به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، طی سالهای اخیر توسعه جنگنده های نسل جدید از جمله نسل ۵ و حتی شروع کار روی هواپیماهای رزمی نسل ۶ در جهان شروع شده و علاوه بر آمریکایی ها که با اف ۲۲ و اف ۳۵ صاحب نسل ۵ های عملیاتی هستند، چینی ها با J-۲۰ مسیر نسل ۵ را ادامه داده و روسها نیز در تلاش برای معرفی جدیدترین تکنولوژی ها و طراحی خود با یک محصول خاص به نام سوخو ۵۷ هستند. اما به دلیل مختلفی همچون رفتارهای زورگویانه آمریکایی ها (که نمونه آن در ماجرای فروش اف ۳۵ به ترکیه علنی شد)، کشورهای صاحب تکنولوژی ترجیح می دهند در دهه آینده سازنده این هواپیماها باشند تا صرفا کاربر آن و متکی به کشورهای خاص.
اگر بخواهیم یک تعریف ساده و خیلی عامیانه از جنگنده های نسل ۵ ارائه کنیم باید بگوییم هواپیماهای رزمی این نسل بر پایه طراحی پنهانکار بنا شده و مهم ترین تفاوت آنها با نسل های قبلی در این بخش است. قابلیت حمل سلاح در درون بدنه، استفاده از سامانه های الکترونیکی پیشرفته و جنگ شبکه محوری از دیگر قابلیت های این پرنده ها است که البته بخش زیادی از آن با جنگنده های نسل ۴++ به نوعی مشترک است. اما کشورهای دیگری نیز برای توسعه نسل جدید جنگنده های خود تلاش را به صورت بومی یا به صورت اشتراکی آغاز کردند و به احتمال فراوان در دهه آینده میلادی شاهد حضور بازیگران جدیدی در بحث جنگنده های نسل ۵ در جهان خواهیم بود.
اردوغان به دنبال نسل ۵ در آسمان
کشور ترکیه در سالهای اخیر یک سیاست مستقل در بحث تولید جنگ افزارها را پیش گرفته و به دنبال بومی سازی حداکثر در این بخش رفته است. از همکاری های مشترک با کشورهای صاحب تکنولوژی مثل مورد تانک آلتای با کره جنوبی تا توسعه موشک های کروز و ضد زره عمدتاً بر اساس توان بومی همسایه شمال غربی ما شدیداً بر روی توان بومی دفاعی تمرکز کرده است.
ترکیه از سال ۲۰۱۰ میلادی قصد خود برای توسعه یک جنگنده نسل ۵ بومی را اعلام کرد که قرار است به جای هواپیماهای اف ۱۶ این کشور وارد خدمت شده و در کنار اف ۳۵ بخش عمده توان رزمی نیروی هوایی ترکیه را بر عهده بگیرد. البته با تحولات ماه های اخیر به نظر ترکیه بایستی با اف ۳۵ خداحافظی کرده و پروژه TF-X صنایع هوایی ترکیه در حال حاضر تنها امید این کشور برای رسیدن به یک جنگنده نسل ۵ است چراکه ماجرای خرید سامانه دفاع هوایی اس ۴۰۰ از روسیه باعث شد تا به نوعی تیر خلاصی به حضور ترکیه در برنامه جنگنده اف ۳۵ بخورد.
از ابتدای جدی شدن بحث خرید اس ۴۰۰ توسط ترکیه، مقامات آمریکایی و ناتو نسبت به این خرید هشدار دادند و وارد شدن یک سیستم روسی در این سطح به سازمان دفاع هوایی یک کشور عضو ناتو را باعث لو رفتن اسرار جنگنده اف ۳۵ اعلام کردند. در نهایت آمریکا اعلام کرد که آموزش خلبانان ترک برای پرواز با جنگنده اف ۳۵ را متوقف کرده و به زودی ورود اتباع ترکیه به مکان های مربوط به برنامه جنگنده اف ۳۵ ممنوع خواهد بود. ترکیه نیز اعلام کرده که در ظرف این هفته یا هفته آینده سامانه اس ۴۰۰ را از روسیه تحویل خواهد گرفت.
