ماجرای تحریم‌های آمریکا درباره نسل‌کشی ترکیه

به گزارش حلقه وصل، تنها چند ساعت پس از آن که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و اعضای کابینه او در کنار صدها سیاست‌مدار داخلی و خارجی و ده‌ها هزار نفر از مردم ترکیه بر سر مزار مصطفی کمال آتاتورک حاضر شده و نود و ششمین سالگرد تاسیس جمهوری را جشن گرفتند٬ مجلس نمایندگان آمریکا٬ برخی مباحث تاریخی متعلق به سالیان پایانی امپراتوری عثمانی را دوباره از سر گرفت و دست به اقدامی زد که می‌تواند موانعی جدید بر سر راه رابطه نیم‌بند آمریکا و ترکیه به وجود بیاورد.

غیرالزام‌آور اما نگران‌کننده

قضیه از این قرار است که در مجلس نمایندگان و با پیشگامی چند سناتور٬ طرحی به رای گذاشته شد که به دنبال رسمیت بخشیدن به نسل‌کشی ارامنه در دوران عثمانیان است.

یعنی همان طرحی که بارها٬ لابی ارامنه آمریکا برای تصویب آن تلاش کرده اما واشنگتن به خاطر مصلحت مهمی همچون حفظ رابطه با ترکیه٬ زیر بار آن نرفته است و در دوران باراک اوباما نیز این طرح نتوانست نظر رئیس جمهور را به سوی خود جلب کند.

قطعنامه غیرالزام‌آور مجلس نمایندگان با 405 رای مثبت در برابر 11 رای مخالف به تصویب رسید و در آن٬ نمایندگان با طرح موضوع «ژینوساید» از دولت آمریکا می‌خواهند نسل‌کشی ارامنه را به رسمیت بشناسد.

این قطعنامه بر این باور است که ادعای کشتار یک و نیم میلیون نفر از ارامنه بین سال‌های 1915 تا 1923 در دوران امپراتوی عثمانی صحت دارد و مصداق یک نسل‌کشی تاریخی است. البته مجلس نمایندگان آمریکا فقط به این اکتفا نکرده و طرح تحریم را نیز در دستور کار قرار داده و اعلام شده آن دسته از مسئولان ترکیه‌ای که در حمله این کشور به شمال شرق سوریه نقش داشته‌اند، از جمله خلوصی آکار  وزیر دفاع٬ باید مشمول تحریم شوند.

همچنین براساس این طرح، فروش سلاح و مهمات به آنکارا ممنوع شود و امکان دسترسی مقامات ترکیه به دارایی‌هایشان در ایالات متحده دشوارتر شود و موانعی برای سفر مقامات ترکیه‌ به آمریکا در نظر گرفته شود.

پیش‌تر علاوه بر لیندسی گراهام و چند سناتور جمهوری‌خواه دیگر٬ انتقاداتی علیه ترکیه بیان کرده بودند، اما حالا دموکرات‌ها هم به میدان آمده و معتقدند که عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه٬  یک اقدام نگران‌کننده است و می‌تواند یادآور خطرات تاریخی گذشته باشد.

این در حالی است که دیروز رجب طیب اردوغان در یک سخنرانی عمومی٬ با ویدئو کنفرانس زنده٬ با فرماندهان نظامی تحت امر خود در شهر راس العین در شرق فرات و در کشور سوریه ارتباط برقرار کرده و اجرای عملیات موسوم به «چشمه صلح» را یک اقدام لازم دانسته و اعلام کرد: «ترکیه برای دست زدن به این اقدامات٬ از کسی اجازه نمی‌گیرد.»

آدام شیف نماینده کنگره از منطقه بربنک کالیفرنیا یکی از حامیان طرح به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه است.

رسانه‌های آمریکایی اعلام کرده‌اند که شمار قابل توجهی از خانواده‌های ارمنی در محل سکونت این سیاست‌مدار ساکن هستند و شیفت٬ روابط نزدیکی با آنها دارد. ارامنه در جنوب کالیفرنیا٬ هر سال یک بار راهپیمایی کرده و علیه ترکیه شعار می‌دهند.

