از آسمان تا میدان جنگ؛ چگونه استارلینک به ابزار نظامی‌گری آمریکا بدل شد؟

به گزارش حلقه وصل: طرح «استارلینک» Starlink در سال 2015 به عنوان یک ایده بلندپروازانه از سوی «ایلان ماسک» با هدف ارائه اینترنت پرسرعت به تمام ساکنان زمین با استفاده از شبکه عظیم ماهواره‌های در مدار پایین راه‌اندازی شد. 

این طرح به عنوان یک راه‌حل نوآورانه با هدف پر کردن شکاف دیجیتال در سطح جهانی تبلیغ و مهم‌ترین ویژگی‌های آن کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و ارائه پوشش جهانی بی‌سابقه اعلام شد.

علیرغم ماهیت غیرنظامی که این طرح از آن سخن می‌گفت، اما به تدریج استارلینک به سمت نظامی کردن اهداف خود سوق یافت که مهم‌ترین نمود آن همکاری نزدیک اسپیس ایکس با وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) بود. این تغییر با وضوح بیشتر طی جنگ روسیه و اوکراین مشاهده شد و نیروهای اوکراینی از این سیستم برای تقویت عملیات‌های نظامی خود استفاده کردند.

طرح‌های ماسک توانمندی‌هایی را ارائه می‌دهد که هیچ دولت یا شرکتی توان ارائه آنها را ندارد. این طرح‌ها عمدتا با سیاست خارجی و امنیت بین‌المللی در ارتباط هستند و حالا با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری به نظر می‌رسد، دولت جدید از طرح‌ها و ایده‌های ماسک متناسب با اهداف و دیدگاه‌های نظامی آمریکا بیش از پیش بهره‌برداری کند.

نظامی‌سازی طرح استارلینک و تبدیل آن به طرحی فراتر از ارائه خدمات اینترنتی باعث می‌شود، این طرح به ابزاری راهبردی در دست آمریکا و متحدینش تبدیل شود تا سلطه دیجیتال و نظامی خود را بر جهان افزایش دهند. 

آنچه که به عنوان یک پروژه غیرنظامی برای گسترش ارتباطات جهانی آغاز شد، امروزه جزو کلیدی‌ترین بخش‌های مسابقه تسلیحاتی فناورانه است. اما شبکه استارلینک چیست و نظامی شدن این شبکه چه خطراتی دارد؟

شرکت استارلینک
استارلینک یک شبکه ماهواره‌ای است که توسط «اسپیس ایکس» متعلق به ایلان ماسک با هدف ارائه خدمات اینترنت کم‌هزینه و پرسرعت به مناطق دورافتاده در سراسر جهان توسعه یافت. این طرح برای اولین‌بار در ژانویه 2015 اعلام شد و از آن زمان به یکی از بزرگترین شبکه‌های ماهواره‌ای در جهان تبدیل شد.

به گفته وب‌سایت اسپیس ایکس تا جولای 2023، این شرکت 4.519 ماهواره را به مدار زمین پرتاب کرده که از این تعداد 4.487 ماهواره عملیاتی هستند.

این شرکت قصد دارد، حدود 42 هزار ماهواره را پرتاب کند که بدین معنی است که برنامه استارلینک بیش از 80 درصد از ظرفیت مدار پایین زمین را اشغال کند. این مدار ظرفیت پذیرش 50 هزار ماهواره را دارد.

این نشان‌دهنده تمایل ماسک برای تسلط بر نقاط مختلف و فرکانس‌های مداری است. راهبردی که هدف آن تثبیت انحصار شرکت در بازار برنامه‌های فضایی است و در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

استارلینک چگونه عمل می‌کند
شبکه استارلینک خدمات اینترنتی را از طریق مجموعه‌ای از دستگاه‌های ویژه‌ای ارائه می‌دهد که اتصال سریع و کارآمد به ماهواره‌ها را فراهم می‌کند. 

