جنگ اصلی؛ جنگ روایت‌ها

به گزارش حلقه وصل، محمد عبداللهی در یادداشتی نوشت:

اندیشکده رند 20 سال پیش کتابی درباره "جنگهای شبکه ای" منتشر کرد که یک جمله کلیدی داشت: «در جنگهای فردا برنده کسی نیست که بزرگترین بمبها را دارد، کسی پیروز است که بهترین روایت را دارد.»

برنده شدن بخاطر «روایت غالب» را پیروزی بدون جنگ تعبیر می کنند. جنگی که با قدرت تولید معنا و روایت و قدرت رسانه صورت می گیرد و طبیعی است که در عصر رسانه و اینترنت، روایت غالب تعیین می کند پیروز نهایی یک میدان نبرد کیست. در سند استراتژی پنتاگون که در سال ۲۰۱۲ نیز تنظیم شده، به جنگ «ایده‌ها» و «روایت‌ها» در عصر بی‌نظمی حاصل از اینترنت، اشاره شده است.

جریانی در عرصه فکری و ذهنی پیروز است که بتواند "روایت بسازد"، "کنترل روایت" را به دست بگیرد و روایت خود را تثبیت کند. کسی که روایت اول را ارائه می دهد و تثبیت میکند،  چه از ایدئولوژی چه از اتفاقات جاری، افکار را تصاحب می کند و می تواند سیاست های خود را بر آنها تحمیل کند.

در بازار رسانه‌های جهان، رسانه های بزرگ صهیونیستی مثل بی بی سی و سی ان ان، تعیین کنندگان اصلی روایت ها و دستور کارهای خبری و تحلیلی هستند. با تاسف باید گفت، در حوزه رسانه ای ایران، بی بی سی فارسی و نوچه های رسانه ای اش چه شبکه های ماهواره ای چه روزنامه‌ها و صفحات اجتماعی که محتوا و مدل های تولید آن را اقتباس و تقلید می کنند، فرماندهی جنگ روایت ها را در دست دارند و نقش استراتژیک در کنترل افکار عمومی داخلی خصوصا در شهرهای بزرگ دارند.، شاهدم تغییر سبک زندگی بخشی از جامعه ایران طی دو دهه اخیر است و.. و اگر با این «غول روایت ساز» مقابله فکری و رسانه ای نشود، ضربات سهمگین تری از آن خواهیم خورد.

آنها چگونه روایت می سازند؟ اخبار مهمترند یا روایت ها؟ روایت ها چگونه غالب می شوند؟! آنها چه روایت هایی برای ما ساخته اند که در پس ذهنمان جا گرفته اند؟

برخلاف تصور برخی، رسانه حرفه ای، هیچ خبر یا تصویر و فریمی را بی هدف تولید نمی کند. آنها ابتدا یک روایت را می سازند. که شاید اصلا در هیچ خبر و تحلیلی، مستقیما آن روایت را به شما نگویند. مثلا اتاق فکر بی بی سی تصمیم می گیرد یکی از مهمترین پاشنه های راهبردی ایران را هدف بگیرد: مقاومت. روایت می سازد: «مقاومت بی فایده است، همه باید در نظام جهانی مدنظر امریکا هضم شوید.» و بعد بر اساس این روایت هزاران خبر و تحلیل می سازد یا میگوید، مستندهای تاریخی می سازد، کمپینهای اجتماعی و رسانه ای به راه می اندازد، حتی در سطوح خرد در فلان کانال پرطرفدار طنز شعر و انیمیشن منتشر می شود. مرتبا در بخشهای مختلف خبری، عقب نشینی کره شمالی و مذاکرات کیم با ترامپ با آب و تاب بیان می شود، در فلان بخش خبری لگدی به فیدل کاسترو زده می شود، امارات 2 میلیون نفری به عنوان نماد پیشرفت در اثر سازش با غرب برجسته سازی می شود، حتی مستند تاریخی ساخته می شود.

