شکرخواه: ما بازنشسته نمی‌شویم؛‌ بازایستاده‌ایم

به گزارش حلقه وصل، آیین تکریم از ۳۵ سال تلاش رسانه‌ای یونس شکرخواه امروز سه‌شنبه با حضور محمد خدادی معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الاسلام سعید رضا صدرعاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، محسن اسماعیلی عضو مجلس خبرگان رهبری، مهدی محمدی، مدیرکل روابط عمومی و اداره بین‌الملل سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و جمعی از مدیران فرهنگی، پیشکسوتان و اساتید علوم ارتباطات در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.

نام استاد شکرخواه در فرهنگسرای رسانه ماندگار می‌شود

در ابتدای این برنامه، مهدی محمدی، مدیر فرهنگسرای رسانه در سخنانی گفت: چند صباحی است که آقای دکتر شکرخواه روزهای پنج‌شنبه این‌جا می‌آیند و گاهی اوقات هم اجازه می‌دهند که بنده در کلاس‌شان شرکت کنم. البته باید بگویم که ذکر خاطرات سالیان دراز ایشان برای شاگرد کوچکی مثل من یک فرصت طلایی است. بنده پیشنهاد دادم که این سالن به نام استاد شکرخواه شود اما دیدم که چنین چیزی بسیار کم و کوچک است و شاید بهتر باشد همه این‌جا را به نام ایشان تغییر بدهیم. البته باید بگویم که تمام تحریریه‌های خبری ایران به نام ایشان است اما ما قصد داریم که این کار را با افتخار انجام بدهیم و بضاعت محدود ما در همین حد است.

وی ادامه داد: ما در صنوف و بخش‌های مختلف پدر داریم و شاید بتوانم بگویم که آقای دکتر شکرخواه پدر و آقای ارتباطات و روزنامه‌نگاری ایران است و تا سال‌ها باید به ایشان ببالیم. نکته برجسته اخلاقی ایشان آقایی و شرافت او است؛ ایشان شرافت خاصی دارد که هر کسی او را لمس کرده است با من هم عقیده است. امیدوارم که ایشان هزار سال عمر با برکت و عزت همیشگی داشته باشد.

فرهنگ در بستر ارتباطات در جامعه ما شکل گرفته است

در ادامه سید سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی صحبت کرد و گفت: همه ما می‌دانیم که اگر فرهنگ در جامعه ما شکل گرفته است در پرتو ارتباطات بوده است. اصولا فرهنگ بدون ارتباطات معنا پیدا نمی‌کند و در بستر ارتباطات انسانی است که فرهنگ خلق می‌شود. از طرف دیگر، کیفیت فرهنگ و کیفیت یک جامعه بسته به کیفیت ارتباطات آن جامعه دارد. اکنون این سوال به وجود می‌آید که ارتباطات سالم چیست؟ پاسخ به این سوال یک دنیا حرف است اما یکی از عناصر ارتباطات سالم، اخلاق انسانی و الهی است. این که با دیگران چگونه رفتار کنیم. این که افراد را براساس قضاوت‌های شخص خودمان و موقعیت‌های قومی و سیاسی و … نگاه نکنیم بلکه به کرامات انسانی توجه داشته باشیم. بر همین اساس، احساس می‌کنم که خیلی وقت‌ها خوب است که آدم‌ها را نشناسیم و براساس این که هیچ چیز نمی‌دانیم با آنان ارتباط برقرار کنیم.

وی ادامه داد: همان طور که اشاره کردم، کیفیت ارتباطات بر کیفیت فرهنگ تاثیرگذار است که یکی از شاخصه‌های آن پویایی و ماندگاری است. مطمئنا اگر یک ارتباط سالک باشد، ماندگار می‌شود. در واقع زمانی دلتنگ رسانه و ارتباط می‌شویم که ده‌ها و صدها شکرخواه در فضای رسانه‌ای ما وجود داشته باشد. یکی از چیزهایی که این روزها در رفتارهای اغراق‌آمیز ما گم می‌شود ارتباط‌مان با خدا است. نباید یادمان برود که خداوند چه نقشی در ارتباطات روزانه ما دارد. من احساس می‌کنم که واقعا نیازمند آموزش و تعلیم در حوزه ارتباطات انسانی هستیم تا بدانیم که چگونه در کنار هم آسایش داشته باشیم و احساس نگرانی نکنیم.

