مسیر رشد نوجوانان در مساجد و پروژه‌های فرهنگی

به گزارش حلقه وصل: امام محله بچه‌های روستا را جمع کرد و برایشان کلاس گذاشت. در کنار کلاس، سرود را هم پخش کرد. در آن زمان سرود «سلام فرمانده» هنوز به صورت ملی پخش نشده بود، حتی در صدا و سیما هم نیامده بود. آن طور که مسئول گروه می‌گوید، تنها در استان گیلان پخش شده بود. گروه داخل مسجد تمرین‌های خود را بدون اینکه سرود عمومی شده باشد انجام داد و همانجا متوجه موج‌آفرینی شد.

راهی برای شناخت توفیقات امامان محله

اخیراً محفلی در مشهد بر پا شد که جهاد اجتماعی در آن موج می‌زد. صدها کنشگر از گوشه و کنار ایران در این گردهمایی حضور یافتند تا تجربه‌های خود را از دل محله‌ها و مساجد کشور به اشتراک بگذارند. این محفل، که با عنوان نشست ملی شهید دارایی شناخته می‌شود، به بستری پویا برای بررسی راهکارهای نوآورانه در جهت پیشرفت محله‌ها و تبادل تجربیات موفق تبدیل شد.

از میان ده‌ها طرح و ایده‌ای که در این نشست مطرح شد، برخی از روایت‌ها انتخاب شدند که نه تنها به حل مشکلات محلی کمک کرده بودند، بلکه توانستند جرقه‌ای برای تحولات بزرگ‌تر در سطح ملی باشند.

حجت‌الاسلام سید محمد میرقهاری، برگزیده این رویداد، می‌گوید: «ما حدود 7 تا 10 دقیقه روی سن قرار گرفتیم و تلاش کردیم تا خلاصه‌ای از آنچه انجام داده بودیم را ارائه دهیم. اما آنچه در این زمان کوتاه جا ماند، مقدمات و چگونگی انجام کار بود؛ اینکه چگونه برنامه‌ها شکل گرفت و چه سختی‌ها و هماهنگی‌هایی در پشت صحنه وجود داشت.»

اهمیت الگوبرداری درست؛ فراتر از نتیجه

نکته قابل توجه در برگزاری چنین رویدادهایی این است که بسیاری از حضار فقط نتیجه را می‌بینند و نمی‌دانند چگونه به آن رسیده‌اند. میرقهاری در این باره می‌گوید:«وقتی از پروژه‌ها صحبت می‌کنیم، نباید تنها به گفتن اینکه ما این کار را کردیم بسنده کنیم. افراد و مجموعه‌های فرهنگی باید بدانند چطور به این موفقیت رسیده‌ایم تا بتوانند به درستی الگوبرداری کنند. مثلاً در پروژه‌ ما که سرود بود، باید توضیح می‌دادیم که با چه کسانی هماهنگ شدیم و چه مراحل و چالش‌هایی را پشت سر گذاشتیم.»

یکی از گلایه‌های شرکت‌کنندگان در این همایش این است که بخش مهمی از مشکلات و چالش‌هایی که در روند کار با آن‌ها روبه‌رو شدند، به درستی مطرح نشده است.

البته به گفته مسئولان برگزاری رویداد، قرار بود در گزارش نهایی، همه چیز از جمله مشکلات، هماهنگی‌ها و چالش‌هایی که با آن‌ها مواجه شده‌اند، بیان شود. ولی این موارد به درستی پوشش داده نشد. این نکته‌ای است که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

میرقهاری به اهمیت این تبادل تجربه در این نشست‌های ملی اشاره می‌کند: «اینکه افراد دور هم جمع می‌شوند و تجربیاتشان را با هم به اشتراک می‌گذارند، به‌خودی‌خود ارزشمند است. اما چیزی که از همه مهم‌تر است، نحوه انجام کارهاست. دیگران باید بدانند چطور به نتیجه رسیدیم تا آن‌ها هم بتوانند از این مسیر بهره‌مند شوند.»

اثرگذاری و ماندگاری؛ دلایل برگزیده شدن

پرداختن به اهمیت و بزرگی پروژه‌ای که روی آن کار شده، یکی از موضوعات مهم در تبادب تجربه‌ها در حوزه مسجد است. برگزیده سوم نشست ملی شهید دارایی در این باره می‌گوید: «ما در نشست ملی شهید دارایی برگزیده سوم شدیم، اما اگر ارائه بهتری داشتیم، شانس این را داشتیم که مقام اول را کسب کنیم. پروژه ما، کار بسیار بزرگی بود.»

نکته قابل توجه این است که رتبه سوم نشست ملی شهید دارایی نه تنها روی بحث سرود سلام فرمانده متمرکز بوده، بلکه توانست این سرود را در 20 استان کشور به صورت میدانی فیلم‌برداری کند. گروه‌های 313 نفره در هر استان تشکیل شد و در 20 استان جریان‌سازی فرهنگی انجام گرفت. این پروژه در حقیقت یک کار ملی بود؛ حتی فراتر از آن، می‌توان گفت کاری با ابعاد جهانی بود.

میرقهاری به دلایل برگزیده شدن پروژه اشاره کرده و یکی از عوامل کلیدی موفقیتشان را تأثیرگذاری عمیق و ماندگاری این پروژه می‌داند: «یکی از عللی که ما برگزیده شدیم، این بود که کار ما یک اثرگذاری عمیق و ماندگار داشت. این پروژه موج‌آفرین بود و توانست در سطح جامعه تأثیرات مثبتی ایجاد کند. به همین دلیل است که فکر می‌کنیم این کار نه تنها در سطح ملی، بلکه در سطح جهانی می‌تواند الهام‌بخش باشد.»

