پیشرفت موشکی چگونه گفتمان‌ساز شد؟

به گزارش حلقه وصل: روز ۳۱ مرداد روز تأسیس وزارت دفاع است که در تقویم کشورمان به عنوان «روز صنعت دفاعی» نامگذاری شده است. به همین مناسبت باید یادآور شد که نقش علم و فنّاوری در دفاع مقدس را باید در نیاز جبهه‌ها به انواع و اقسام مهمات، تجهیزات و ادوات جستجو کرد. در زمان جنگ با تهاجم صدام به خاک کشور یک جبهه سیاسی علیه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت و از همان ماه‌های اول جنگ تحریم‌های سنگین را علیه کشور تحمیل کردند. از این رو تدارکات نظامی نیازمند توجه به خودکفایی بود.

هشت سال دفاع‌مقدس سرآغاز مسیری برای پیشرفت، خودکفایی و اتکا به نیروهای بومی بود که در دهه‌های بعد به اوج خود رسید. در روزگاری که جنگی همه‌جانبه علیه مردم ایران شکل و شدت گرفته بود، تحریم‌های نظامی و اقتصادی لطمه‌های جبران‌ناپذیری به سازمان دفاعی کشور وارد کرد، اما متخصصان جوان این مرز و بوم دست به ابداعات و ساخت تجهیزات جنگی زدند که اکنون به ثمر نشسته و گفتمان ویژه خود را در منطقه ایجاد کرده است.

در دوران جنگ تحیملی سردار شهید حسن تهرانی مقدم قدم در راهی پر فراز و نشیب نهاد و توانست در همان روزها این باور را در میان جوانان و رزمندگان ایجاد کنند که در بحران هم می توان ابتکار عمل را به دست گرفت.

در دنیا پیشرفت‌های صنعت دفاعی به‌ عنوان یکی از ابزار تأمین اقتدار هر کشور، جزو اسناد طبقه‌بندی‌ شده سری و فوق سری قرار دارد و نمی‌توان آن را آشکار کرد، این خاصیت دانش و تاکتیک امنیت در دنیاست؛ بر همین اساس پیشرفت صنایع دفاعی کشور ورای اطلاعاتی است که رسانه‌ای شود.واضح است که پیشرفت در عرصه دفاعی و جنگ‌افزارسازی بیش از آنکه وابسته به یک شخص باشد متکی بر تفکر و عقلانیت و ایمانی است که جوانان این مرز و بوم به آن مسلح هستند.

با این وجود هنگامی که از پیشرفت و خودکفایی در عرصه دفاعی کشور می‌نویسیم نام افرادی همچون سردار شهید حسن تهرانی‌مقدم به طور ویژه برجسته می‌شود. به این دلیل که از بین حدود ۵۰۰ سامانه موشکی و راکتی و ماهواره‌بر که در کل تاریخ این صنعت مطرح بودند، حدود ۱۰۰ مورد  تاثیرگذاری بیشتری در این صنعت داشتند که عمدتا در ۶ دسته: «کروز، بالستیک، پدافندی، ماهواره‌بر، هوا به هوا و ضدزره» تقسیم بندی شده‌اند. در دوران جنگ‌ تحمیلی و پس از تحریم‌های فراوان قدرت‌های جهانی علیه ایران در ارتباط با تسلیحات نظامی، موضوع توجه به توان دفاعی ایران و بحث خودکفایی در ساخت تسلیحات و به خصوص موشک از اهمیت خاصی برخوردار شد.

در آن دوران سردار شهید حسن تهرانی‌مقدم قدم در راهی پر فراز و نشیب نهاد و توانست در همان روزها این باور را در میان جوانان و رزمندگان ایجاد کند که در مقاطع بحرانی هم می‌توان ابتکار عمل را به دست گرفت و به موازات دفاع از میهن در برابر ماشین جنگی دشمن، اقدامات بازدارنده خیره کننده‌ای هم رقم زد که امنیت‌آفرین باشند. بنابر این، چنین نگاه تنها معطوف به دوران دفاع مقدس مقدس نماند و بعد از این دوران هم نیروهای مسلح روند پیشرفت‌های علمی و ابتکارات فناورانه خود را ادامه دادند که موجب شد امروز در بسیاری از حوزه‌ها به دستاوردهای شگرفی دست پیدا کنند و بازدارندگی فعال برای کشور را رقم بزنند. 

نخستین کسی که درجبهه، حسن تهرانی مقدم را کشف کرد، حسن باقری بود. آن زمان‌ها تهرانی مقدم یک جوان لاغر و ریزنقش بود که در چند ماهی که داخل آبادان در محاصره بودند و بعدش سوسنگرد و دهلاویه، فقط با خمپاره کار کرده بود. هر چند که از قبل، کار با مین و از این قبیل مواد منفجره را بلد بود و می‌توانست برود واحد تخریب، ولی کشیده شده بود سمت ادوات و خمپاره.

اینک نهالی که به طور مردمی و توسط همین جوانان در دوران دفاع مقدس کاشته شد با گذشت حدود چهار دهه از جنگ تحمیلی  به بلوغ رسیده است و تنها در سالی که پشت سر گذاشتیم یعنی در سال ۱۴۰۱ حوزه موشکی یکی از دوره‌های باشکوه خود را سپری کرد.