یونس شکرخواه پایه‌گذار روزنامه‌نگاری برخط در ایران است

عاملی در توصیف یونس شکرخواه گفت: آقای دکتر شکرخواه پایه‌گذار روزنامه‌نگاری بر خط در ایران هستند؛ چه از آن زمان که در جام‌جم بودند و چه بعدا که به همشهری آنلاین رفتند، این موضوع را دنبال می‌کردند. البته باید بگویم که ایشان در ادامه مسیری که در روزنامه‌نگاری برخط و تفاوت‌های آن با روزنامه‌نگاری سنتی داشتند،‌ به روزنامه‌نگاری هوشمند رسیده‌ و بر روی آن کار می‌کنند. در روزنامه‌نگاری هوشمند، یک بسته هوشمند خبری و اطلاعاتی چیده می‌شود و سازه‌ای براساس آن شکل می‌گیرد که برجسته‌سازی‌ها، تیترهاو … در آن شکل می‌گیرد. این روزها، هوش مصنوعی قدرت زیادی در دنیا پیدا کرده است و حجم زیادی از تولید ملی ناخالص کشورها تحت تاثیر هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی به دنبال این است که رفتار و فکر انسان را تکرار کند. این هوش مصنوعی در روزنامه‌نگاری هوشمند نیز کاربردهای فراوانی دارد و امیدوارم با حضور بزرگانی مثل ایشان به تدریج به سمت روزنامه‌نگاری هوشمند حرکت کنیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: آقای شکرخواه یک دوست مهربان است. بنده ۱۷-۱۸ سال است که با او آشنا شدم. مهم‌ترین چیزی که در مورد ایشان می‌توانم بگویم این است که او آدم اخلاقی است، در رفاقت ثابت قدم است و وجه اخلاقی ایشان است که کیفیت ارتباطات را برایش فراهم کرده است. او تاکنون در هرجایی که حضور داشته است، آبروی کسی را نریخته و نگفته است که فلانی،‌ فلان کار را انجام داده است. او هرگز در همشهری آنلاین اجازه آبروریزی به کسی را نداد حتی اگر آن شخص اشتباهی را مرتکب شده بود. متاسفانه این روزها از این‌گونه اخبارهای زرد زیاد می‌بینیم. این خبرها باعث آزار مردم می‌شود و ما اجازه نداریم که با قلم خود کسی را بیازاریم. ایشان همیشه بر درست‌نویسی، راست‌نویسی و پرهیز از هر راست‌نویسی تاکید دارند. رسانه عمومی کمی باید حس دلبستگی مردم را تقویت کند. البته منظورم این نیست که بگویید همه چیز خوب است اما اگر یک روزنامه نقد می‌کند باید به حل مساله کمک شود. نقدهای تلخی که به غیر از ناامیدی ثمر دیگری ندارد، هیچ فایده‌ای ندارد. علاوه بر این، آقای شکرخواه هیچ‌گاه در ظرف احزاب سیاسی نرفت. او متعلق به هیچ حزب سیاسی نبوده و جانبداری نکرد. تاکنون در قلم ایشان ندیدم که بخواهد ابزار احزاب سیاسی شود. در پایان و در پاسخ به کسانی که می‌گویند آقای شکرخواه بازنشسته شده است باید بگویم که ایشان بازنشسته نشده و در دانشگاه تهران فعالیتش ادامه دارد. او یک شروع تازه دارد و امیدواریم که بتوانیم از او بهره‌مند شویم.

در ادامه این مراسم، سعیدرضا عاملی با ارائه یک هدیه یادگاری از زحمات یونس شکرخواه تقدیر کرد.

