تهران: محفل‌گرایی‌، ادبیات دفاع مقدس را تهدید می‌کند

به گزارش حلقه وصل، احمد شاکری (نویسنده ادبیات دفاع مقدس) با اشاره به مشکلات و موانعِ پیش‌روی ادبیات دفاع مقدس گفت: این مسئله هم موانع و هم فرصت‌هایی پیش رو دارد. یکی از نکاتی که مانع جریان ادبیات دفاع مقدس شده است، بحث سیاه‌نمایی است. البته ادبیات ما با این مبحث بیگانه نیست و ریشه‌های فکری آن در جامعه دیده شده و نیز برخی از مبانی‌ا‌ش، مبانی مادی‌گرایانه‌ی غربی است و نویسندگان این آثار نیز تحت تأثیر همین مادی‌گرایی غربی قرار گرفته‌اند.

او با اشاره به اینکه ویژگی‌های سیاه‌نمایی این است که ادبیات و فرصت‌های ما را از ما می‌گیرد و جنبه‌ی قدسی ادبیات دفاع مقدس نادیده گرفته می‌شود؛ ادامه داد: آثاری مثل ایثارگری‌ها، فرهنگ بسیجی و دینی و... در این آثار وجود ندارد. این یکی از تهدیدات جدی است که نسبت به آن باید هوشیار بود و شناخت دقیقی از این جریان و خصوصیات آن لازم است. همچنین باید با بصیرت و شجاعت در مبارزه با این سیاه‌نمایی پرداخت. مدیران و نویسندگان تشخیص می‌دهند که نوع ادبیات سیاه کدام است و باید نسبت به آن واکنش نشان دهند.

شاکری معتقد است: فقدان برنامه‌ریزی و سیاست‌های کلی در این حوزه، یکی دیگری از مسائلی است که باعث افت ادبیات دفاع مقدس می‌شود.

او در این‌باره افزود: برای رسیدن به یک افق بلند در وهله‌ی اول نیازمند به یک افق فکری هستیم. فرهنگ ما فاقد چنین برنامه‌ریزی در سطح ملی و کلان است. من در هیچ جایی ندیدم و نشنیدم که به صورت کلان با رصد جریان‌های موجود در جامعه، به آینده‌نگری بپردازند. تمام برنامه‌ها مقطعی است و به محدوده‌ی آثار کوچک ادبیات ختم می‌شود. در درجه‌ی اول متولیان فرهنگی در دولت باید برای این مسئله برنامه‌ریزی کنند.

این نویسنده اظهار داشت: یکی دیگر از تهدیدهایی که دراین حوزه وجود دارد جناج‌بندی‌های مضر و به اصطلاح محفل‌گرایی‌هاست. محافل می‌تواند بسیار زایا و مفید باشد اما بعضی از سیاست‌های محفلی موجب شده برخی از آثاری که با نام آثار شاخص به بازار عرضه می‌شوند در واقع فاقد چنین کیفیتی باشند، یا نویسندگانی که نام آن‌ها در جرگه‌ی نویسندگان برتر ادبیات دفاع مقدس قرار می‌گیرد؛ در آن سطح قرار ندارند.

شاکری ادامه داد: خود دفاع مقدس ارزشمند است و در واقع ادبیات است که مدیون و وامدار این واقعه است. دفاع مقدس بدون حضور ادبیات هم می‌تواند در جامعه موج ایجاد کند. همین بازگشت شهدا در جامعه حرکت ایجاد می‌کند و ادبیات وابسته به دفاع مقدس است.

او در پاسخ به این سوال که آیا بحث سفارشی‌نویسی موجب شده برخی نویسندگان به سراغ سوژه‌های دفاع مقدس نروند؛ گفت: ما نیروهای جوان و خلاق در کشور کم نداریم. کار با این نیروها می‌تواند اهمیت فوق‌العاده‌ای داشته باشد. به اعتقاد من؛ این برداشت که شاید برخی نویسندگان به سراغ نوشتن از دفاع مقدس نمی‌روند چون برداشت سفارشی‌نویسی از آن صورت می‌گیرد درست نیست. قطعاً طیفی که علاقه‌مند به انقلابند، چه عموم مردم و چه نویسندگان متعهد چنین تلقی در ذهنشان شکل نمی‌گیرد. هر قرارداد نگارش ادبی جنبه‌ی مالی و ادبی را با هم دارد. من با جنبه‌ی مالی و اقتصادی آن مخالف نیستم و ممکن است این جنبه را سازمان یا ارگانی برعهده بگیرد که هیچ مشکلی ندارد.

شاکری در پایان با اشاره به اینکه برخی نویسندگان شبه روشنفکر هستند که با این موضوع مخالفت می‌کنند و نام آن را سفارشی‌نویسی می‌گذارند؛ افزود: این افراد در واقع می‌خواهند نویسندگان ادبیات دفاع مقدس را با یک تهمت از میدان به در کنند، حتی اگر اثری که آن نویسنده آفریده در واقع هیچ منبع، ارگان و یا سازمانی او را پشتیبانی نکرده باشد. اما این انگ از جانب نویسندگان شبه روشنفکر بر نویسندگان ادبیات دفاع مقدس وارد می‌شود. سفارشی‌نویسی از همه‌ی جهاتش اشکالی ندارد، اشکالی که مطرح می‌شود این است که اثر ممکن است از جنبه‌های ادبی آن ضعیف باشد. در این بخش هم راه‌حل‌هایی وجو دارد. من سفارش‌نویسی را نه مطلقاً تأیید می‌کنم و نه مطلقاً تکذیب می‌کنم.