مسجد سکولار یا مسجد انقلابی؟

گروه پرونده: ملیحه زرین پور/  به گزارش حلقه وصل، مسجد به عنوان یک پایگاه سیاسی و مذهبی از صدر اسلام تاکنون هدایت کننده حرکات سیاسی و انقلابی بوده تا جایی که بسیاری از حماسه های سیاسی، اقتصادی و ملی از شبستان مساجد شکل گرفته است.»

مسجد از همان صدر اسلام همواره محلی برای تجمع مسلمانان بوده و علاوه بر انجام فرایض الهی و عبادات به امور سیاسی جامعه مسلمانان نیز در آن پرداخته می شده است کارکردی که از دوران پیامبری حضرت محمد مصطفی(ص) تا به امروز همواره مورد توجه بوده و مسجد کانونی برای شکل گیری گروه ها و رسیدگی به امور سیاسی و مملکتی و آگاهی مردم از این امور بوده است؛ چنانکه پایه های شکل گیری انقلاب اسلامی ایران نیز از مسجد آغاز می شود و حتی دلاور مردی های رزمندگان اسلام در جنگ تحمیلی در پایگاه مساجد سامان دهی می شده است.

شهید مدرس عنوان می کند: دین ما عین سیاست ماست و سیاست ما عین دیانت ماست" و از آنجایی که مسجد مکان اصلی عبادت مسلمانان در اسلام است پس پیوستگی مسجد و سیاست امری واضح است و اینگونه نیست که بگوییم مسجدها باید با سیاست کاری نداشته باشند بلکه بر اساس سفارش و سخنان بزرگان، مسجد باید اثر گذار بر سیاست بوده و به دور از هر گونه گروه گرایی و حزب بازی در راستای اندیشه های سیاسی اسلام قدم بردارد چرا که عمدتا قشر مسجدی همواره نقش مهمی در شکل گیری گفتمان سیاسی و الهی و حماسه های مختلف ملی و اقتصادی داشته اند.

مساجد پایگاه ارزش های اسلامی و نه احزاب سیاسی است

یکی از اساتید حوزه علمیه قم در این خصوص می گوید: مساجد باید پایگاه ارزش های انقلابی و اسلامی باشند نه جناح های سیاسی و حزب بازی هایی که به رویکرد گردانندگان مساجد چون ائمه جماعت بر می گردد.

حجت الاسلام محمدرضا صبوحی معتقد است: مسجد محلی برای انس و ارتباط همه گروه های سیاسی مسلمان و نه یک گروه خاص و حزب سیاسی است چرا که این حزب گرایی ها با پاشیدن بذر اختلاف سبب کاهش معنویات مسجد شده و در مواردی هم سبب طرد شدن عده ای می شود که با نظر امام جماعت و دیگر گردانندگان مسجد موافق نیستند.

اعتدال روحانیون مساجد مانعی برای لغزش در ورطه جناح های سیاسی

به گفته وی مسجد از صدر اسلام علاوه بر محل عبادات، محلی هم برای رسیدگی به امور سیاسی مملکتی بوده اما نباید پاتوق گروه های سیاسی و حزب های گوناگون شود بلکه باید محلی برای طرح مطالبات اسلامی و پیگیری آن ها به دور از لغزش در ورطه جناح های سیاسی جلوگیری شود.

اما اینکه مسجد و اصولا دین چه ارتباطی به سیاست دارد نشات گرفته از این مهم است که ادیان الهی آمده اند تا سعادت دنیوی و اخروی مردم را تامین کنند؛ هم برای دنیا و هم آخرت مردم در قالب دین از سوی خداوند برنامه ریزی هایی انجام شده است لذا دین الهی دینی است که اداره امور دینی، فردی و اجتماعی انسان را در بر می گیرد.

دین اساسا یک برنامه سیاسی و اجتماعی برای اداره امور همه جوانب زندگی مردم است که در نهایت انسان را به کمال وجودی خود می رساند و در این مسیر تمام مولفه های دین الهی خود را در این قالب متبلور می سازند، لذا خداوند به عنوان اولین معمار عالم هستی دستور ساخت کعبه را به عنوان اولین مسجد به حضرت ابراهیم(ع) می دهد تا بزرگترین اجتماع سیاسی الهی دنیا را زیر سایه این مسجد رقم بزند.

مسجد بدون سیاست و سیاست بدون مسجد تعریف نمی شود

مصطفی باقرزاده یکی از فعالان سیاسی در این خصوص می گوید: اولین حرکتی که پیامبر مکرم اسلام(ص) بعد از تشکیل حکومت اسلامی انجام می دهند بنا نهادن مسجد قبا است که به مرکزی برای اداره امور اجتماع و پایگاه سیاسی جامعه اسلامی مبدل می شود.

به گفته وی همواره در کنار مسجد موضوعی به نام سیاست در کنار مسئله دین مطرح می شود و این بدان معنا است که مسجد با سیاست ممزوج است و در نتیجه مسجد بدون سیاست و سیاست بدون مسجد تعریف نمی شود.