پیام وزیر ارشاد به یونس شکرخواه: تعالی فرهنگ در جامعه ارتباط مستقیم با دغدغه‌مندان این حوزه دارد

بخش بعدی این مراسم،‌ اختصاص به قرائت پیام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داشت. عباس صالحی، پیامی را برای این مراسم گرامیداشت خطاب به یونس شکرخواه نوشته بود که توسط سید مهدی طباطبایی قرائت شد:‌

تعالی عرصه فرهنگ در یک جامعه ارتباط مستقیم با فرهیختگانی دارد که دغدغه پیشرفت فرهنگ و جامعه را دارند و جناب آقای یونس شکرخواه یکی از همان فرهیختگان دغدغه مند است. ایشان در هر جایگاهی، از روزنامه نگار گرفته تا مدرس دانشگاه، از مدیر رسانه تا مشاور ارتباطی همواره تلاش کرده تا آنچه در راستای خدمت به مردم و پاسداری از ازرشهای انسانی است محقق شود. نقش معلمی ایشان در عرصه علم ارتباطات به ویژه در توسعه ارتباطات الکترونیکی و روزنامه نگاری برخط بر همه فعالان این عرصه روشن و واضح است. معلمی که کلاس درسش محدود به دانشگاه نشد و نیست و از هر فرصت و ظرفیتی برای آموزش نسل تازه استفاده کرده ،اکنون چون درختی مهربان سایه اش را بر چند نسل از شاگزدانش خود گسترانیده است. قدمشان قائم و سایه‌شان مستدام.

مشکل امروز روزنامه نگاری دفن تجربه‌ها است

سخنران بعدی این مراسم،‌ سید فرید قاسمی بود. او گفت: روزنامه‌نگاری ایران حرفه مظلومی است و این مساله برای امروز و دیروز نیست. اولین روزنامه‌نگار ایران ۱۸ سال در صف تک نفره صدور مجوز بود و وقتی توانست مجوز بگیرد و روزنامه چاپ کند، ۳ سال بعدش روزنامه او تعطیل شد و مسئول وصول مطالبات شهرداری تهران شد. این کم لطفی به روزنامه‌نگاران ادامه داشت. اهل علم برای متمایزکردن خود، به روزنامه‌نگاری نگاه‌های عجیب و غریبی دارند و این روند ادامه دارد و امروز هم می‌بینیم که در مورد روزنامه‌نگاری حرف‌های ناصواب بسیار زیادی زده می‌شود. کسانی که از دل تحریریه‌ها جدا شدند، هیچ علاقه‌ای نداشتند که جدا شوند اما زمینه و زمانه برای ادامه کارشان نمی‌دیدند. متاسفانه به راحتی سرمایه‌های روزنامه‌نگاری را از دست می‌دهیم و برای این اوضاع باید فکری کرد. امروز شاید مشکل روزنامه‌نگاری کاغذ باشد اما فراتر از آن دفن تجربه‌ها است باید فکری کنیم که تجارب روزنامه‌نگاری دفن نشوند. مشکل ما تهی شدن تحریریه‌ها از شکرخواه‌ها و تلاش برای بازنشسته کردن آنان است.

در ادامه سید محمود دعایی صحبت کرد و در سخنانی کوتاه گفت: آقای شکرخواه از دانایانی است که در کنار دانایی انصاف و ادب دارد. باید بگویم که بنده هیچگاه از ایشان کلمه تلخی نشنیدم و امیدوارم که در آموزش‌ها و اداره هر محفلی که هستند، توفیق داشته باشند و عناصری مثل خودشان را تشویق کنند.