هواپیمای نسل ۵ ترکها که در هفته های گذشته در نمایشگاه هوایی پاریس اولین ماکت اندازه واقعی آن به نمایش درآمد یک جنگنده دو موتوره برتری هوایی خواهد بود که با همکاری شرکت انگلیسی BAE سیستمز توسعه پیدا خواهد کرد. این شرکت در بحث طراحی بدنه و سامانه های این جنگنده به ترکیه مشورت و پشتیبانی های فنی را خواهد داد. ترکها در ابتدا برای موتور این هواپیما به سمت کنسرسیوم اروپایی یورو جت رفت و شرکت رویز رویس انگلیس به عنوان بخشی از این کنسرسیوم همکاری با ترکیه برای توسعه موتور این جنگنده را آغاز کرد. چندین شرکت ترک هم در این بخش وارد کار شدند تا توسعه موتور برای این طرح پیش برود. در نهایت برخی اختلافات بر سر درصد مالکیت معنوی این شرکت انگلیسی در پروژه مورد نظر باعث شد تا همکاری پایان بپذیرد و در حال حاضر ترکها با کمک صنایع بومی و البته یک شرکت ترکیه ای به عنوان نماینده شرکت آمریکایی جنرال الکتریک در حال جلو بردن بحث موتور برای این جنگنده هستند.
شرکت ترکیه ای ASELSAN نیز به دنبال توسعه یک رادار آرایه فازی فعال برای این هواپیما است. ترکها اعلام کردند که سقف پروازی ۱۷ کیلومتر، برد رزمی ۱۱۰۰ کیلومتر، سرعت نهایی ۲ ماخ و یک نفر خدمه را برای این جنگنده در نظر گرفتند و اعتقاد دارند این برنامه در حدود ۵۰ میلیارد دلار هزینه در بر داشته و امیدوارند اولین پرواز این جنگنده در سال ۲۰۲۶ اتفاق بیافتند.
هندوستان و ماجرای پیچیده نسل ۵
روایت های نیروهای مسلح هندوستان هم به مانند سینمای این کشور پر از حکایت های عجیب و غریب است. شاید این داستان ها و حوادث هیچ جا مثل نیروی هوایی هند تکرار نشود. از خرید های مختلف از کشورهای مختلف با ریشه های صنعتی و فکری کاملاً متفاوت، آمار سقوط بالا و پرونده های کلان فساد مالی تا تاخیر های عجیب و غریب در روند تصمیم گیری و تحویل به نیرو همه جزوی از داستان های این چند ساله نیروی هوایی هند بوده است.
این کشور از اوایل دهه جاری میلادی برخی مطالعات برای توسعه یک جنگنده نسل ۵ بومی را آغاز کرد. البته پروژه اصلی هندی ها برای رسیدن به جنگنده نسل ۵ همکاری مشترک با روسیه بر اساس جنگنده پاکفا در طرحی به نام FGFA بود که سالهای طولانی هندی ها بر سر آن درگیر بودند و در نهایت هم در سال ۲۰۱۸ اعلام شد که این کشور به دلیل نارضایتی از سرعت پروژه و کیفیت کار مقطع کاران روسی از این طرح خارج شده است. اما مسیر برای هندی ها در این بخش آسان نخواهد بود. این کشور برای توسعه این جنگنده نیاز به مشارکت و کمک کشورهای صاحب فناوری دارد. برای نمونه در بحث موتور در دوره ریاست جمهوری اوباما صحبت هایی بین هند و آمریکا برای کمک شرکت های آمریکایی به هند برای توسعه یک موتور بومی برای طرح جنگنده نسل ۵ این کشور مطرح شد. از طرف دیگر شرکت رولز رویس انگلیس هم قول های مساعدی را در این بخش به هند داده است.