این سرویس متکی به هزاران ماهواره کوچک است که در مدار پایین زمین در ارتفاع حدود 342 مایلی (550 کیلومتری) زمین قرار دارند. برخلاف ماهواره‌های بزرگ سنتی، این ماهواره‌های کوچک بهبود قابل توجهی در سرعت اینترنت و کاهش زمان انتظار دارند.

طبق گفته این شرکت، سرعت اینترنت ماهواره‌ای با استارلینک بین 50 مگابیت تا 250 مگابیت بر ثانیه برای مصارف خانگی است و برای شرکت‌های مشترک این سرویس به 350 مگابیت در ثانیه می‌رسد.

شبکه استارلینک در حال حاضر توسط 40 کشور همه جهان از جمله قطب جنوب را پوشش می‌دهد و به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت در جهان تبدیل شده است.

ایالات متحده به استارلینک دسترسی دارد و این سرویس اینترنتی در کانادا، استرالیا و نیوزلند و همچنین در چندین کشور اروپایی، از جمله فرانسه، انگلیس و آلمان نیز موجود است.

افزون بر آن، استارلینک سرویس خود را در اوکراین نیز فعال کرده است تا به ارتش این کشور در جنگش با روسیه کمک کند. همچنین در این اواخر کشورهای دیگری مانند هلند، اتریش، بلژیک، ایرلند، دانمارک، سوئیس، پرتغال، لهستان، ایتالیا، سوئد، کشورهای حوزه بالتیک و چندین کشور آمریکای جنوبی نیز به این سرویس اضافه شدند.

استارلینک فعالیت خود را در غزه نیز آغاز کرده است. ایلون ماسک در جریان جنگ اخیر اسرائیل در نوار غزه اعلام کرد که سرویس اینترنتی استارلینک را در غزه فعال کرده است. وی همچنین از راه‌اندازی یک بیمارستان صحرایی که توسط امارات اداره می‌شود، خبر داد.

استارلینک چگونه از طرحی غیرنظامی به نظامی تبدیل شد
در قرارداد کاربر، استارلینک تأکید می‌کند که سرویس آن برای استفاده نظامی یا تسلیحاتی طراحی یا در نظر گرفته نشده است. استارلینک اضافه می‌کند که اگر اسپیس ایکس متوجه شود که یکی از دستگاه‌های آن توسط طرف‌های تحریم شده یا غیرمجاز استفاده می‌شود، این شرکت تحقیقاتی را انجام خواهد داد و ممکن است، دستگاه را غیرفعال کند.

عملا برای مدتی طی جنگ روسیه و اوکراین، ماسک با اینکه حمایت کامل خود را از اوکراین اعلام کرد، اما دستور داد، دسترسی اوکراین به استارلینک محدود شود و طی نبرد «کریمه» حتی این ارتباط را قطع هم کرد که منجر به شکست نیروهای اوکراینی در برابر روس‌ها در این نبرد شد.

در آن زمان، ماسک دلیل این قطع ارتباط را نگرانیش از وقوع جنگ جهانی سوم اعلام کرد و حتی طرحی صلحی ارائه داد که موجب آن اوکراین امتیازاتی به روسیه هم بدهد. 

اما آنچه درباره طرح استارلینک می‌دانیم، این است که نظامی‌سازی این طرح قبل جنگ اوکراین به دلیل همکاری اسپیس ایکس با ارتش آمریکا آغاز شده بود، اما جنگ اوکراین باعث شد تا نظامی سازی این طرح بیش از پیش آشکار شود، چراکه استارلینک بر خلاف موضع ابتدایی ماسک اقدام به سرویس‌دهی گسترده به ارتش اوکراین در جنگ با روسیه کرد. این سرویس‌دهی ابتدا به صورت رایگان توسط ماسک انجام می‌شد و بعداً توسط پنتاگون تأمین مالی شد.

«میخائیلو فدوروف»، وزیر تحول دیجیتال اوکراین با اذعان به اینکه فناوری‌های استارلینک جنگ روسیه و اوکراین را تغییر داد، می‌افزاید: «استارلینک به یک ابزار فناوری حیاتی برای ارتش اوکراین تبدیل شده است، از جمله اینکه به آن امکان ارتباطات راحت در میدان نبرد را داده است.»