یونس شکرخواه جمع دو ویژگی مهم است؛ دانش و منش

محسن اسماعیلی سخنران بعدی این مراسم بود. او گفت: آقای یونس شکرخواه را به دو ویژگی می‌ستایند؛ اولین ویژگی دانش برتری است که ایشان دارند. باید بگویم که ایشان از شناخته شده‌ترین اساتید دانش ارتباطات هستند و در کنار این دانشمندی هنرمند نیز هستند. ایشان شاگردان باارزش و پرشماری تربیت کردند و در فناوری‌های نوین در رسانه نیز نقش بسیار مهمی ایفا کرده‌اند. دومین ویژگی آقای شکرخواه، منش ایشان است. این فروتنی و بی‌ادعایی، کیمیایی کم‌یاب و نایاب است که در وجود یونس شکرخواه وجود دارد. باید اعتراف کنم که ایشان به رغم جایگاه علمی والایی که دارند همیشه همه او را به تشنه بودن برای کسب علم و اطلاعات بیشتر می‌شناسند. البته او همیشه خندان و خوشرو نیز هست. او در زندگی کاری خود فراز و نشیب‌های زیادی را دیده است اما هیچگاه گره بر پیشانی خود ننداخته است. این ویژگی‌هایی است که در وجود آقای شکرخواه وجود دارد. با این حال چیز دیگری است که او را در چشم من بزرگ کرده است.

وی تاکید کرد: چیزی که یونس شکرخواه را در چشم من بزرگ کرده نه دانش او است و نه منش او بلکه جمع بین این دو صفت است. بنده به احترام کسی به اینجا آمدم که جامع دانش و منش و پیوند بین علم و اخلاق است. بدون تعارف می‌گویم؛ شاید کسانی باشند که علم بسیار بالایی داشته باشند و حتی شاید کسانی باشند که منش بسیار خوبی داشته باشند اما مهم این است که شکرخواه این دو ویژگی را با هم جمع کرده و در عین حال که یک استاد است، انسانی بی‌نهایت فروتن می‌باشد. به نظرم این مساله بزرگ‌ترین ارزش او است.

اسماعیلی در پایان صحبت‌های خود گفت: پیشنهاد می‌کنم که این دست جلسات فصلی یکبار برای تقدیر و تجلیل از این اساتید تشکیل شود. بهانه این جلسات،‌ شخصیت بزرگ این افراد است. آنان الگوهای خوبی هستند که نباید از دست بروند.

شکرخواه را همیشه حافظ منافع کشور دیدم

سپس نوبت به فرشاد مهدی‌پور، مدیر مسئول روزنامه صبح‌نو رسید تا سخنانی را بیان کند. او گفت: کتاب معرف آقای شکرخواه کتاب خبر ایشان است که برای بنده یک کتاب درسی بوده است. ایشان امتداد بین چاپ و کاغذ و روزنامه‌نگاری آنلاین را برقرار کرد. در این جلسه مطرح شد که آقای شکرخواه هیچگاه حزبی نبوده و عضو هیچ حزبی نیست اما باید اشاره کنم که ایشان را همیشه حافظ منافع کشورمان دیدم.

ایجاد پلی میان روزنامه‌نگاری حرفه‌ای و کلاسیک توسط یونس شکرخواه

در بخش بعدی این برنامه، هادی خانیکی که از همکاران قدیمی یونس شکرخواه است،‌ صحبت کرد و گفت: آشنایی من با آقای شکرخواه به دوران اوایل پیروزی انقلاب برمی‌گردد؛ جایی که هر دو معلم بودیم اما علاقه فرامعلمی نیز داشتیم. ایشان کار ترجمه انجام می‌داد و من هم کار فرهنگی و سیاسی را دنبال می‌کردم. اگر بخواهم ویژگی کاری ایشان را برشمرم باید اشاره کنم که ویژگی‌های روزنامه‌نگاری یونس شکرخواه باز کردن پای عناصر و مولفه‌های جدیدی به روزنامه نگاری است. او تلسط بسیار خوبی به زبان دارد و از هنر ترجمه خود برای ورود مباحث جدید به روزنامه‌نگاری در کشورمان استفاده کرد. من فکر می‌کنم که ایشان به مثابه پلی بین روزنامه‌نگاری حرفه‌ای و آکادمیک بود و در جهت ارتقای روزنامه‌نگاری از شیوه کلاسیک به روش نو و آنلاین تلاش بسیاری کرد.

