نیروگاه هسته‌ای ترکیه در گام پایانی؛ آیا آنکارا دنبال سلاح اتمی است؟

به گزارش حلقه وصل، ترکیه در حال تکمیل ساخت رآکتورهای هسته‌ای در نیروگاه «آک‌کویو» است؛ نیروگاهی که «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه، روز سه‌شنبه هفته گذشته، از آن بازدید کرد.

این نیروگاه در روستایی که نام نیروگاه نیز از آن گرفته شده در استان «مرسین» (جنوب ترکیه) واقع است. رئیس‌جمهور ترکیه حدود دو هفته بعد از جشن آغاز ساخت واحد چهارم و پایانی نیروگاه به استان مرسین رفت تا از این نیروگاه بازدید کند؛ نیروگاهی که انتظار می‌رود در ماه می سال ۲۰۲۳ ساخت آن به پایان برسد.

 روزنامه «العربی الجدید»، امروز (شنبه)، در این باره گزارش داد که ترکیه از دهه هفتاد میلادی در تلاش برای ساخت چند نیروگاه اتمی بوده؛ اما تلاش‌های این کشور تا زمان امضای توافق همکاری با روسیه در سال ۲۰۱۰ برای ساخت نیروگاه آک‌کویو -اولین نیروگاه اتمی در خاک ترکیه- همواره با شکست همراه بوده است.

«دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ کرملین نهم مهرماه سال گذشته گفته بود که «ولادیمیر پوتین» و رجب طیب اردوغان در دیدار بایکدیگر در سوچی درباره امکان ساخت دو نیروگاه اتمی در خاک ترکیه با کمک مسکو رایزنی و تبادل نظر کرده‌اند.

سخنگوی کرملین اضافه کرده بود که رهبران روسیه و ترکیه درباره توسعه شاخه جدیدی از اقتصاد در ترکیه رایزنی کردند و ساخت دو نیروگاه برق جدید در مکان‌هایی که ترکیه برای آن در نظر گرفته است، مورد بحث و بررسی قرار دادند. 

بنابراین العربی الجدید، در سال ۲۰۱۸، ساخت و سازها در نیروگاه آک‌کویو آغاز شده است و ترکیه در آن زمان از طرح خود برای ساخت دو نیروگاه دیگر خبر داد؛ نیروگاه‌هایی که یکی از آن‌ها در کرانه دریای سیاه در استان‌ «سینوپ» توسط ژاپن و فرانسه احداث خواهد شد و دیگری در منطقه «تراکیه» که چین ساخت آن را برعهده خواهد گرفت.

بازدید اردوغان از نیروگاه آک‌کویو

«فاتیح دونماز» وزیر انرژی ترکیه در جریان مراسم آغاز ساخت واحد چهارم نیروگاه آک‌کویو گفت: «امروز سنگ بنای واحد پایانی انرژی  را می‌گذاریم. کار طبق طرح در حال پیش‌روی به سمت ساخت نیروگاه هسته‌ای است. سال آینده، زمانی که یکصدمین سالروز تأسیس جمهوری ترکیه را جشن می‌گیریم، اولین رآکتورها را راه اندازی می‌کنیم.»

او این نیروگاه اتمی را که در مرسین در حال ساخت است، شاخص‌ترین نیروگاه انرژی در جهان خواند و در عین حال گفت که سهم انرژی داخلی و تجدیدپذیر از کل انرژی مصرفی در ترکیه به ۶۳.۷ درصد رسیده است. «آناستازیا زوتیوا» رئیس اجرایی شرکت نیروگاه آک‌کویو نیز این پروژه را یکی از بزرگترین پروژه‌های ساخت‌وساز هسته‌ای توصیف کرد.

ویژگی‌های نیروگاه

طبق اظهارات رجب طیب اردوغان، داده‌های وزارت انرژی ترکیه و شرکت عهده‌دار پروژه «روس‌اتم»، نیروگاه اتمی آک‌کویو از چهار رآکتور برخوردار خواهد شد و انرژی هر کدام از این رآکتورها ۱۲۰۰ مگاوات و مجموع انرژی آن‌ها ۴۸۰۰ مگاوات خواهد بود؛ رآکتورهایی که به گفته مقامات ترکیه، نیاز استانبول به انرژی را تأمین خواهد کرد و به ده درصد از نیاز برق  ترکیه پاسخ خواهد داد.

براساس گزارش العربی الجدید، هزینه این طرح ۲۰ میلیارد دلار است. ۱۳ هزار مهندس ترکیه‌ای در حال کار روی این طرح هستند که از این تعداد، ده هزار مهندس ترکیه‌ای و سه هزار مهندس دیگر روسی هستند. این روزنامه قطری می‌گوید که آک‌کویو به آنکارا این اجازه را خواهد داد به جمع کشورهای هسته‌ای که در حال حاضر تعداد آن‌ها به ۳۲ کشور می‌رسد، بپیوندند.

