به گزارش حلقه وصل، در هفتاد و هشتمین روز از مناقشه روسیه-اوکراین این فرصت را یافتیم که همراه تیم اعزامی به اوکراین سفر کنیم تا با مشاهده میدانی اوضاع واقعی در این کشور را مخابره کنیم.
در این راستا با هماهنگی‌های صورت گرفته خدمت آقای منوچهر مرادی سفیر محترم کشورمان در کی‌یف رسیدیم و طی گفتگویی مفصل زوایای مختلف درگیری در اوکراین را بررسی کردیم.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم؛ جنگ اوکراین وارد هفته دوازدهم خود شده و بیشتر درگیری‌ها بر بخشهای شرقی و بخصوص منطقه دونباس در جنوب اوکراین متمرکز است و در ارتباط با وضعیت اوکراین در خدمت آقای دکتر منوچهر مرادی سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در کی‌یف هستیم تا با ایشان درخصوص تازه‌ترین تحولات این کشور صحبت کنیم. سلام عرض می‌کنم وقت شما بخیر. تشکر از اینکه وقتتان را در اختیار ما قرار دادید.
سفیر ایران: بسم الله الرحمن الرحیم به شما و همکارتان در شهر کی‌یف خوش آمد می‌گویم بسیار خوشحالم که فرصتی فراهم شد تا بعد از نزدیک به سه ماه ما مجددا با هموطنان عزیزمان صحبت کنیم و مطالبی را که مورد علاقه آنها هست و مورد سوالشان هست از زبان شما بشنویم. تا جایی که امکان دارد من بتوانم پاسخگوی سوالات شما باشم.
از روزهای اول بگویید اوضاع چطور بود و به شما چطور گذشت؟
سفیر ایران: حقیقتا شما می‌دانید که جنگ یک پدیده مذموم است و هیچ کشوری از جنگ استقبال نمی‌کند. در واقع جنگ را باید آخرین مرحله از یک نوعی تعامل بین کشورها محسوب کرد و تا انجا که امکان دارد از جنگ اجتناب کرد ولی به هرحال جنگی که اتفاق افتاد متاسفانه گرچه به نظر من یک جنگی بود که می‌شد از آن اجتناب کرد اما به وقوع پیوست و همانطور که شما فرمودید الان نزدیک به سه ماه هست که این جنگ همچنان ادامه دارد و خرابی‌های زیادی را در کشور اوکراین ایجاد کرده است.
مردم بسیاری آواره شدند و آمارهای سازمان ملل و دیگر سازمانهای بین المللی بیانگر این است که نزدیک به ۱۳ و ۱۴ میلیون نفر از مردم اوکراین یا به خارج از کشور رفتند یا در داخل اوکراین از منازل و معوایشان آواره شدند. اینها پدیده‌هایی است که هیچ کس به خوبی از آن یاد نمی‌کند و امیدواریم این جنگ هرچه زودتر تمام شود.
ما خودمان را در سفارت جمهوری اسلامی و در کشور اوکراین بخشی از این مردم می‌دانیم و در بخشی از رنج‌های این مردم سهیم بودیم امروز هم شرایط را به گونه‌ای می‌بینیم که دلمان می‌خواهد هرچه زودتر این جنگ پایان بپذیرد و افرادی که مجبور شدند این کشور را ترک کنند برگردند خرابی‌ها دوباره آباد شود.
گرچه این ممکن است یک آرزوی خیلی سهل الوصول نباشد و شواهد و وقایعی که می‌گذرد متاسفانه این است که بنا نیست به دلایلی که بعدا ممکن است به آن اشاره کنیم این جنگ تمام شود.
در مورد اینکه جنگ چطور شروع شد و روزهای اول چه اتفاقاتی افتاد شاید بخش زیادی را دوستان و خوانندگان می‌دانند حقیقتا جنگ غیرقابل پیش بینی بود و این را نه من تنها می‌گویم بلکه بسیاری از تحلیلگران و بسیاری از اندیشمندان و سیاستمداران و سفرایی که ما اینجا با آنها ملاقات کردیم.