در ایام سالگرد ارتحال امام خمینی، به ناگاه با سندسازی و جعل و دروغ، بی بی سی با تبلیغات عجیب غریب مدعی می شود اسناد محرمانه و مریخی کشف کرده که نشان می دهد آیت الله خمینی تماس های سری با دولتهای کندی و کارتر داشته است! همزمان یک خاطره سازی از هاشمی رو می شود که مدعی است امام آن امام که امریکا را شیطان بزرگ می خواند، خواهان دوستی با امریکا و نگفتن مرگ بر آمریکا بود! پس از آن، دیوید پترائوس فرمانده اسبق نیروهای آمریکایی در عراق به میدان می آید و مدعی می شود سردار سلیمانی برای مذاکره با امریکا پیام می داد. جنگ روایتی که تلاش می کند هم اسطوره سازش ناپذیری امام و سردار قهرمان و محبوب ایران را بشکند و هم روایت اصلی دیگر با عادی سازی و نرمالیزاسیون القا شود. و مخاطب چنان در بمباران اخبار و شایعات و دروغ بزرگ درگیر می شود که دیگر حتی صدای ابراهیم یزدی نهضت آزادی را نمی شنود که کدام تماس سری امام؟! کارتر نامه نوشت و امام علنی جواب داد که «ما با مردم آمریکا مشکلی نداریم»، نه «دولت آمریکا!». و حتی صدای کارنلوس سفیر ایتالیا در عراق را نمی شنود که کدام پیام سردار؟! بی بی سی دروغ و برعکس می گوید، ما به نیروهای شیعه عراق التماس می کردیم که مستقیما با سلیمانی ارتباط بگیریم و او رد می کرد!

و اینچنین برجام بر ملت ما قالب می شود. و برجام های بعدی و بعدی زمینه چینی می شوند.

 تقریبا هیچ خبر و تحلیل و مستندی در بی بی سی و زیرمجموعه هایش، بدون قرار گرفتن در پازل «روایت» منتشر نمی شود. دهها روایت برای تغییر گرایشات سیاسی و ذائقه فرهنگی مردم ایران در این رسانه ها ساخته و پرداخته می شود که متاسفانه حتی از چشم تیزبین ترین مدیران رسانه ای هم عبور می کند چه رسد به مخاطبینی که ورای تحصیلات مختلف، مجهز به سلاح «سواد رسانه ای» نیستند. برخی دیگر از این روایت ها که ذیل آنها صدها خبر و تحلیل و دروغ و شایعه منتشر می شود، چنین هستند:

روایت : «ایران سیاه است و رو به نابودی»:

 ایرانیها افسرده اند، عصبانی ترین مردم جهان اند، ایران همه محرم و عزاست، جشن و شادی نیست، متولد شدن در ایران یعنی بدبختی، مهمانی و پارتی گرفتن یعنی زندان و..! غرب رویایی  و اتوپیایی است و دیگر کشورها همه مشغول رقص و شادی و گل و بلبل! فقط ایران پر از کارتن خواب و فقیر و کودکان کار است و.. راضی بودن و امیدوار بودن مردم ایران از زندگی به هیچ وجه در هیچ خبر و تحلیلی نشان داده نمی شود. و حتی هشتگ #پشیمانم در برنامه های ظاهرا روانشناسی این شبکه برجسته می شود.

روایت: «انقلاب اشتباه بود و عصر پهلوی بهشت !» :

ذیل این روایت است که مستند "شام آخر در تهران" و "شهبانو" و.. در تطهیر پهلوی ساخته می شود، از فیلمفارسی و خوانندگان و رقاصه های دوره پهلوی نوستالژی سازی می‌شود، شعار "رضا شاد روحت شاد" پرداخته می شود، در افواه عمومی «زمان شاه بعنوان زمان چهارم ترجمان می شود" (بغیر از گذشته و حال و آینده)!، چهل سال انقلاب در زبان چند سلبریتی به عنوان چهل سال بدبختی تصویرسازی می شود، دهه شصت (نه چهل و پنجاه و..) به عنوان نسل سوخته لیبل می خورد و..