همچنین الیوت انگل نماینده دمکرات از ایالت نیویورک و رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان٬ در مورد ترکیه گفته است: «من چنین فکر می‌کنم که بعضی از ما٬ واقعاً از دست ترکیه عصبانی شده‌ایم و لازم است آنها ژرفای خشم ما را درک کنند.»

بر اساس قوانین آمریکا٬ قطعنامه‌های مجلس نمایندگان الزام‌آور نیست و در شرایطی که در مجلس سنا نیز چنین طرحی تصویب شود و به تایید و تصویب نهایی برسد٬ می‌تواند منجر به تصمیمات سیاسی و اجرایی شود. اما با این حال تصمیم مجلس نمایندگان آمریکا در تلاش برای به رسمیت شناختن نسل‌کشی ارامنه در زمانی که کمتر از دو هفته به زمان دیدار اردوغان و ترامپ مانده است٬ اقدام معنی‌داری است که موجب نگرانی مقامات آنکارا شده است.

واکنش ترکیه

ابراهیم کالن سخنگوی نهاد ریاست جمهوری و رئیس مشاوران حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی ترکیه٬ نخستین مقام ترکیه بود که به ادغام مجلس نمایندگان آمریکا واکنش نشان داده و در توییت خود نوشت: «طرح مساله ارامنه در مجلس نمایندگان آمریکا٬ نمونه شرم‌ آوری از سوء استفاده از تاریخ و تبدیل آن به آلت عمل در دنیای سیاست است. آنهایی که ترکیه را به نسل‌کشی متهم می‌کنند٬ اول به گذشته خود بنگرند تا ببینند که گروه‌های مورد حمایت آنان نظیر آسالا و پ.ک.ک٬ چه گذشته خونینی داشته‌اند.»

همچنین وزارت امور خارجه ترکیه نیز در این مورد بیانیه‌ای صادر کرده که در آن آمده است: تصمیم مجلس نمایندگان آمریکا برای اعمال تحریم بر ترکیه به بهانه عملیات چشمه صلح٬ اقدامی علیه کشور ماست و آن را به شدت محکوم می‌کنیم. این اقدام٬ به توافق اخیر ترکیه و آمریکا در شمال سوریه و همچنین به ائتلاف ترکیه و آمریکا به عنوان دو عضو ناتو لطمه زده و از مسئولین آمریکایی می‌خواهیم به منظور جلوگیری از  تکرار چنین اقداماتی که به روابط دو سویه لطمه می‌زند٬ تدابیر لازم را اتخاذ کنند.

مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز گفته است: ما با عملیات چشمه صلح٬ یک بازی و توطئه را به هم زدیم و کسانی که فکر می‌کنند با پیش‌کشیدن طرح‌های کهن از ما  انتقام بگیرند٬ در اشتباه هستند. تبدیل تاریخ به آلت عمل سیاسی٬ یک اقدام شرم‌آور است و حکومت و مردم ما چنین طرحی را هیچ می‌پندارند.

اردوغان قرار است در روز سیزدهم ماه جاری میلادی٬ همراه با یک هیات سیاسی – امنیتی و اقتصادی به آمریکا سفر کرده و با دونالد ترامپ٬ دیدار کند.

او به رسانه‌ها گفته که در این سفر٬ نامه توهین‌آمیز ترامپ را نیز با خود به همراه می‌برد و آن را به شخص ترامپ بازمی‌گرداند تا به شکلی تلویحی و غیرمستقیم٬ عبارات بی‌ادبانه و گستاخانه رئیس جمهور موطلایی آمریکا را به او بازگردانده باشد.

اما حالا مشخص نیست که اولاً خود دونالد ترامپ و تیم او چه واکنشی به این اقدام مجلس نمایندگان نشان می‌دهند و دوم این که معلوم نیست آیا این مساله می‌تواند برنامه اردوغان برای سفر به واشنگتن را تحت تاثیر قرار دهد یا خیر.

اگر چه اردوغان پیش‌تر نشان داده که مصلحت‌اندیشی کرده و به منظور حفظ رابطه با آمریکا حاضر است برخی رفتارهای غیرمعمول را نیز تحمل کند٬ اما احتمال آن وجود دارد که این اقدام مجلس نمایندگان آمریکا٬ متفقین و همچنین مخالفین اردوغان را چنان بر سر خشم بیاورد که همه آنان از رئیس جمهور بخواهند٬ سفر به آمریکا را لغو کند.