مقامات اوکراین تحلیلشان این نبود که ما شاهد یک جنگی به این شکل کنونی خواهیم بود که روسیه یک حمله همه جانبه را به اوکراین انجام بدهد.
با توجه به تمرکزی که روسیه در روزهای قبل از جنگ روی موضوع دنباس داشت و استقلال این منطقه را به رسمیت شناخت و در تبلیغات روسیه گفته می‌شد که مردم این منطقه در واقع تحت تهاجم دولت مرکزی اوکراین هستند تصور این بود که این اتفاق به این شکل محدود خواهد افتاد و حمله و یک عملیات نظامی محدودی در منطقه دنباس انجام خواهد شد.
این تحلیل ما فقط در سفارت نبود و بسیاری در این کشور و در رسانه‌های خارجی اندیشمندانی که قلم به دست گرفتند راجع به این موضوع صحبت کردند این دیدگاه را داشتند. به هرحال خلاف انتظار جنگ در ۵ اسفند ۱۴۰۰ یا ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ شروع شد و سفارت البته قبل از جنگ به نوعی تمهیداتی را فراهم کرده بود از جمله اینکه ما طی دو یا سه اطلاعیه اگر اشتباه نکنم هشدارهای لازم را به هموطنان داده بودیم گفته بودیم که از مناطق پرخطر فاصله بگیرند و حتی اگر کار ضروری و واجب در کشور اوکراین ندارند اینها از اوکراین خارج شوند.
ولی خوب طبیعی است که این اطلاعیه‌ها و هشدارها ممکن است به دلایلی مورد توجه برخی از هموطنان قرار نگیرد کما اینکه هنوز هم بعد از گذشت هفته‌ها از جنگ وقتی به ما زنگ می زنند و سوال می کنیم که چرا هنوز در اوکراین حضور دارید اشاره می کنند که در اینجا زندگی دارند و تجارت می کنند و خانواده هایشان هستند یا اینکه خودشان متعهد و موظف از دفاع از اوکراین می دانند با توجه به اینکه خیلی هایشان پاسپورت اوکراینی دارند و عملا هم نمی‌توانند از کشور خارج شوند.
به هرحال عرضم این است ما با یک مجموعه ای از هموطنان مواجه هستیم که یک بخشی دانشجو بودند. حتی در مورد دانشجویان هم با اینکه دروس آنلاین شده بود و هشدارهای سفارت هم قبل از جنگ به نوعی متوجه دانشجویان بود اما خوب آنها هم به دلایلی که برای خودشان داشتند خیلی تمایل نداشتند تا اینکه به هرحال جنگ به نوعی پیش رفت که همه آنها مجبور شدند هرچه سریعتر خاک اوکراین را ترک کنند.
شما از غافلگیری در حمله روسیه به اوکراین صحبت کردید. دو مسئله‌ای در آن روزها درمیان بود یکی اینکه آرایش نظامی که روسیه آن زمان در مرزهای اوکراین گرفته بود و همچنین شاهد این بودیم سفارتخانه‌ها و نهادهای خارجی غربی به خصوص حالا کشورهایی مثل آمریکا به سبب تحلیل‌هایی که از سمت نهادهای بالادستی داشتند علاوه براینکه اقدام به تعطیلی سفارت خانه هایشان کردند اتباع خودشان را هم از آن کشور خیلی زودتر از شروع جنگ خارج کردند. طبق این ارزیابی که شما الان در مورد آن صحبت کردید شما اقدامی در رابطه با خروج اتباع داشتید یا در غافلگیری ماندید.