کمبود امکانات آن‌قدر او را نکته‌سنج کرده بود که به سرعت، نبض دیده‌بانی و خمپاره آمده بود دستش، با کمترین خطا، بهترین گرا و موفق‌ترین پرتاب. اما طرحی که به عنوان یک خمپاره‌چی ساده روی کاغذ نوشته بود و دست حسن باقری داده بود، فراتر از این چیزها بود. پیشنهادش به پرتاب خمپاره ربطی نداشت. حرفش این بود که یک دست صدا ندارد و پرتاب خمپاره‌ها باید هدفمند و با هم باشد. خمپاره‌ها باید فرماندهی آتش داشته باشند. در دوران جنگ ایران و عراق، نخستین فرمانده توپخانه سپاه و بنیانگذار واحد توپخانه در سپاه بود.

پس از آن، تهرانی‌مقدم مسئولیت واحد توپخانه را به حسن شفیع‌زاده واگذار کرد، به یگان موشکی سپاه پاسداران رفت و مسئولیت این یگان را برعهده گرفت. او همچنین در تشکیل و بنیان‌گذاری فرماندهی موشکی سپاه تأثیرگذار بود. حسن تهرانی مقدم با پایان جنگ، وارد حوزه تحقیقات و توسعه فعالیت‌های موشکی در سپاه پاسدارن شد و مسئولیت ریاست سازمان جهاد خودکفایی سپاه را برعهده گرفت.

اینک نهالی که به طور مردمی و توسط همین جوانان در دوران دفاع مقدس کاشته شد با گذشت حدود چهار دهه از جنگ تحمیلی به بلوغ رسیده است و تنها در سالی که پشت سر گذاشتیم یعنی در سال ۱۴۰۱ حوزه موشکی یکی از دوره‌های باشکوه خود را سپری کرد. «تولید موشک بالستیک علیه اهداف دریایی متحرک با برد ۱۵۰۰ کیلومتر»، «پاوه؛ جدیدترین موشک کروز ایران با برد ۱۶۵۰ کیلومتر»، «موشک کروز برد بلند «عاصف» سلاح جدید سوخو ۲۴»، «ساخت موشک بالستیک هایپرسونیک»، «رونمایی از موشک صیاد ۴B/ افزایش برد باور ۳۷۳ به ۳۰۰ کیلومتر»، «رونمایی از موشک بالستیک رضوان»؛  و «موشک کروز ۲۰۰ کیلومتری حیدر» چند دستاورد موشکی این سال هستند.

در ماه‌های گذشته نیز رونمایی از موشک «فتاح» هم بازتاب فراوانی داشت. این موشک در فاز نهایی به سرعتی در حدود ۱۳ تا ۱۵ برابر سرعت صوت دست می‌یابد که سرعت بسیار بالایی برای یک موشک در فاز نهایی است و به این ترتیب موشک فتاح در رده موشک‌های هایپرسونیک دسته‌بندی می‌شود. این ویژگی‌های موشک فتاح در حقیقت آن را به راهگشایی برای سایر موشک‌های نیروی هوافضای سپاه بدل کرده است. به این صورت که با این موشک می‌توان سامانه‌های پدافندی دشمن در فاصله ۱۴۰۰ کیلومتری را منهدم کرد و به این ترتیب راه برای سایر موشک‌ها جهت هدف قرار دادن اهداف راهبردی دشمن باز خواهد شد.

در یک جمع‌بندی باید خاطرنشان کرد که ایستادگی مردم و همراهی آنها در برهه‌های مختلف تاریخ کشورمان، موجب شد که گروه‌های فناور و صنعت دفاعی به‌طور مستمر نیازها را به دستور کار تولید تبدیل کنند و موجبات شکل‌گیری تحقیقات صنعتی دفاعی را فراهم کنند. همچنین جامعه مردمی هم به عنوان بستر تعامل و مشارکت در جهت تأمین انواع نیازها و شکوفایی استعدادها نقش موثری در گفتمان‌سازی درباره الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت، مدیریت تولید علوم بومی (اسلامی – ایرانی) ایفا کرده‌اند. تولید گفتمان قدرت در کشورمان این استعاره را در ذهن دشمنان ایجاد کرد و آنها را به یک شناخت رساند که چنانچه مانند صدام دچار خطا پیرامون میهنمان شوند تبعات ناخوشایندی برایشان خواهد داشت. جامعه جهانی روز ۳۰ خرداد ۱۳۹۸ (برابر با ۲۰ ژوئن ۲۰۱۹ میلادی) را فراموش نخواهد کرد. در این روز سامانه پدافند هوایی «سوم خرداد» نیروی هوافضای سپاه پاسداران یک فروند پهپاد نورثروپ گرومن آر کیو-۴ «گلوبال هاوک» را که در نزدیکی تنگه هرمز  مشغول جاسوسی از آبهای سرزمینی‌ کشورمان بود منهدم کرد. این اقدام پیامی شفاف برای دشمنان داشت.