هندی ها به دنبال یک جنگنده نسل ۵ چند ماموریتی دو موتوره تک سرنشین هستند. در حال حاضر این طرح در مرحله طراحی دقیق است و هندی ها ابراز امیدواری کردند که اولین پرواز آن در سال ۲۰۳۲ انجام شود.
کره جنوبی و اندونزی به دنبال تسخیر آسمان
زندگی در شبه جزیره کره در مدت بیش از نیم قرن اخیر تقریباً همیشه در سایه جنگ و بروز یک درگیری بسیار خونین نظامی بوده است. کره جنوبی به عنوان کشوری که هم با تهدید چین و هم همسایه شمالی رو به رو است در سالهای اخیر تلاش های بسیاری را برای افزایش توان رزمی خود و البته بحث بومی سازی این امکانات به انجام رسانده اما شاید یکی از بلند پروازانه ترین طرح های دفاعی در تاریخ کره جنوبی طرح جنگنده نسل ۵ این کشور باشد که اندونزی نیز در آن شراکت دارد.
کره ای ها در سال ۲۰۰۱ از قصد خود برای ساختن یک جنگنده نسل ۵ چند ماموریتی خبر دادند و در ادامه راه کشور اندونزی شراکت ۲۰ درصدی در آن را پذیرفت. کره ای ها تاریخ ۲۰۲۲ را برای اولین پرواز این جنگنده اعلام کردند. برای موتور، یکی از شرکت های زیر مجموعه سامسونگ کره جنوبی با همکاری شرکت جنرال الکتریک آمریکا موتور مدل اف ۴۱۴ را در این کشور تکمیل می کنند.
جالب آن است که طرف اندونزیایی اعلام کرده که آمریکا از دادن اجازه برای صادرات برخی فناوری ها مثل رادار آرایه فازی فعال و سیستم های اپتیکی برای این طرح خودداری کرده است. برای این جنگنده ۲ موتور در نظر گرفته شده و خدمه آن نیز می توان یک یا ۲ نفر باشد. کره جنوبی این جنگنده را به عنوان یک هواپیمای چند ماموریتی معرفی کرده است.
سامورایی ها جلوتر از بقیه در مسابقه ساخت جنگنده
ژاپن دیگر کشور دنبال کننده برنامه جنگنده بومی پیشرفته است و به نوعی شاید از کشورهای دیگر در این بخش جلو تر نیز باشد. شرکت میتسوبیشی ژاپن نمونه اثباتگر فناوری X-۲ را در سال ۲۰۱۵ به پرواز درآورد. این طرح از دو موتور جت ساخت ژاپن نیز بهره می برد. ژاپنی ها در حقیقت از این پرنده که یک فروند از آن ساخته شده، برای آزمایش و توسعه فناوری های لازم برای ساخت یک جنگنده نسل ۵ بهره بردند.
نمونه اثبات گر فناوری ایکس ۲
طرح اصلی ژاپن برای ساخت یک جنگنده نسل پنجم به وسیله شرکت میتسوبیشی F-۳ نام دارد. آمریکا به دلایلی که برخی کارشناسان آنرا سر در آوردن از جزییات تکنولوژی و طراحی این جنگنده می دانند، پیشنهاداتی را برای ارائه برخی از اسرار جنگنده اف ۳۵ به ژاپن برای توسعه این طرح ارائه کرده و برخی شرکت های آمریکایی نیز علاقه خود را برای مشارکت در توسعه این طرح بیان کرده اند. ژاپنی ها اعلام کردند که در سال ۲۰۲۰ میلادی الزامات مورد نیاز برای جنگنده اف ۳ را اعلام کرده و انتظار دارند که اولین پرواز آن در سال ۲۰۳۰ میلادی انجام شود. این جنگنده قرار است در نهایت به عنوان جایگزین جنگنده اف ۲ که یک طرح ژاپنی بر اساس اف ۱۶ آمریکایی است وارد خدمت شود.