سفر بی‌بازگشت مسافران «پرواز ۶۵۵»

به گزارش حلقه وصل، «عملیات نیروهای ایران در کردستان (عملیات والفجر ۱۰)»، «دور چهارم جنگ شهرها»، «بازپس‌گیری شبه جزیره فاو توسط عراق»، «راهبرد جدید عراق»، «حملات شیمیایی عراق»، «انتصاب مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به جانشینی فرماندهی جنگ» و تأثیر آن بر روند جنگ، «ماجرای جزایر مجنون و شلمچه»، «انهدام هواپیمای مسافربری ایران توسط ناو وینسنس آمریکا»، «پذیرش قطعنامه از سوی دو کشور»، «دوره پس از برقراری آتش‌بس بین دو کشور» و «سرنوشت سازمان‌های نیابتی جنگ مانند سازمان‌های کرد معارض عراقی و سازمان منافقین»، «گفت‌وگوهای صلح دو کشور» از جمله حوادث سال‌های منتهی و پس از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است.

در میان این حوادث که به برخی از آن‌ها اشاره شد، «انهدام هواپیمای مسافربری ایران توسط ناو وینسنس» آمریکا به عنوان تاریخی‌ترین لکه ننگ از جنایت‌های این کشور در تاریخ جنایت‌هایش علیه ایران به ثبت رسیده است. چرا که در روز ۱۲ تیر ۱۳۶۷، در فاصله ۱۵۰ مایلی بندرعباس، ناوِ وینسنس که به محدوده آب‌های ایران وارد شده بود، پیام رمزی از قرارگاه عملیاتی ناوگان پنجم آمریکا در «منامه» دریافت کرد تا به واسطه آن بتواند ایران را ملزم به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ کند.

متن پیام این بود: «به سوی هر نوع هواپیمای ایرانی که بر فراز آب‌های خلیج فارس پرواز می‌کند، شلیک شود». آنها هواپیمای مسافربری ایران را که در آسمان آب‌های اطراف جزیره «هنگام» پرواز می‌کرد، با دو موشک مورد اصابت قرار دادند و همه مسافران و خدمه آن را به شهادت رساندند. این اقدام پایان تلاش‌های آمریکا در اعمال فشار به ایران برای قبول قطعنامه ۵۹۸ بود؛ فشارهایی که از فروردین ۱۳۶۷ شروع شده بود.

آمریکایی‌ها در ابتدا منکر این حمله شدند، اما پس از آنکه خبرِ سقوط این هواپیما از رسانه‌های عمومی منتشر شد، اعلام کردند در این شلیک دچار اشتباه شده‌اند. این اعتراف که درحقیقت یک عقب‌نشینی استراتژیک بود، از نظر ایرانی‌ها پذیرفته نشد. مدتی بعد «دیوید کارلسون»، فرمانده ناو «سایدز» که در اجرای عملیات دست داشت، در برنامه «روی خط شب» از تلویزیون ملی آمریکا گفت: «براساس دستور «راجرز»، تهاجمی را سامان داده است که چند هفته قبل از آن برنامه‌ریزی شده بود تا ایرانیان را مجبور به عقب‌نشینی در جنگ با عراق کنند.»

سیاستی که پس از سرنگونی هواپیمای ایرانی توسط ناو آمریکایی، ادعاهایی از طرف ناخدای ناو و مقامات آمریکایی مطرح می‌شود که یکی پس از دیگری با بررسی نوارهای صوتی به‌دست‌آمده از مرکز اطلاعات کشتی و... رد می‌شوند. برای مثال می‌توان به ادعاهایی ازجمله اشتباه گرفتن هواپیمای مسافربری با جنگنده اف۱۴، با توجه به کاهش ارتفاعی که به سمت ناو داشته یا حضور ناو در آب‌های بین‌المللی اشاره کرد که پس از بررسی‌ها مشخص شد که نه‌تنها در حال کاهش ارتفاع، بلکه در حال اوج‌گیری و در مسیر همیشگی خود قرار داشت و همچنین ناو آمریکایی با تجاوز به آب‌های سرزمینی ایران، با چند ناوچه ایرانی درگیر بود. همچنین  با توجه به سامانه‌های راداری پیشرفته ناو، تشخیص اشتباه اف۱۴با ایرباس مسئله‌ای درخور توجه است.

علاوه بر بررسی‌های فنی که تاکنون به‌صورت گسترده‌ای در سطح بین‌المللی انجام شده و گزارش‌های آن در دسترس است، موضوع عجیب‌تر مواضع مقامات آمریکایی است. به‌طوری‌که در ۱۹ اوت ۱۹۸۸، حدود هفت هفته پس‌ از این فاجعه، پنتاگون گزارش ۵۳ صفحه‌ای در مورد این حادثه منتشر کرد. در این متن، ادعاهای پیشین مقامات آمریکایی (هرچند نه به‌صورت آشکار) رد شد، اما بااین‌حال همچنان تأکید شد که کاپیتان و دیگر افسران وینسنس به‌درستی عمل کردند!

برای مشخص شدن چگونگی عملکرد درست خدمه وینسنس، مواضع سیاستمداران آمریکایی و همچنین نتایج این اقدام راهگشا خواهد بود. به‌طوری‌که در جلسه شورای امنیت سازمان ملل، جرج بوش، معاون رئیس‌جمهور آمریکا در برابر اعتراض وزیر خارجه ایران به اقدام جنایت‌کارانه ناو آمریکایی در حمله به هواپیمای مسافربری، به‌صراحت ا گفت: «آقای وزیر به شما می‌گویم بین پایان جنگ یا تقابل با ما، باید یکی را انتخاب کنید.» همچنین ریگان رئیس‌جمهور وقت آمریکا وقوع این حادثه را برای ضرورت دستیابی به برقراری صلح با حداکثر شتاب، دوچندان دانست!

بررسی چنین مواضعی، افکار عمومی را به این سمت سوق می‌دهد که پس از بی‌نتیجه بودن تلاش‌های متعدد و حمایت‌های تسلیحاتی گسترده آمریکا از صدام برای تسلیم کردن ایران، نیاز به یک اقدام جدی و قاطع بوده که به قیمت تمام شدن جان ۲۹۰ نفر سرنشین بی‌گناه هواپیما ایرباس ایرانی به شماره ۶۵۵ تمام شد.

اما برای روشن شدن این پرسش که آیا مقامات آمریکایی برای رسیدن به اهدافشان، ازجمله نشان دادن قاطعیت خود و تسلیم کردن ایران در جنگ دست به این اقدام زده‌اند یا خیر، باید به تاریخ کوتاه‌مدت آمریکا و حوادثی ازجمله حمله به دو شهر هیروشیما و ناکازاکی مراجعه نمود تا از استراتژی‌های آمریکایی در مواجهه با مخالفانش بیشتر مطلع شد.

منبع: ایسنا