این مدرس دانشگاه تصریح می کند: سیاست بدون مسجد در نهایت ختم می شود به سیاست اموی یا همان کاخ سبز معاویه، این مدل سیاست که به جای مسجد از کاخ ها خارج می شود امروز در رفتار آل صعود نمود یافته و سبب شده بمب های خود را بر سر مردم مظلوم و بی پناه یمن بریزند سیاستی که از مسجد بیرون نیاید مانند سیاست داعشی برکت مسجد را نداشته و منحرف می شود.

باقرزاده با تاکید بر این نکته که سیاست با مسجد گره خورده است، می افزاید: مسجد بدون سیاست یا همان سیاست منحرفی، ‌به درد به خور نیست و نمی تواند آینده اسلام و مسلمانان را روشن کند؛ ملاحظه می شود که امروز تفکرات شیعه انگلیسی فارغ از گفتمان سیاسی اسلام و جریانات سیاسی، مساجد را متبلور و در خصوص اسلام اظهار نظر می کند.

وی با بیان اینکه مسجد پایگاه و سنگر است، ابراز می کند: گفتمان حضرت امام(ره) و انقلاب زمانی ظهور و بروز پیدا می کند که از مسجد آغاز می شود و بر همین اساس، بنیان و شالوده انقلاب از مسجد، با مسجد و در نهایت هم با مسجد خواهد بود.

باقرزاده معتقد است این یک کالبد کاملا مشخص است و هر ادبیاتی که بخواهد در قالب یک گفتمان مطرح شود و رنگ و بوی دینی و اسلامی به خود بگیرد چاره ای ندارد جز اینکه مسجدی باشد.

حرکات موفق سیاسی از مسجد آغاز می شود

این فعال سیاسی همه حرکات موفق را در طول تاریخ اسلام برخواسته از مسجد دانسته و می گوید: هر حرکتی اگر بخواهد رنگ و بوی دینی و الهی داشته باید از مسجد آغاز و به آن ختم شود.

وی به جنگ هشت ساله تحمیلی عراق علیه ایران اشاره کرده و می افزاید: در جنگ تحمیلی دسته دسته جوانان این مرز و بوم در دفاع از گفتمان الهی و حمایت از دین خدا به میدان های نبرد گام نهاده و در این راه شهید و زخمی شدند، پایگاه اصلی همه این حرکات مسجد بود که به نتیجه هم رسید.

باقرزاده همه حماسه های سیاسی و ملی را در طول انقلاب بر خواسته از مسجد دانسته و اظهار می کند: در طول تاریخ انقلاب هر حماسه اقتصادی و سیاسی که رخ داده برخواسته از مسجد بوده و در اصل اساس سیاست مملکت برگرفته از سیاست مسجدی است چرا که در غیر اینصورت مورد تایید نبوده است و راه به ناکجا می برد.

به اعتقاد این مدرس دانشگاه  در مسجد باید گفتمان سیاسی و اساس سیاست اسلام مطرح شود و این جایگاه مقدس باید شاخص شود و احزاب و گروه ها برای حیات خود و رجوع مردم به آنها می بایست خود را با سیاست مسجد تطبیق دهند.

مسجدی نبودن  دلیلی بر دوری مردم از برخی احزاب

وی عنوان می کند: اینکه مدتی است مردم از برخی احزاب و گروه ها و بعضی خواص دوری می کنند نشات گرفته از این امر است که آنها اهداف خود را از مسجد دور کرده و از آن زاویه گرفته و سیاسیون آنها مسجدی نیستند و تا وقتی این مدل تفکر در میان احزاب و گروه ها باشد رجوع مردمی نخواهند داشت.

این مدرس دانشگاه می افزاید: از طرفی مسجد هم باید به این موضوع توجه داشته باشد و منبری و روحانی ما زمانی موفق خواهند بود و مسجدشان مسجد محوری در تفکرات سیاسی خواهد بود که مبانی اندیشه سیاسی اسلامی را منتقل کنند و به دور از مرگ بر فلانی و درود بر فلانی باشند.

به گفته وی در این قالب حرکت کردن سبب می شود تا حد زیادی جامعه از لغزش در ورطه احزاب و گروه ها جلوگیری و مسجد در مرکز کانون سیاسی جامعه قرار گیرد و به عبارتی جایگاه مسجد در جامعه و نقش تاثیرگذار آن مجددا احیا شود.

***

 اینکه مسجد و مسجدی ها باید سیاسی باشند امری انکار ناپذیر است چرا که سیاست اسلام با اصل آن گره خورده و دو امر جدا ناپذیر هستند اما به گفته کارشناسان با دوری از گروه گرایی و حرکت در مسیر اندیشه های ناب اسلامی توسط گردانندگان و روحانیون مساجد باید از لغزش مسجدی ها به ورطه کارهای جناحی و حزب بازی جلوگیری شود تا معنویات و کارکرد های مسجد در نظر افراد کاسته نشود چر ا که این جایگاه مقدس همواره پایگاهی برای تجمع و سامان دهی امور جامعه  و همه مسلمانان بوده است.