ایران و تصویر ایران

به گزارش حلقه وصل: عبدالله گنجی در یادداشتی نوشت: در مباحث مربوط به سواد رسانه می‌خوانیم که ما دو جهان داریم؛ جهان واقعی و جهان رسانه‌ای. اما حقیقت این است که مردم برای درک بهتر و بیشتر جهان واقعی به جهان رسانه‌ای پناه می‌برند. حال سؤال این است که در سایه این پناه بردن از جهان واقعی دور می‌شوند یا به آن نزدیک‌تر می‌شوند؟

در جهان رسانه با تصویر مواجه هستیم، اما در جهان واقعی با خود پدیده که نقش آیینگی دارد مواجه هستیم. حال سؤال اساسی این است که تصویری که از ایران درک می‌کنیم چقدر خود ایران واقعی است؟ آیا امکان دارد ایران واقعی از ایران رسانه‌ای بهتر باشد؟ در چنین مواقعی خواهیم شنید که ما داریم در این کشور زندگی می‌کنیم، واقعیت را لمس می‌کنیم و این واقعیت ارتباطی با رسانه ندارد! 

رهبر معظم انقلاب از شکستن محاصره رسانه‌ای کشور سخن گفته‌اند و این همان تصویر ایران است که با خود ایران فاصله دارد. تصویر ایران بعضاً به صورت حرکت رودخانه‌ای است، یعنی کسی جرئت نمی‌کند خلاف آب حرکت کند که می‌ترسد رسوا شود. موجی راه می‌افتد و خروج از این موج پرهزینه می‌شود. آنچه به عنوان مثال در ذیل می‌آید واقعیت ایران است یا تصویر ایران؟

۱- در جهان امروز تصویر ایران در مواجهه با جهان و خصوصاً غرب و همسایگان، چهره‌ای جنگی است. ایران با همه دنیا دعوا دارد، حیاتش در دعواست، با همه درگیر است... حال آنکه تصویر واقعی ایران این است که این کشور ۲۸۶ سال است (از پایان حکومت نادر در سال ۱۱۶۰ ه) به هیچ کشوری حمله نکرده است. هیچ جنگی را آغاز نکرده است. بلکه صرفاً از خود دفاع کرده است. درعین حال یا اشغال یا تجزیه شده است. 

۲- تصویر دیگر ایران دشمنی با غرب یا غرب‌ستیزی است. این را روشنفکران داخلی نیز باور دارند.

حال به عالم واقعیت برویم. ایران در این ۴۵ سال کدام ظلم را علیه انگلیس، فرانسه، آلمان و حتی امریکا کرده است؟ اصلاً ما با آنها چکار داریم؟ آنها ما را ر‌ها نمی‌کنند و خواستار رفتاری از ما هستند که با استاندارد‌های غرب منطبق باشد. ما صرفاً این را نمی‌پذیریم، اما آنها تحریم می‌کنند و همه هم می‌دانند که تحریم با قواعد بین‌المللی منطبق نیست، اما مطالبه رفع تحریم نیز غرب ستیزی ایران محسوب می‌شود. 

۳- تصویر ایران ۸۸ میلیون فقیر مفلوک و گرسنه را که در حداقل‌ها مانده‌اند نشان می‌دهد. آیا این تصویر واقعی است؟ کسی جرئت می‌کند برخلاف این تصویر سخن بگوید؟ همه اسناد نشان می‌دهد حدود ۳۰ میلیون نفر از مردم در مراتب تنگنای اقتصادی هستند، اما شما یک نفر پیدا نمی‌کنید که از سطح زندگی و درآمد خود راضی باشد. آنان که پرخورند، طلبکارند، آنان که ندارند (روستاها) آرام‌تر و کم‌ادعاترند. 

۴- تصویر ایران این است که همه مدیران کشور دزد و فاسد هستند، هزاران آقازاده فاسد داریم. رسماً می‌گویند ۴ هزار آقازاده فقط در لندن داریم. تاکنون دیده‌اید کسی ۲۰ نفر را نام ببرد و فساد آنان را - فراتر از سوءظن و تحلیل- اثبات کند؟ اما تصویر به گونه‌ای است که اگر شما منکر شوید (مانند حرکت برخلاف رودخانه است) خود نیز متهم به دزدی و همسویی با دزد خواهید شد.

۵- تصویر مذاکره را ببینید، امریکا از برجام خارج شده و مجدد وزیر خارجه دولت روحانی درخواست مذاکره کرده است و ترامپ به فارسی نوشته است «نه مرسی» و همین چهار شنبه ۱۱ بهمن ۱۴۰۳ عراقچی و پزشکیان هر دو در حیاط دولت به خبرنگاران گفتند هیچ پیامی مبنی بر مذاکره از امریکا دریافت نکرده‌ایم. حال تصویر چیست؟ ایران از سر سیری تن به مذاکره نمی‌دهد و مردم هم گرسنه‌اند! و اصلاً برایش مهم نیست و علت خروج ترامپ از برجام - به عنوان سند حقوقی جهانی- را هم به تعرض به سفارت عربستان، مقاله فلان‌روزنامه و نظر فلان امام جمعه ارجاع می‌دهندتا امریکا را تبرئه نمایند. 

۶- مثال دیگر ایرانیان خارج از کشور است. مرتب می‌شنوید فضا را برای بازگشت مهیا کنید، چرا فلانی نیامد و آنجا مرد؟ اما واقعیت این است که هیچ‌کس را جمهوری اسلامی از ایران اخراج نکرده است و هیچ‌کس را نام نمی‌برند که خواسته است برگردد و اجازه نداده باشند و هر هفته صد‌ها ایرانی می‌آیند و می‌روند، اما بنابر «الخائن خائف» برخی خودشان نمی‌آیند، اما تصویر این است که آنان را راه نمی‌دهند!

۷- وقتی از مجامع جهانی می‌شنوند ایران اقتصاد ۲۲ یا ۲۳ جهان است به هم می‌ریزند، چون تصویر ایران در انتهای جدول جهانی است و هزار دلیل می‌تراشند تا واقعیت جای خود را به تصویر ندهد. 

همه اینها به این معنا نیست که در مدینه فاضله هستیم، مشکلات جدی داریم و بر کسی پوشیده نیست، اما شما در ایران محاصره شده اقتصادی و رسانه‌ای هزار مؤلفه منفی می‌بینید، اما یک نقطه مثبت نمی‌بینید.

مثلاً تصویر کاهش ازدواج و افزایش طلاق در کشور ما مسائل اقتصادی است، اما عالم واقع می‌گوید سرمایه‌داران در صف اول تجرد و هنرمندان در صف اول طلاق هستند و مستضعفین - خصوصاً روستاییان- در صف اول ازدواج‌اند. اما تصویر کاملاً وارونه است. جهاد تبیین یعنی تمرکز بر این موارد نه تمرکز بر تپق زدن کلامی فلان مسئول و  مسائل فاقد اولویت.