سفیر ایران: ببینید اولا نمی‌شود گفت که واقعا غافلگیری اتفاق افتاد. من شاید خیلی با این عبارت که شما استفاده می کنید موافق نباشم اولا این غافلگیری اگر وجود داشته باشد متوجه همه کشورها هست. آمریکایی‌ها و به تبع آنها برخی کشورهای اروپایی دسترسی‌های بالاتری دارند دریافت‌های ماهواره ای آنها شرایط دیگر را اعلام می‌کرد و البته بخشی از آن مواضعی که اعلام می کردند تعبیر این بود که انگیزه های سیاسی دارد و این موارد هم در اعلام موضع هست.
منتها یک موضوع را حتما باید اشاره کنم اولا اینکه سفارت ما در قیاس با تحولات همانطور که ابتدا عرض کردم غافلگیر نشد و هشدارهایی که لازم بود به موقع و عبارات لازم داده شود این قبل از جنگ اعلام شد. نکته دوم اینکه هیچ کدام از سفارتخانه‌های دیگر به جز چند سفارتخانه‌ای که شما اشاره کردید که یک رابطه معقول و رابطه معتدل و میانه با دولت اوکراین و دولت روسیه دارند آنها هم هیچ کدام به آن شکلی که کشورهای غربی اعلام نکردند در واقع مثلا کشوری مثل چین، هند حتی ترکیه و کشورهایی که اتباع زیادی در کشور اوکراین دارند کشور اسیای مرکزی و برخی کشورهای عربی اینها هیچ کدام به آن شکلی که کشور آمریکا و یا کشورهای دیگر اعلام کردند اطلاعیه ندادند بنابراین سفارت ما بسته به شرایط و روند تحولات اقدام کرده است از بقیه سفارتخانه‌ها هم عقب تر نبوده است.
یک نکته‌ای که در برخی از مباحث گفته می شود این است که آنها اتباعشان را از اوکراین بیرون بردند اولا اینکه آمریکایی‌ها اطلاعیه دادند تا زمانی که پروازهای عادی هست همه خارج شوند و سفارت آمریکا هیچ امکانی از جمله فرستادن هواپیما نه فقط سفارت آمریکا هیچ سفارتخانه‌ای در اختیار اتباعش قرار نداد.
گفته می‌شد که فلان کشور هواپیما فرستاده است خوب می‌دانید از سحرگاه روز ۲۴ فوریه عملا فضای اوکراین بسته شد و هیچ امکانی برای ورود هیچ هواپیمای مسافربری از هیچ کشوری وجود نداشت لذا این هم یکی از آن بحثهایی بود که به نظرم خیلی واقعی نیست گفته می شد بعضی سفارتخانه ها اتوبوس دادند.
من اینها را واقعا بررسی کردم محدود شاید یکی دو سفارتخانه نه در شهر کی‌یف بلکه در شهر لووف مستقر کرده بودند بعضی اتوبوسها و اتباع از تنها ترین راهی که امکان داشت یعنی قطار کی یف لووف و یا قطارهایی که از شهر خارکوف و بقیه شهرها به سمت کی یف و بعد لووف می رفت اینها اتباعشان را تا شهر لووف بردند و بعد از آنجا هم معدود کشورها و سفارتخانه هایی برخی اتوبوسها را در اختیار قرار داده و تا مرز بردند.
خود من دو بار از مرزهای غربی اوکراین دیدن کردم هیچ اتوبوسی از هیچ کشوری در آنجا ندیدم و همه اتباع کشورهای مختلف هم نبودند و اینکه اتباع ایرانی و دانشجویان در مرزها بایستند و اذیت شوند و شرایط بسیار دشوار بود. قبول دارم سرمای زمستان بود هجوم قابل توجهی از تمام شهرهای اوکراین بود نه فقط اتباع ایران میلیون‌ها اتباع اوکراینی ده ها هزار نفر اتباع حتی کشورهای اروپایی و کشورهای آسیایی در پشت مرزها حضور داشتند.