افزون بر آن، دستگاه‌های اطلاعاتی اوکراین نیز از استارلینک به شکلی گسترده برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی استفاده می‌کنند. 
ارتش اوکراین با استفاده از فناوری‌های استارلینک امکان حملات هدفمند دقیق را پیدا کرده و پهپادهایش با استفاده از این فناروی با نیروی پهپادی ارتش این کشور روی زمین ارتباط می‌گیرند و با استفاده از استارلینک، هدایت می‌شوند و بمب‌های خود را روی اهداف نظامی روسی می‌ریزند.

پژوهش منتشر شده در نشریه «اینتلیجنس» تأکید می‌کند که آزمایش‌های نظامی با استفاده از فناوری اینترنت ماهواره‌ای استارلینک از سال 2018 زیر نظر مستقیم پنتاگون آغاز شد و به نظر می‌رسد، استارلینک از همان ابتدا طرحی با کاربردی نظامی بود و اگر اسپیس ایکس از همان ابتدا وارد این حوزه نشد، برای آن بود تا به قدر کافی قدرتمند شود و سپس قراردادهای خود را با پنتاگون امضا کند.

عملا در ماه مه سال 2019، پس از پرتاب اولین ماهواره استارلینک به مدار توسط اسپیس ایکس، این شرکت قراردادی 28 میلیون دلاری با نیروی هوایی ایالات متحده امضا کرد که آزمایش خدمات ارتباطات ماهواره‌ای روی هواپیماهای نظامی را شامل می‌شد.

پس از ان شبکه استارلینک در طول پنج سال بیش از پیش تکامل یافت و یکباره به طرحی تبدیل شد که فقط کاربرد نظامی دارد و اصلا مناسب برای استفاده غیرنظامی نبود.

آزمایش‌ها روی یک هواپیمای دو موتوره بیچ‌کرافت سی-12 هورون آغاز شد و شبکه استارلینک توانست، در این آزمایش سرعت انتقال داده 610 مگابیت بر ثانیه را در طول پرواز ثبت کند. در ادامه آزمایش‌های موفقیت‌آمیز دیگری روی هواپیماهای بزرگ‌تر از جمله هواپیمای لاکهید AC-130 وابسته به شرکت تسلیحات نظامی اسرائیلی لاکهید نجام شد.

به مرور زمان، همکاری بین استارلینک و ارتش ایالات متحده گسترش یافت و جنگنده‌های مدرن ارتش آمریکا را در برگرفت. در مارس و آوریل سال 2022، استارلینک روی هواپیمای فوق سریع نسل پنجم F-35A Lightning II آزمایش شد. در طول آزمایش‌ها خلبانان 388 Fighter Wing سرعت اینترنت شرکت اسپیس ایکس را 30 برابر سریع‌تر از سرویس‌های متعارف و سنتی اعلام کردند.

آزمایش‌های استارلینک تنها به هواپیماهای جنگی محدود نشد. در سال 2020 استارلینک توانایی خود را در هماهنگی عملیاتی بین حوزه‌های مختلف جنگی نیز نشان داد. در این آزمایش، ارتش آمریکا موفق به برقراری ارتباط با هواپیمای ترابری بوئینگ KC-135 Stratotanker شد که به عنوان یک ستاد فرماندهی سیار عمل  و عملیات آن را از هوا کنترل می‌کرد و کنترل و هماهنگی بین نیروها را افزایش می‌داد.

در همان سال 2020، ارتش آمریکا قرارداد همکاری تحقیق و توسعه با اسپیس ایکس برای ادغام ماهواره‌های استارلینک در شبکه ارتباطات نظامی و ارزیابی عملکرد آنها را امضا کرد.

نتیجه این ارزیابی نشان می‌داد که استارلینک فناوری‌های مقاومی در برابر پارازیت‌ها و نفوذ ارائه می‌دهد و می‌تواند، جایگزین خوبی برای فناوری GPS باشد. 