وی ادامه داد: از نظر اخلاقی نیز باید بگویم که تاکنون ندیده‌ام ایشان برای کسی بدخواسته و یا شکایت کسی را کرده باشد. او بسیار خیرخواه است و این ویژگی خصوصیت بسیار مهمی است. به نظرم روزنامه‌نگاری امروز ما نیازمند کسانی است که به دنبال هم‌گرایی باشند و به جای حرکت بر روی شکاف‌ها به روی پیوست‌ها حرکت کنند. من فکر می‌کنم که لازم است این گرایش‌های هم‌دلانه را تقویت کنیم و این دوستی‌ها را فرابخشی نماییم. شاید بهتر باشد که ایشان از پل بودن خود برای این تحقق این مساله نیز استفاده کند.

سواد یونس شکرخواه در خبر از هر کس دیگری بالاتر است

حسن نمک‌دوست سخنران دیگر این مراسم بود. او گفت: قطار جهان برای این که بخواهد حرکت کند باید در هر لحظه در جریان تمام اتفاقات قرار بگیرد. به نظرم ما اهالی رسانه،‌ دانشمندان زندگی روزمره هستیم و جریان زندگی هم بر همین اساس جریان دارد. باید دقت داشت که از جمله مهمترین منایع مطالعاتی در هر رشته، رسانه‌ها هستند.

وی ادامه داد: یک مساله را نباید فراموش کنیم و آن هم این است که ما روزنامه‌نگاران شناخت روزمره خود را در اختیار همگان قرار می‌دهیم و در حقیقت به همه می‌گوییم که بیایید و از همه تلاش ما بهره‌مند شویم. ما هیچ کسی را در این زمینه محدود نمی‌کنیم. در این میان، عده‌ای دانشمند هم داریم که بسیار بیشتر از بقیه تلاش می‌کنند. آنان این قدر تلاش می‌کنند و نتایجش را در اختیار ما قرار می‌دهند که تعهد ما به واقعیت بیش‌تر شود. اگر در رسانه کاوش کنید، مهم‌ترین چیز خبر است و بقیه قالب‌ها نظیر گزارش، مقاله، یادداشت و … فرزند خبر است. بنابراین سازه اصلی در کار ما خبر است. دکتر شکرخواه متخصص و دانشمند عرصه خبر است و در حقیقت دانشمند مهمترین سازه‌ای است که همه ما هر روز با آن سروکار داریم و کار می‌کنیم. سواد او در زمینه خبر قطعا از همه ما بالاتر است.

وی اضافه کرد: به نظرم یکی از معضلات جدی ما این است که خبر در فرآیند طبیعی خود در جامعه جاری نمی‌شود. هر مشکلی که در جامعه ما پدید می‌آید، وجه مهمی از آن بی‌خبری است. ما احتیاج به اشخاصی نظیر یونس شکرخواه داریم که این وجه جبران شود. در این جلسه مباحثی پیرامون روزنامه‌نگاری سنتی و مدرن مطرح شد؛ باید به شما بگویم که چنین چیزی اشتباه است و روزنامه‌نگاری همیشه مدرن بوده و هست چرا که با خبر سرو کار دارد و خبر باید همیشه دقیق، صحیح و به روز باشد.

تقدیر از شکرخواه، تقدیر از اهالی رسانه است

محمد خدادی، معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد دیگر سخنران این جلسه بود. او گفت: جامعه مطبوعاتی ایران را جامعه غنی، قدیمی، پویا و موثر می‌دانم. درست است که به لحاظ کمی رسانه را توسعه داده‌ایم اما باور کنید که به همان میزان عمیق است که شاهد مثال آن مراسم امروز و مهمانانش است. مراسم امروز به نمایندگی از جامعه رسانه‌ای برگزار شده است و حتی معتقدیم که همه افراد باید در آن صحبت کنند.