تأثیر فوری؛ موج‌آفرینی در یک روستا

سرود سلام فرمانده در وهله اول در مسجد محلی ساخته و تمرین شد. میرقهاری در  این باره می‌گوید: «ما از مسجد شروع کردیم. با بچه‌ها تمرین سرود سلام فرمانده را انجام می‌دادیم. بعد از آن، تصمیم گرفتیم به یکی از روستاها برویم و همانجا با بچه‌ها کار کنیم.»

حجت‌الاسلام میرقهاری بچه‌های روستا را جمع کرد و برایشان کلاس گذاشت. در کنار کلاس، سرود را هم پخش کرد. در آن زمان سرود هنوز به صورت ملی پخش نشده بود، حتی در صدا و سیما هم نیامده بود. آن طور که مسئول گروه می‌گوید، تنها در استان گیلان پخش شده بود. گروه آنجا تمرین‌های خود را بدون اینکه سرود عمومی شده باشد انجام داد و همانجا متوجه موج‌آفرینی شد.

برگزیده سوم این نشست ملی همچنین از تغییرات ملموسی که این پروژه در سطح محله خودشان ایجاد کرد، توضیح می‌دهد: «با شروع این سرود، سطح محله خودمان هم ارتقا پیدا کرد. خانم‌ها، آقایان و نوجوانانی که در اولین اجرای سرود در جمکران شرکت کرده بودند، هرکدام توانستند در کارهای بزرگتری قدم بگذارند. بسیاری از آن‌ها در پروژه‌های دیگر موفقیت‌های زیادی کسب کردند. حالا هر برنامه‌ای که در حرم یا جمکران اجرا می‌شود، ما حضور داریم. نه فقط برای سلام فرمانده، بلکه برای سرودهای بعدی مثل برکت ایران و سربازان فرمانده.»

سرودهایی که مسیر رشد را هموار کردند

میرقهاری با افتخار از تشکیل «هیئت بوستانی» توسط نوجوانان مسجدشان سخن می‌گوید: «بچه‌های ما هیئتی به نام هیئت بوستانی تشکیل دادند. این هیئت در شش ماه از سال، در بوستان‌های قم فعالیت می‌کند و توانسته فضای اجتماعی آنجا را تغییر دهد. مردم با دید دیگری به این بوستان می‌آیند و آنجا تبدیل به پایگاهی مذهبی شده است. این حرکت خودجوش و موج‌آفرینی، یکی از دستاوردهای بزرگ این نوجوانان بود.»

مشارکت فعال نوجوانان در عرصه‌های رسانه‌ای هم نکته‌ای است که نباید از آن غافل شد. این امام محله تصریح می‌کند: «بچه‌های نوجوان در بخش تدوین و ساخت سرودها مشغول به کار شده‌اند. تمام تدوین‌ها و برنامه‌های فرهنگی که ساخته می‌شود، توسط همین نوجوانان انجام می‌شود. این نشان می‌دهد که آنها چطور با این جریان فرهنگی بزرگ شدند و مسئولیت‌های جدی‌تری را به عهده گرفتند.»

نقش امام جماعت در تحول‌آفرینی محله‌ها

این امام محله با تأکید بر ضرورت شکل‌گیری باور در امام جماعت نسبت به نقش تحول‌آفرین خود، گفت: «اولین قدم برای اینکه امامان محله بتوانند نقش خود را به‌درستی ایفا کنند، ایجاد امام‌باوری در خودشان است. امام جماعت باید به این باور برسد که او می‌تواند شخصیت تحول‌آفرینی باشد. اگر این باور در او شکل بگیرد که قرار است در محله‌ای قرار بگیرد و بتواند کادرسازی کند، آن وقت می‌تواند تحولات بزرگی را رقم بزند. اما نباید گمان کند که فقط با دستور دادن کار پیش می‌رود؛ بلکه باید پیوند امام و امت را که مقام معظم رهبری نیز بر آن تأکید کردند، در محله شکل دهد.»

به گفته این امام محله که به عنوان یکی از چهره‌های موفق معرفی شده، اگر امام جماعت بتواند تیم‌های تشکیلاتی در میان نوجوانان، خانم‌ها و آقایان ایجاد کند، حلقه‌های اولیه خودجوش شکل می‌گیرند. این حلقه‌ها پس از شکل‌گیری، خودشان در مسیرهای مختلف قدم می‌گذارند و مدل‌های مختلف در برابر امام جماعت قرار می‌گیرد. اینجا نیاز به حرکت و توکل بر خداست. همانطور که یدالله مع الجماعه، اگر مردم قدم بگذارند و خودشان جریان‌ساز شوند، کارهای بزرگی رقم می‌خورد.

میرقهاری به تجربه خود در مواجهه با چالش‌های محلی اشاره می‌کند: «ما کارهایی فراتر از سرود داشتیم. یک‌بار تصمیم گرفتیم مسائل و مشکلات منطقه خودمان را استخراج کنیم و به سازمان‌های مربوطه ارائه دهیم. با شهرداری، استانداری، آب و فاضلاب و سازمان برق ارتباط گرفتیم و مسائل را مطرح کردیم. در نهایت، به این نتیجه رسیدیم که اگر قرار است یک محله تحول‌آفرین باشد، نمی‌توان فقط به مسئولین نگاه کرد. باید به خود مردم تکیه کرد. اگر مردم درگیر کار شوند و خودشان به‌دنبال حل مشکلات بروند، کارها سریع‌تر جلو می‌رود.»