روایت: «حکومت ایران، بزرگترین تهدید جهان است. ایران عامل بحران در منطقه و جهان است»:

 بر اساس این روایت صدها برنامه ساخته می شود که نشان دهد عامل مشکلات اقتصادی، سپاه و صنعت هسته ای و موشکی است. یعنی توان نظامی ایران که کمتر از 5 درصد کل بودجه کشور را مصرف می کند، و نقطه قوت کشور برای دفاع از تمامیت ارضی و امنیت مردم است، به عنوان یک نقطه ضعف نشانه گرفته می شود. از حشدالشعبی، حزب الله لبنان، حکومت بشار اسد و تمامی متحدان و بازوهای منطقه ای ایران اعتبارزدایی و هیولاسازی می شود. برای تخریب هر چه بیشتر مقاومت، انواع شایعه ها علیه مردم عراق، مردم لبنان و فلسطین و سوریه و.. ساخته میشود، حتی کمپین «نه به کمیته امداد» برای جلوگیری از روند فقرزدایی در ملتهای منطقه با حمایت ایران به راه میفتد و..

روایت: «جنگ تحمیلی و دفاع بیهوده و حماقت بوده و هست»:

برای این روایت، که ذیل خط راهبردی مقاومت شکنی ساخته می شود، به انواع روشها از دفاع مقدس تقدس زدایی می شود: تشکیک در شروع کننده جنگ، تقلیل جنگ به دعوای شخصی رهبران دو کشور، جنایت ایران علیه عراق و..، شهدا بخاطر وطن پرستی و تعصب نژادی یا حتی کنجکاوی و جوگیری و امتیازات مادی به جنگ رفتند، نه اسلام و قرآن و راه امام حسین و... برای این روایت انواع خبر و حتی مستند می سازند: مستند جام زهر، مستندهای منتظری و.. 

جریان رسانه ای صهیونیستی تمامی تلاش خود را بکار می گیرد تا انواع روایتها را بسازد و بر مردم ما قالب کند:

«حکومت ایران مشروعیت مردمی و اخلاقی ندارد. (مستند خط و نشان رهبری، مستند بهتان و..، «ایران و تاریخ ایران یعنی کوروش و هخامنشیان که مورد تمجید یهود و اسرائیل هستند» (مستند هرگز نخواب کوروش و..)، «شادی یعنی دور ریختن اسلام» (نوشیدن شراب و روابط آزاد جنسی و زندگی با سگ و..)، «مردم اسرائیل مثل بقیه مردم جهانند و صلح طلب» و..

اما در برابر این روایت سازی های شیطانی، ما چه کرده ایم؟ چگونه روایت ساخته ایم؟

«ایران رو به پیشرفت است و روزبروز قویتر شده»، «جنگ تحمیلی دفاع بود و باعث افتخار و امنیت ما»،«امریکا ام الفساد جهان است و منشا همه جنگها و گروههای تروریستی دنیاست»، «ریشه همه مصائب  و مشکلات اقتصادی و سیاسی و فرهنگی ما پهلوی ها و لیبرالها هستند»، «جمهوری اسلامی حکومت مردم است و مسئولان ریز و درشت انتخاب خود ما»، «جریان برانداز عقب مانده و وطن فروش است»، «تاریخ ایران هفت هزار ساله است نه دو هزار و پانصد ساله، شاهان مقدس نیستند»، «مردم اسرائیل مثل دولتشان اشغالگرند و خانه هایشان را بر خون ساخته اند و جنگ طلب»، «ایران بهترین مقصد گردش و تفریح حلال و آرامش است»..

اینکه چقدر روایت های ضدجریان موفق بوده و حتی هدفمند و برنامه ریزی شده، موضوع مطلب دیگری است.