داستان افسانه‌ای از سفر رضاشاه به ترکیه!

گفته می‌شود زمانی که رضاشاه به ترکیه سفر کرد، آتاتورک برای مهمان‌نوازی از او، یک دختر جوانِ تُرک را به محل اقامت مهمانِ ایرانی می‌فرستد و رضاشاه از این پذیرایی امتناع می‌کند؛ اما چرا این داستان هیچ منبع تاریخی ندارد؟

به گزارش حلقه وصل: در سال‌های اخیر ماجرای جالبی در رابطه با رضاشاه و سفری که به ترکیه داشته است نقل شده و دست به دست و حتی در خیلی از محافل نیز تعریف می‌شود.

داستان از این قرار است که «طی سفر رضاخان به ترکیه، آتاتورک برای مهمان‌نوازی از او یک دختر جوانِ تُرک را به محل اقامت مهمانِ ایرانی می‌فرستد که شب را با آن دختر سَر کند، اما رضاشاه از این پذیرایی امتناع کرده و دختر را از اتاق بیرون می‌کند؛ فردای آن شب که همراهان رضاخان دلیل این کار را از او می‌پرسند، رضاخان پاسخ می‌دهد که اگر این دختر تُرک را قبول می‌کردم، بعداً اگر آتاتورک به ایران می‌آمد من کدام دختر ایرانی را در اختیارش می‌گذاشتم؟» این مطلب در سال‌های گذشته آن‌قدر در صفحات و کانال‌های مجازی سلطنت طلب و یا به اصطلاح تاریخی، در اینستاگرام و دیگر شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که تبدیل به باور برخی افراد شده است! حتی شاید این داستانِ رضاشاه و دختر جوان در ترکیه را در تاکسی و یا میهمانی‌های خانوادگی نیز شنیده باشید.

درباره این داستان می‌توان به چند مورد اشاره و این سوالات را مطرح کرد؛

چرا این ماجرا در هیچ کتابِ مربوط به رضاخان و تاریخ پهلوی و توسط هیچ مورخی نوشته نشده است؟

چرا هیچ مجله و روزنامه‌ای در ترکیه و ایران و یا هرجای دیگر به این موضوع نپرداخته است؟

چرا هیچ یک از مقاماتِ همراه با رضاخان در ترکیه، به چنین چیزی در خاطرات خود حتی اشاره هم نکرده‌اند؟

باید براساس اسناد تاریخی این موضوع را بررسی کرد که آیا می‌شود از رضاشاه به عنوان یک مرد باغیرت و ناموس‌پرست یاد کرد؟

پیتر آوری، از برجسته‌ترین متخصصان تاریخ و ادبیات ایران و جهان و از محققان برجستۀ کمبریج، در کتاب «ایران مدرن» می‌نویسد: «در ۱۷ دی ۱۳۱۴ شمسی رضاشاه به اتفاق ملکه و دو دختر بزرگش که بی‌حجاب بودند و لباس اروپایی به تن داشتند، در یکی از دبیرستان‌های تهران حضور یافتند. از این زمان به بعد بود که حجاب ممنوع اعلام شد. مغازه‌ها اجازه خدمات‌دهی به زنان محجبه را نداشتند و خانم‌های محجبه اجازه نداشتند در خیابان‌ها راه بروند و از وسایل نقلیۀ عمومی استفاده کنند.»

در این باره، نیکی آر کدی، پروفسور بازنشسته تاریخ در دانشگاه کالیفرنیا و لس‌آنجلس و یان ریچارد، از اساتید و محققان برجستۀ دانشگاه سوربون فرانسه، در کتاب «ایران مدرن: ریشه‌ها و نتایج انقلاب» می‌نویسد: «به زنان دستور داده شد کشف حجاب کنند و لباس‌های مُد غربی بپوشند. یعضی از زنان این کار را معادل برهنه بیرون‌رفتن می‌دانستند و به دلیل اینکه ژاندارم‌ها گاهی چادر زنان را در خیابان‌ها می‌کشیدند، از ترک خانه خودداری می‌کردند.»

تعداد زیادی از مردمِ ایران بخاطر مقابلۀ او با حجاب کشته، دستگیر و اعدام شدند.

جان فوران، استاد جامعه شناسی در دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا، در کتاب «مقاومت شکننده» می‌نویسد: «شاه در سال ۱۳۱۴ شمسی مرتکب جنایت بزرگ‌تری شد. زمانی که دستور شدت عمل در برابر جمعیت انبوهی را داد که در حرم امام رضا در مشهد گِرد آمده بودند و به سخنرانی که به قانون لباس اروپایی و کشف حجاب حمله می‌کرد، گوش می‌دادند. آن روز بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر کشته و پس از آن افراد دیگر دستگیر، تبعید یا اعدام شدند.»