مقایسه سیره علوی با حقوق‌بشر غرب در غزه و فلسطین

به گزارش حلقه وصل: امروز در حالی سالروز شهادت امیرمومنان علی (ع) را به سوگ می نشینیم و در فراق این پدر آسمانی به خدا شکایت می‌بریم که ۶ ماه است شاهد کشته شدن حدود ۳۲ هزار و ۸۰۰ زن و مرد و کودک فلسطینی بی گناه و مجروح شدن ۷۵ هزار غیرنظامی بی سرپناه هستیم.

آش مردم‌سالاری و حقوق بشر غرب در این ۶ ماه به قدری شور شده که صدای مردم با وجدان در کشورهای غربی هم درآمده و هر روز شاهد برگزاری اعتراض های مردمی در گوشه و کنار کشورهای اروپایی و آمریکایی هستیم.

اگر امیرمومنان که تحمل درآوردن یک خلخال از پای یک زن یهودی در دوره حکومت خود را برنتافت، صحنه های کشتار امروز مسلمانان را در فلسطین می دید، چه می کرد؟

حضرت علی (ع) با پیروی از سنت رسول خدا (ص) در دوران حکومت خود به گونه ای عمل کرد که آب در دل دشمن هم تکان نمی خورد. چون دشمن می دانست علی هیچوقت ناجوانمردانه حمله نمی کند و حتی اجازه می دهد سپاه دشمن با خیالی آسوده از منطقه نظامی سپاهیانش آب بردارند.

دفن حقوق بشر در غزه

دلمان خوش است در قرنی زندگی می کنیم که علم و فناوری به شکلی بی سابقه یک زندگی راحت و با آسایش را برای مردم جهان فراهم کرده و دنیای غرب هم پُز پیشرفت و حقوق بشر را می دهد و صدایش که از حلقوم رسانه های صهیونسیتی گوش دنیا را کَر کرده، مجالی به دیگران برای دریافت واقعیت ها نمی دهد.

دنیای غرب هم پُز پیشرفت و حقوق بشر را می دهد و صدایش که از حلقوم رسانه های صهیونسیتی گوش دنیا را کَر کرده است

اگر کسی به عنوان منتقد تا همین اواخر قرن بیستم حرفی از مردم سالاری غربی و نظام سرمایه داری دنیای غرب می زد، شاید کمترین همراهی را از رسانه های جهان می دید و گویی باید بر خلاف مسیر رودخانه غرب شنا می کرد و در نهایت غرق می شد.

حالا که درحدود ۶ ماه از جنایت های رژیم صهیونسیتی در فلسطین و غزه می گذرد و چشم های مردم جهان از دریچه فضای مجازی شاهد دفن حقوق بشر و آزادی به سبک غربی در قالب بمباران های وحشیانه بیمارستان ها و مساجد و مراکز عمومی از سوی رژیم غاصب صهیونیستی و آوار شدن آشیانه ها بر سر زنان و کودکان فلسطینی است، بی معنا بودن فلسفه وجودی سازمان های بین المللی را به خوبی درک می کنند.

امام خمینی(ره) چه زیبا فرمودند که «این دستگاه هایی که برای حقوق بشر درست کردند، تمام، دستگاه هایی‏‎ ‎‏است که برای چپاول بشر است» یا «هر تشکیلاتی که این ابرقدرت های بزرگ در آن دست دارند،‏‎ تشکیلاتی است که باید به نفع آنها تمام شود.‏‎ ‎‏همین سازمان ملل و شورای امنیت،‏‎ ‎‏همه اینها در خدمت ابرقدرت ها هستند و برای بازی دادن سایر‏‎ ‎‏کشورهاست.»

رهبر معظم انقلاب نیز در سخنرانی نوروزی، ظلمت دنیای کنونی را به تصویر کشیده و با اشاره به قتل عام بیش از ۳۰ هزار زن و کودک و پیر و جوان در مقابل چشمان دنیای به اصطلاح متمدّن و مدعی حقوق بشر فرمودند: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها نه فقط از جنایت‌های رژیم اشغالگر جلوگیری نکردند، بلکه از همان روزهای اول با سفر به سرزمین‌های اشغالی حمایت خود را اعلام و انواع سلاح و کمک نیز برای استمرار جنایتها ارسال کردند.

حقوق بشردوستانه چیست؟

برای آشنایی بیشتر با سیره امیرمومنان در جنگ ها و رعایت حقوق غیرنظامیان به ویژه زنان و کودکان با حجت‌الاسلام حمیدرضا مطهری رییس انجمن تاریخ پژوهان حوزه به گفت و گو نشستیم؛ اندیشمندی که سابقه پژوهش در تاریخ اسلام دارد و در سال ۹۷ که همایش امام علی(ع)؛ الگوی عدالت و معنویت در جهان امروز برگزار شد، به جمع آوری مقالات این همایش در چهار اثر در این زمینه همت گمارد و کتاب های امام علی (ع) و حکمرانی عادلانه، امام علی(ع) و حقوق انسانی، امام علی (ع) و عدالت اجتماعی و همچنین کتاب معنویت علوی و دنیای امروز به زیر چاپ رفت.

