انتخابات از اصلاح قانون تا رعایت اخلاق انتخاباتی

به گزارش حلقه وصل: حسن رشوند در یادداشتی نوشت: ثبت نام قطعی نامزد‌های انتخاباتی دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی چهارشنبه گذشته سوم آبان با تعداد ۲۴ هزار و ۸۲۹ نفر و با ترکیب جنسیتی ۸۸ درصد آقایان و ۱۲ درصد خانم‌ها و سنین متفاوت از ۳۰ تا نهایت حد قانونی آن یعنی ۷۵ سال به پایان رسید و از این پس قرار است کسانی در مسیر رقابت انتخاباتی قرار گیرند که صلاحیت‌شان به تأیید مرجع تأیید صلاحیت یعنی شورای نگهبان رسیده باشد. یکی از حسن‌های ثبت‌نام نامزد‌های این دوره از انتخابات، اصلاح بخش‌هایی از قانون انتخابات بود که در دوره‌های پیشین باعث چالش و بعضاً هجو قانون انتخابات شده بود. انتخاباتی که در رسانه‌های داخلی و خارجی ثبت‌نام آن از این جهت که فرد متقاضی با یک برگ کپی شناسنامه، کارت ملی و دو قطعه عکس به وزارت کشور و فرمانداری‌ها با هر شکل و شمایلی اعم از دستمال ابریشمی به گردن و کلاه شاپو مراجعه می‌کرد و به ثبت نام‌های فله‌ای معروف شده بود نه زیبنده نظام بود و نه در شأن ملتی که همواره تحول‌آفرین بوده است. در هر صورت، با اصلاح قانون انتخابات، دیگر شاهد آن صحنه‌ها در مرحله ثبت نام نبودیم و تازه با ثبت نام غیرحضوری و صرفاً با ورود به سامانه طراحی شده و دو مرحله‌ای بودن آن، از خیلی خطا‌های دیگر از جمله نقص مدارک و احیاناً مدارک نامعتبر به ویژه مدرک تحصیلی نیز جلوگیری شد، چراکه با پیش ثبت نامی که از ۱۶ مرداد ماه انجام شد این فرصت برای وزارت کشور بود که از بیش از ۴۸ هزار ثبت نامی که انجام شده بود بسیاری را به دلیل نقص مدارک رد کند و از بار نهاد‌های نظارتی در مراحل بعدی در تأیید صلاحیت‌ها بکاهد. برخلاف نگاه منتقدان دو مرحله‌ای بودن ثبت نام‌ها که این تغییر را موجب کاهش آمار و بی‌انگیزگی جریانات سیاسی و نخبگان برای ثبت نام می‌دانستند، دو مرحله‌ای شدن ثبت نام در این دوره نسبت به دوره گذشته نه تنها از میزان ثبت نام‌ها کاسته نشد، بلکه ثبت نام نهایی در این دوره افزایش بیش از ۸ هزار نفری را نسبت به دوره قبل داشت.

اکنون که این مرحله پشت سر گذاشته شده با چند موضوع مهم مواجه هستیم. اول اینکه شورای محترم نگهبان به عنوان امین جامعه، وظیفه بررسی صلاحیت نامزد‌ها را بر عهده دارد تا نگذارد حقی از کسی ضایع یا فردی به ناحق به مهم‌ترین مرجع قانونگذاری کشور ورود پیدا کند. قطعاً در این دوره، شورای نگهبان نمی‌تواند مدعی باشد که فرصت ۱۰ روزه، زمان کافی برای بررسی صلاحیت‌ها و شکایات نامزد‌هایی که صلاحیت‌شان تأیید نشده، بوده است، چراکه شورای نگهبان تا مرحله اعلام نامزد‌های نهایی برای رقابت بیش از چهار ماه فرصت دارد و منطقی است که دقت در این دوره هیچ گاه فدای سرعت نخواهد شد.