نیروگاه آک‌کویو

این روزنامه چاپ لندن همچنین اضافه می‌کند که پس از اتمام طرح برای ۴۰۰۰ نفر در ترکیه فرصت شغلی ایجاد خواهد شد و این پروژه با استفاده از فناوری هسته‌ای حدود ۶ میلیارد دلار به اقتصاد ترکیه کمک خواهد کرد.

العربی الجدید در ادامه اشاره می‌کند که اردوغان حدود دو سال پیش اظهاراتی درباره مسئله هسته‌ای بر زبان آورده بود که جنجال‌آفرین شد. او گفته بود که ترکیه باید سلاح هسته‌ای داشته باشد و تحقیقاتی در این خصوص آغاز شده است. رئیس‌جمهور ترکیه‌ به‌نوعی اشاره کرده بود که هدف ترکیه برای ورود به جمع کشورهای هسته‌ای روی میز است.

 طرف‌هایی که در حال حاضر سلاح هسته‌ای در اختیار دارند، آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه، هند، پاکستان، رژیم صهیونیستی و کره شمالی هستند. با آنکه اظهارات اردوغان حاکی از آن بود هدف ترکیه تبدیل شدن به یک قدرت نظامی در جهان است؛ اما راهبردی که برای تحقق این هدف به اجرا در خواهد آمد، همچنان نامعلوم است؛ به‌ویژه آنکه روند تحقیقات اولیه‌ای که اردوغان از آن سخن گفت و تماس‌های خارجی در این خصوص همچنان مبهم است.

ترکیه به دنبال سلاح اتمی است؟

«مصطفی اوزجان» پژوهشگر ترکیه‌ای در این خصوص به روزنامه العربی الجدید گفت: «ترکیه به عنوان یک کشور بزرگ که از موقعیتی راهبردی برخوردار است، این حق را دارد که سلاح هسته‌ای داشته باشد و از خودش دفاع کند.»

او همچنین اضافه کرد: «کشورهای هسته‌ای نمی‌خواهند ترکیه سلاح اتمی در اختیار داشته باشد. با آنکه کسی نمی‌تواند جلوی آنکارا را بگیرد یا آن را از داشتن سلاح‌های اتمی محروم کند، اما داشتن جنگ‌افزار اتمی یک چیز است و استفاده از آن چیز دیگری».

اوزجان همچنین بیان کرد که توانمندی ترکیه در حال حاضر برای داشتن سلاح اتمی کافی نیست و این مسئله به چند سال زمان نیاز دارد و شاید حمایت کشورهای مجاور مانند پاکستان نیاز باشد البته اگر فشارهای بین‌المللی علیه ترکیه اعمال نشود.

این پژوهشگر ترکیه‌ای معتقد است که این گام دشوار نیست؛ اما نیازمند تصمیم سیاسی و موضع‌گیری راهبردی در کشور ترکیه است. او می‌گوید با آنکه هیچ کشوری حق مانع شدن و جلوگیری از این اقدام را ندارد؛ اما ترکیه کاملا از تبعات چنین گامی آگاه است.

روزنامه «ملییت» نیز به نوبه خود به این مسئله پرداخت و در این باره نوشت که داشتن سلاح اتمی برای ترکیه مزایا به همراه خواهد داشت؛ اما داشتن موشک‌هایی با قابلیت حمل کلاهک اتمی کار آسانی نیست؛ درست مانند خرید تسلیحات متعارف از کشورها.

طرح نهایی نیروگاه

این روزنامه ترکیه افزود: «برای اینکه ترکیه سلاح اتمی در اختیار داشته باشد، باید فناوری، زیر ساخت، کادر توانمند برای تولید آن را داشته باشد. این محال نیست؛ اما نیازمند زمانی طولانی است».

پیشتر مجله «ترکی اسکوپ» مورد حمایت مرکز تحقیقات خاورمیانه و آفریقای «موشه دایان» وابسته به دانشگاه تل‌آویو در پژوهشی در این باره عنوان کرده بود که نشانه‌های چشمگیری از تمایل آنکارا برای در اختیار داشتن قدرت بازدارندگی وجود دارد که این در اظهارات اردوغان از مدت‌ها پیش نمایان شده است.

این مجله همچنین گفته بود که توسعه برنامه فضایی یکی از نشانه‌های غیرمستقیم اهداف ترکیه در زمینه هسته‌ای است.

با این حال، روزنامه العربی الجدید در پایان گزارش خود اشاره کرد ترکیه جزء کشورهایی است که پیمان منع اشاعه جنگ‌افزارهای هسته‌ای (ان‌پی‌تی) را در سال ۱۹۸۰ امضاء کرده است.