وی ادامه داد: ایران امروز محصول اقتدار و همبستگی است. ما در روزهایی هستیم که قدرت کشور ما در افکار مردم است و این افکار است که اراده مردم را تعریف می‌کند. بر همین اساس،‌ تقدیر از آقای یونس شکرخواه، تقدیر از اهالی رسانه است چرا که او برگرفته از دل اهالی رسانه است.

خدادی بیان داشت: برای تصور آقای شکرخواه یک مثلث را بیان می‌کنم. اولین ضلع آن اخلاق است که ایشان الگوی بسیار خوبی در این زمینه است. نیاز امروز رسانه ما اخلاق است. ضلع دوم مهارت است. ما اکنون بحران مهارت در رسانه را داریم؛ هزاران فارغ‌التحصیل رسانه داریم اما باید بگردیم تا یک دبیر و سردبیر خوب پیدا کنیم. آقای شکرخواه مهارت بسیار ویژه‌ای نیز دارد. ضلع سوم نیز دانش است. آقای شکرخواه دانش و روزآمدی فراوانی دارد که نقطه مثبت او است. ما به این ۳ ضلع در رسانه به شدت نیاز داریم.

او در پایان گفت: ۳ نهاد فرهنگسرای رسانه،‌ نشرآوران و دفتر مطالعات رسانه گردهم جمع شده‌اند که در موضوع رسانه برنامه‌ریزی کنند تا فکر کنیم که چه باید بکنیم. معاونت مطبوعاتی نیز برای ایجاد تعامل بین آنان کار می‌کند. تقدیر از یونس شکرخواه تقدیر از همه کسانی است که به رسانه فکر می‌کنند و در آن تلاش می‌نمایند.

پس از پایان سخنرانی‌ها مراسم تقدیر از یونس شکرخواه آغاز شد و نهادهای مختلف نظیر فرهنگسرای رسانه، روزنامه جام‌جم، معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد و … هدایایی را به رسم یادبود به این روزنامه‌نگار باسابقه کشورمان دادند.

شکرخواه: ما بازنشسته نمی‌شویم؛‌ بازایستاده‌ایم

در پایان این مراسم، یونس شکرخواه صحبت کرد و ضمن تقدیر از برگزارکنندگان این برنامه گفت: دوست داشتم که این برنامه در خانه‌ای که ۱۰ سال در آن حضور داشتم یعنی همشهری برگزار می‌شد. در مورد صحبت‌های این دوستان باید بگویم که بنده حاصل جمع همین دوستان هستم که حرف زدند و از کره دیگری نیامده‌ام. بنده ذکاوت و سرسختی را از آقای خانیکی یاد گرفتم، تکنیک را از فریدون صدیقی آموختم، بزرگمنشی را از آقای دعایی فرا گرفتم و …

وی ادامه داد: بنده و هم نسل‌های من وابسته به جاه و مقام نیستیم. ما هیچ‌گاه فرد نبوده و نیستیم و با دوستانم بزرگ شدم. نسل ما نسل حاصل جمع است و ما قدر یکدیگر را دانستیم. ما همیشه ترجیح می‌دادیم که تجربه‌هایمان را در اختیار سازمان‌هایمان قرار بدهیم. در همین‌جا باید بگویم که ما بازنشسته نمی‌شویم و بازایستاده‌ایم. ما می‌توانیم تجربه‌هایمان را مدون کنیم، باز هم ترجمه کنیم و در کلاس‌هایمان حرف بزنیم. اگر به ما فرصت بدهید، حاضریم برای شرح عکس‌، ۱۰ کتاب بنویسیم.

شکرخواه در پایان گفت: ما بازنشسته نمی‌شویم. هر کدام از ما در حال ترجمه هستیم و ایده‌های جدیدی را در ذهن پرورش می‌دهیم. ما معتقدیم که روزنامه‌نگاری می‌کشد مگر آن که با آن زندگی کنید.