وی همچنین آثاری را در زمینه تاریخ اسلام منتشر کرده که کتاب اهل بیت و دانشمندان اندلس، زندقه در سده های نخستین اسلامی و زنان از نگاه نبوی از جمله این آثار است. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید:

یکی از مهمترین نکات در سیره امیر مومنان(ع) موضوع حقوق افراد خارج از جنگ است که امروزه در اصطلاح بین المللی واژه حقوق بشردوستانه نام دارد؛ یک واژه ای که در حقوق غرب خودنمایی می کند که البته با حقوق بشر تفاوت دارد و ناظر بر حقوق مخاصمات مسلحانه است و کمیته ای هم به نام کمیته حقوق بشردوستانه شکل گرفته و کنوانسیون های مختلفی در این ارتباط ایجاد شده است.

سابقه حقوق بشردوستانه در زمان حضرت امیر

اگرچه در زمان صدر اسلام چنین عنوانی وجود نداشته ولی در آن زمان توسط پیامبر و امیر مومنان که حاکمیت در اختیارشان بود، این موضوع اجرا می شد. در واقع رسول خدا و آن حضرت حقوقی را رعایت می کردند که امروز به اسم حقوق بشردوستانه فقط بر روی کاغذ آمده است و قدرتی که توان اجرای آن را داشته باشد کاملا از آن سرپیچی می کند. مثلاً این روزها شاهد وضعیت صدها هزار کودک در یمن یا فلسطین به ویژه در غزه هستیم که قربانی می شوند یا وضعیت زنان که اخبار آن منتشر می شود.

مدعیان حقوق بشر حتی به بیمارستان ها رحم نمی کنند و در مناطقی که غیرمسلمانان ساکن هستند، این وضعیت وجود داشته و دارد.

ارزش ذاتی انسان در نگاه اسلام

در زمان پیامبر و حضرت علی این قواعد رعایت می شد. چون آنچه در اسلام ارزش دارد، ارزش ذاتی انسان است که در آیات قرآن و سیره امامان دیده می شود. مثلاً زمانی که حضرت علی مالک اشتر را به مصر فرستادند در دستورالعملی که در نامه ۵۳ نهج البلاغه آمده به مالک دستور می دهند که با مردم زیردست خود به خوبی برخورد کند و می فرماید مردم دو دسته هستند؛ یا برادر دینی هستند یا همسان او در آفرینش.

پایبندی به اصول جوانمردی

یکی از مهمترین نکات در حقوق بشردوستانه، رعایت اصول جوانمردانه در جنگ، حتی با افراد نظامی است؛ چه رسد به افراد غیرنظامی. این مسأله با صراحت در کنوانسیون ژنو و شیوه نامه های الحاقی آمده است که نظامیان باید قبل از شروع جنگ و حمله با پوشیدن لباس مخصوص، خود را از غیرنظامیان جدا کنند تا کسانی که به عنوان پرستار یا خبرنگار در صحنه حاضر می شوند، متمایز شوند.

در زمان صدر اسلام که یونیفورم (لباس مخصوص) وجود نداشت با یک پرچم نیروی نظامی متمایز می شد. مثلاً وقتی پیامبر اکرم، علی را به میدان جنگ می فرستادند، تاکید می کردند که از روبرو با دشمن مقابله کند و مبادا از پشت سر حمله کند.

پیامبر (ص) می فرمودند ابتدا دشمن را دعوت کن و اگر دعوت را نپذیرفتند به آنان اعلام کن که جنگ نباید غافلگیر کننده باشد. حضرت امیر (ع) نیز در دوران حکومت خود به این نکته توجه داشتند، به گونه‌ای که فرمود اگر نیرنگ و فریب، زشت نبود، زیرک ترین مردم بودند.

امیرمومنان (ع) هیچوقت در سه جنگی که به آن حضرت تحمیل شد، شروع کننده جنگ نبودند و علاوه بر این که افرادی را برای مذاکره می فرستادند، حتی در مواردی خود آن حضرت به عنوان فرمانده حکومت وارد مذاکره با افرادی می شدند که در شأن و اندازه آن حضرت نبودند ولی چون امیر مومنان می خواستند از جنگ جلوگیری و اتمام حجت کنند، وارد این مذاکرات می شدند.

آب را به روی دشمن هم نبستند

سیره حضرت در جنگ این بود که هیچ وقت مانع رسیدن آب و مواد غذایی به نیروهای نظامی دشمن نمی شدند، چه رسد به غیرنظامیان و مردم عادی.