دوم اینکه وظیفه جریان‌های سیاسی که قرار است نامزد‌های انتخابات در فهرست انتخاباتی آن‌ها جایابی شوند بسیار سنگین است. این جریان‌ها حتماً می‌دانند کدام یک از افراد ثبت نام شده که نگاه جریانی دارند و این روز‌ها در مجموعه‌های آن‌ها آمد و شد دارند، از صلاحیت انقلابی، سلامت نفسی، سیاسی، مالی و کارآمدی بیشتری برخوردارند. بنابراین، با مرور احوالات گذشته فردی و خانوادگی این افراد و قرار دادن آن‌ها زیر ذره بین در این چند ماه مانده به انتخابات می‌توانند گزینه‌هایی را انتخاب کنند که با ورود آن‌ها به مجلس، اطمینان داشته باشند که بهترین‌ها انتخاب شده‌اند. طبیعی است فردی که چند ماه مانده به انتخابات پیشنهاد چند ده میلیارد تومانی به جریانی می‌دهد تا در فهرست انتخاباتی آن جریان قرار گیرد نه تنها هیچ گاه عنصر مفیدی برای مجلس نخواهد بود بلکه کاسبی است که باید رگ حیات اقتصادی او را از چنین نهاد‌هایی قطع کرد.

اخلاق محوری هم همواره یکی از شاخصه‌های مهم مورد تأکید مقام معظم رهبری در انتخابات است. تحقق «سلامت رقابت‌های انتخاباتی» در گرو رعایت اخلاق در میدان رقابت‌هاست. توجه به مسائلی از قبیل پرهیز از دروغ، تهمت و افترا، تخریب، سیاه‌نمایی، بزرگنمایی مشکلات، اسراف، هزینه‌کردن‌های غیرشرعی، دادن وعده‌های غیرواقعی و خرید رأی از دغدغه‌هایی است که توجه به آن می‌تواند متضمن سلامت رقابت انتخابات باشد. این اصول در سطوح مختلف حتی پیش از قرار داشتن در موقعیت رقابت انتخاباتی و ارائه نظرات و مصاحبه در رسانه ها، یادداشت‌های مطبوعاتی وابسته به جریان‌های سیاسی و بیان مطالب نزد طرفداران و هواداران باید مورد توجه قرار گیرد. حکیم انقلاب در دیدار دست‌اندرکاران برگزاری انتخابات در ۳۰ دی ۱۳۹۴ در همین زمینه می‌فرمایند: «نامزد‌های انتخاباتی به یکدیگر اهانت نکنند؛ خب، جنابعالی نامزد هستید، معتقدید که آدم صالحی هستید، آدم برجسته‌ای هستید؛ بسیار خوب، از خودتان هرچه می‌خواهید تعریف کنید، بکنید، اما به رقیبتان اهانت نکنید، به رقیبتان تهمت نزنید، از رقیبتان غیبت هم نکنید؛ تهمت و افترا یعنی نسبتی بدهید که واقعیت نداردو... بنابراین، این هم یک وظیفه است و یک معیار است برای سلامت انتخابات.»

مصداق این توصیه و هشدار رهبر معظم انقلاب را در روز‌های اخیر که هنوز وارد عرصه رقابت انتخاباتی نشده‌ایم از سوی برخی افراد و گروه‌های سیاسی شاهد بودیم. پنج‌شنبه گذشته گروهی همایشی را در حرم امام راحل برگزار کردند که هنوز همایش به پایان نرسیده برگزارکنندگان و شرکت کنندگان آن از چپ و راست مورد انواع اتهام‌ها و بد اخلاقی‌ها قرار گرفتند و این درحالی است که اگر قرار است تنور انتخابات گرم شود لازمه آن برگزاری چنین همایش‌ها نه از سوی یک جریان، بلکه همه جریان‌های سیاسی است و این وظیفه‌ای است که همه باید انجام دهند. از سوی دیگر، جریانی با حس همدردی با ملت فلسطین و غزه و براساس یک تکلیف انسانی، تجمعی را در میدان فلسطین برگزار می‌کند، ولی از فردای ­آن روز، تیر‌های سهمگینی است که به سمت این جریان سیاسی نشانه می‌رود و مورد تمسخر قرار می‌گیرند که در فراخوان آن‌ها اندک افرادی حضور داشتند و ....

سؤال اینجاست کجای این رفتار‌ها با منش اخلاق اسلامی و آموزه‌های دینی ما سازگاری دارد. چرا نسبت به یکدیگر تااین میزان متصلبانه و بی­‌منطق رفتار می‌کنیم. اگر می‌خواهیم در اسفند ماه انتخاباتی پر شورداشته باشیم و چشم طمع دشمن را در این شرایط که بیش از هر زمان دیگر نیازمند همراهی و مشارکت مردم هستیم، کور و نقشه‌های او را نقش بر آب کنیم، حتماً باید از اخلاق غیر خداپسندانه و مذموم که سم مهلک برای کشور، انقلاب و نظام اسلامی ­است، پرهیز کنیم ­که این ­رفتار به صواب نزدیک‌تر است.