهر تلنبار نشود؛ قرار بود با ساخت کارخانه «هاضم» یا تبدیل زباله به انرژی در شمال‌شرق پایتخت از پسماندهای شهری برای تولید برق استفاده شود. این موضوع آنقدر حائز اهمیت بود که در انتخابات و مناظرات سال‌96 هم به آن پرداخته شد و آقای اسحاق جهانگیری، شهرداری را در اجرای طرح تفکیک زباله ناکام دانست که البته دکتر قالیباف در پاسخ به این موضع جهانگیری گفت: «یکی از توفیقات این دوره مدیریت شهری پایتخت، تولید برق از زباله بوده است.»

اما این روزها بعد از گذشت ۴‌سال از زمان بهره‌برداری، این مرکز فعالیت ندارد. سامانه تولید انرژی از پسماندهای شهری به روش «هاضم» در تهران؛ نخستین سیستم بی‌هوازی مخصوص پسماندهای تر، جامد شهری در کشور بود که در منطقه‌4 با ظرفیت تولید 2‌مگاوات برق به بهره‌برداری رسید.

اما به تازگی آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار منتشر شده که نشان می‌دهد شهرداری تهران پروانه این کارخانه را گم کرده است. بنابر آگهی‌ای که از روز گذشته در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود شهرداری پروانه این کارخانه را مفقود اعلام کرده است. در متن این آگهی آمده است: «پروانه بهره‌برداری شماره‌76840 مورخ‌12/12/93 به نام سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران جهت تولید برق یا فرایند هضم غیرهوازی مفقود گردیده و از درجه اعتبار ساقط است.» 

ظاهراً برای دریافت پروانه بهره‌برداری المثنی، شرکت‌ها باید در سه نوبت در روزنامه‌های کثیرالانتشار مفقود شدن پروانه را اعلام کنند، اما سؤال اینجاست که چگونه ممکن است نهاد عریض و طویلی مانند شهرداری تهران چنین اسناد مهمی را گم کند؟ این سازمان مرکز اسناد ندارد یا به‌طور کلی گم شدن تقصیر چه کسی است و سؤال مهم‌تر اینکه آیا این تنها سندی است که در این شهرداری گمشده است یا اسناد دیگری هم هستند که از مفقود شدن آن‌ها بی‌خبریم؟

نخستین گام نوین در صنعت بازیافت

70‌درصد پسماند کشور، تر و باقی آن خشک است، بخشی از این زباله‌ها بازیافت می‌شوند اما حدود ۴۰‌درصد از آن‌ها قابل استفاده و بازیافت نیستند که باید دفن یا سوزانده شوند، این درحالی است که سهم کشور ما در این بخش صفر است. کارخانه «هاضم» تهران که از سال‌95 شروع به‌کار کرد چندماه بعد از بهره‌برداری به علت برخی نواقص و اشکالات؛ فعالیت‌اش متوقف شد. البته این را آقای بازگیر، رییس وقت سازمان  محیط زیست تهران عنوان کرده بود. بازگیر اعلام کرده بود زمانی که اشکالات و نواقص کارخانه زباله‌سوز آبعلی مشخص شد فعالیت آن متوقف و به حالت تعطیل درآمد و تا زمانی که نواقص آن برطرف نشود این سیستم نمی‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد. این کارخانه می‌توانست روزانه 6 تا 7‌هزارتن زباله شهر تهران را به انرژی تبدیل کند.

با این وجود؛ علی‌رغم اینکه کارخانه «هاضم» مشکلات جزیی داشته؛ رفع آن‌ها به اندازه زمان ساخت کل کارخانه در دوره جدید شهرداری به‌طول انجامیده و اکنون پس از گذشت سه سال، به جای خبر بهره‌برداری دوباره از آن؛ خبر مفقود شدن پروانه بهره‌برداری آن در رسانه‌ها منتشر شده است. یکی از مسوولان مرتبط با سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با فرار از زیر بار مسوولیت می‌گوید: «قبلاً افراد زیادی در سازمان پسماند مشغول به‌کار بودند که اکنون یا از آنجا رفته‌اند یا بازنشسته شده‌اند. احتمال می‌دهیم گم شدن این پروانه بهره‌برداری نیز مربوط به همان زمان باشد.» وی که نمی‌خواست نامی از آن در گزارش ذکر شود، ادامه داد: «ضمن اینکه این کارخانه مدت‌هاست متروکه بوده و خوابیده است. سازمان پسماند نیز ظاهراً فعلاً برای بهره‌برداری از آن برنامه‌ای ندارد، اما به‌خاطر هزینه‌هایی که برای ساخت این کارخانه شده شاید بعدها آن را به بخش خصوصی واگذاری کنند.» این فرد با تأیید دوباره مفقود شدن پروانه بهره‌برداری از کارخانه «هاضم» گفت: «انتشار این آگهی در روزنامه‌ها امری طبیعی است. هنگامی که این پروانه بهره‌برداری گم شده است؛ برای دریافت مجدد آن طبق قانون باید آن را چندین‌بار در روزنامه آگهی کنند.»

برق پاکی که هیچ‌گاه تولید نشد

بیوگاز از فرایند تخمیر پسماند خانگی، ضایعات کشاورزی، جنگل‌ها و صنایع به‌دست می‌آید و هم اکنون استحصال از این گاز به روش علمی در بسیاری از کشورهای جهان مورد توجه جدی قرار گرفته است. استفاده از بیوگاز به‌دلیل حفاظت از محیط‌زیست و همچنین صرفه اقتصادی هم‌اکنون در دنیای صنعتی مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته و رویکرد نو به تجدیدپذیری انرژی است. بهره‌گیری از روش بیوگاز در کارخانه «هاضم» شرق تهران، تولید 3 هزارمگاوات برق پاک را به‌دنبال خواهد داشت. این هم دستاورد و میراثی از دوره پیشین مدیریت شهری تهران است که در دوره مدیران فعلی پایتخت به جای مسائل فنی درگیر گم شدن پروانه بهره‌برداری است. 

منبع: صبح نو