در اکتبر همان سال، اسپیس ایکس قرارداد جدیدی به ارزش 29.6 میلیون دلار در قالب توافقنامه فاز دوم پرتاب فضایی امنیت ملی آمریکا منعقد کرد که به نیروی فضایی ایالات متحده اجازه می‌داد تا بر داده‌های مأموریت‌های غیرنظامی و تجاری این شرکت نظارت کند.

نیروی فضایی ایالات متحده (ناسا) در ماه مه سال 2022 یک موشک فالکون 07 را از پایگاه نیروی هوایی وندنبرگ در ایالت کالیفرنیا پرتاب کرد که حامل نوع جدیدی از ماهواره‌های استارلینک بود.

این اولین بار نبود که ناسا اقدام به پرتاب ماهواره‌های استارلینک به فضا می‌کرد، به بلکه چهارمین ماموریت آن محسوب می‌شد، تا بار دیگر نشان‌دهنده عمق همکاری بین اسپیس ایکس و نهادهای نظامی آمریکایی باشد.

یک سال بعد، در سپتامبر 2023، ناسا مجموعه جدید دیگری از ماهواره‌های استارلینک را این بار از کیپ کاناورال در فلوریدا پرتاب کرد تا دامنه دسترسی به این شبکه را گسترش دهد.

همزمان با این عملیات، ناسا در حال توسعه یک صورت فلکی جدید از ماهواره‌های دفاعی برای ردیابی موشک‌ها و انتقال سریع داده‌ها از فضا به زمین با استفاده از شبکه استارلینک است. 

این طرخ بخشی از قرارداد خرید جدید ناسا با اسپیس ایکس برای توسعه ماهواره‌های سفارشی مجهز به حسگرهای گسترده و وسیع برای ردیابی موشک‌ها و هشدار اولیه است.

استارلینک سلاحی در دست ترامپ
با پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا به نظر می‌رسد، اتحاد بین ماسک و ترامپ ابعاد جدیدی به خود بگیرد که فراتر از همگرایی دیدگاهی است. به ویژه آنکه موفقیت امپراتوری ماسک، به ویژه در طرح‌های اسپیس ایکس و استارلینک مدیون حمایت‌های سخاوتمندانه دولت آمریکا بود.

خطر امروز این طرح‌ها در نقش جدید محول شده به آنهاست، ترامپ 14 نوامبر 2024 اعلام کرد که ماسک همراه با «ویوک راماسوامی»، اداره جدید کارآمدی دولت را هدایت خواهند کرد. 

این اقدام بی‌تردید راه را برای استارلینک هموار می‌کند تا میلیاردها دلار از قراردادهای فدرال و دولت ملی به رهبری ترامپ به دست آورد، کسی که در اولین دور ریاست جمهوریش، خود را پایه‌گذار فناوری فضایی نظامی آمریکا و رقیب چین در این عرصه معرفی می‌کرد.

طرح استارلینک که أثرگذار بودنش در جنگ اوکراین را به اثبات رساند، حالا می‌تواند، به ابزار نظامی مستقل‌تری فارغ از محدودیت‌های قانونی معمول در آمریکا و مورد حمایت از سوی  ابر یارانه‌های دولتی تبدیل شود.

آنچه خطر استارلینک را دو چندان می‌کند،‌ تبدیل شدن از اینترنتی برای مقاصد بشردوستانه! به سلاحی علیه بشریت به ویژه در منطقه خاورمیانه است. ژوئن 2024، اسرائیل اعلام کرد، در صدد استفاده از استارلینک برای اطمینان از تداوم اتصال به اینترنت در طول جنگ با حزب‌الله در صورت قطعی برق است و Calcalist هم نوشت، وزارت دارایی و ارتباطات اسرائیل در حال بررسی طرح استفاده از 5 هزار ماهواره استارلینک هستند.

با توجه به این تحولات، دوره جدید ریاست جمهوری ترامپ نقش استارلینک را به عنوان یک ابزار راهبردی محور در رقابت ژئوپلیتیک جهانی، با پتانسیل عظیم برای تقویت سلطه آمریکا در حوزه فناوری فضایی نظامی افزایش خواهد داد.