در نبرد صفین سپاهیان معاویه مانع دستیابی حضرت علی (ع) و سپاهیانش شدند و امیر مومنان (ع) وقتی دیدند مذاکره فایده ای ندارد، ناچار دستور دادند تا با حمله، قسمتی از شریعه را بگیرند ولی بعد از پس گرفتن شریعه، نه تنها نیروهای نظامی دشمن را از آب منع نکردند بلکه به نیروهای خود دستور دادند تا مانع برداشتن آب توسط سپاهیان شام نشوند.

تاکید حضرت بر رعایت حقوق زنان و کودکان

زنان و کودکان همواره در طول تاریخ از قربانیان جنگ ها بوده اند و اگرچه قوانین بسیاری نوشته شده تا از کشته شدن و تعرض به دور بمانند ولی این قوانین بین المللی فقط بر روی کاغذ نوشته شده در حالی که در دوران حضرت علی (ع) تلاش این بود که سنت پیامبر (ص) برای جلوگیری از تعرض به زنان و کودکان اجرا شود.

حتی اگر زنان به بدگویی بزرگان سپاه اسلام پرداختند و سخن زشتی گفتند، آنان حق ندارند حتی سخن زشت بر زبان جاری کنند

هنگام اعزام نیروهای خود به آنان سفارش می کردند که حتی اگر زنان به بدگویی بزرگان سپاه اسلام پرداختند و سخن زشتی گفتند، آنان حق ندارند حتی سخن زشت بر زبان جاری کنند و نباید به آنان آسیبی برسانند. بنا بر این به طریق اولی تعرض و کشتن زنان و کودکان ممنوع است.

در جنگ جمل نیز اگرچه بسیاری از ساکنان بصره از دشمنان امام (ع) حمایت می کردند ولی وقتی اصحاب جمل شکست خوردند، طبیعی بود که زنان و کودکان مورد تعرض واقع شوند. با این حال حضرت دستور دادند کسی نباید متعرض آنان شوند.

وقتی جنگ جمل تمام شد و حضرت دستور داد کسی متعرض بصریان نشود، با اعتراض برخی افراد روبه رو شد و امام علی (ع) فرمود زنان در جنگ نبودند و کسی حق تعرض به آن ها را ندارد.

توجه به افراد ناتوان

یکی از قوانین امروزه توجه به افراد ناتوان مانند سالخوردگان یا افراد نابینا یا کسانی است که توانایی جنگیدن ندارند. حضرت علی (ع) به سپاهیان خود سفارش رعایت حقوق این افراد را می کردند و حتی مجروحان و اسیران را جزو این گروه محسوب کرده و دستور می دادند که در صورت پیروزی نباید اسیران و مجروحان در جنگ را بکشند و نیز سفارش می کردند افرادی را که فرار کردند، تعقیب نکنند و این آموزه های امیرمومنان (ع) در کتاب های فقهی مبنای احکام در جنگ شده است.

حتی رعایت حقوق قاتل

امیر مومنان (ع) پس از ضربتی که ابن ملجم بر سر آن حضرت وارد کرد و در آخرین روز حیات خود این گونه فرزندان عبدالمطلب را سفارش کردند که کسی جز قاتل آن حضرت نباید کشته شود.

حفظ اموال غیرنظامیان

حفظ اموال غیرنظامیان از نکاتی است که در کنوانسیون ژنو مورد تاکید قرار گرفته و نباید اموال غیرنظامیان هدف حمله تلافی جویانه قرار گیرد درحالی که امروز می بینیم جان غیرنظامیان در غزه در مقابل چشمان مردم جهان به راحتی گرفته می شود، چه رسد به ویرانی خانه ها و جلوگیری از رسیدگی به کمک های بشردوستانه به بی گناهان فلسطینی.

حضرت علی (ع) به نیروهای خود دستور می دادند که در صورت پیروزی بدون اجازه حق ندارند وارد خانه ای شوند و به اموال افراد جز آنچه در میدان بوده حق دست اندازی ندارند.

چاره غزه در دست مسلمانان است

مشکل حمله رژیم صهیونیستی به بیمارستان‌ها و زنان و کودکان بی گناه غزه و فلسطین به کشورهای اسلامی برمی گردد. یعنی اگر دولتمردان این کشورها دست به دست هم بدهند و فقط ارتباط خود را با رژیم صهیونسیتی قطع کرده و از کمک رسانی به این رژیم خودداری کنند، به تعبیر امام این غده سرطانی از بین خواهد رفت.

جامعه مسلمانان از این وضعیت راضی نیستند ولی سران برخی از کشورهای اسلامی فقط نام اسلامی را یدک می کشند و با رژیم صهیونسیتی هم پیاله هستند.