من تصورم این است که نمی شود از غافلگیری صحبت کرد البته جنگ یک جنگ برق آسا بود اگر مبنا بر غافلگیری باشد همه کشورها و همه سفارتخانه ها به نوعی برایشان غیرمنتظره بود ولی عرضم این است که سفارت ما هم به فراخور تحولات و فراخور شرایطی که وجود داشت تمامی اقدامات لازم و هشدارهای لازم را به هموطنان داد.
نکته مهمی که اینجا باید عرض کنم این است که ممکن است یک تحلیلگر یا یک پژوهشگر در تهران یا در هر جای دیگر تحلیل کند با توجه به اینکه تعداد زیادی سرباز روس در مرز هست این یعنی جنگ پس بنا بر این ما باید پیش بینی کنیم که جنگ اتفاق می افتد.
این هم نمی تواند مبنای درستی باشد خیلی کشورها تجمع نیرویشان را به خاطر بازدارندگی این کار را انجام می‌دهند خود ما در دو مقطع در سالهای گذشته این کار را انجام دادیم در دوره حاکمیت اول طالبان در افغانستان بعد از شهادت دیپلماتهای ما حجم زیادی از نیرو را در مرزهایمان با افغانستان مستقر کردیم ولی خوب هیچ وقت این را استفاده نکردیم به عنوان اینکه وارد جنگ شویم بلکه بیشتر حالت بازدارندگی داشت.
یا در جنگ دوم قره باغ در یکی دو سال گذشته ما باز به دلایلی تجمع نیرو داشتیم در کشورهای دیگر هم به این شکل است و به این معنا نیست که اگر چند ده هزار سرباز از یک کشوری در کشور دیگر مستقر شوند به این معنا هست که جنگ حتما اتفاق می افتد نه واقعا عرض کردم پیش بینی جنگ یک پیش بینی راحتی نبود.
بسیاری از تحلیلگران این پیش بینی را نداشتند و اگر هم واقعا کسی تحلیل کرده به نظر من کمتر برمبنای فکت و موقعیت های زمینی بوده است.
احتمالا از سمت نهادهای داخل ایران یا حتی خود دولت اوکراین یا حتی ممکن است احتمالا از سمت روسیه هشداری در رابطه با اینکه سفارت تعطیل شود یا اقدامات احتیاطی از این دست، انجام شود نداشتید؟
سفیر ایران: خیر ما از طرف روسیه به طور طبیعی ارتباط مستقیمی نداشتیم به طور طبیعی روسها هم به هیچ کس اعلام نمی کنند که من فردا می خواهم حمله کنم و کار خیلی مرسوم و قاعده مندی نیست.
در اوکراین هم شما بدانید آقای زلنسکی در روز ۱۶ فوریه معترض هست به مقامات آمریکایی علنا می گوید اگر شما شاهد و مدرکی در مورد جنگ دارید و اینکه روسیه می‌خواهد به ما حمله کند به من هم بگویید. من رئیس جمهور این کشور اطلاع ندارم واقعا روسیه می خواهد به این کشور حمله کند یا خیر. خود وزارت امور خارجه اوکراین بعد از اینکه برخی سفارتخانه های غربی از کی یف به شهر لووف رفتند اعتراض کرد و گفت اولا این کار مبنا ندارد و دلیل خاصی برای این کار وجود ندارد کی یف یک شهر امن است و دوم اینکه این کار براساس یک پروتکل دیپلماتیک باید انجام بگیرد.
لذا این را هم من می توانم اطمینان بدهم از هیچ منبعی چه از منابع روس و یا از طرف منابع اوکراینی و مقامات رسمی هیچ هشدار یا اطلاعیه یا درخواستی نشده بود بلکه اگر هم بعضی کشورها اقدام می کردند مورد اعتراض قرار گرفتند.
نکته دیگر اینکه باید حتما بگویم این است که من شاید دو سه روز قبل از جنگ با یکی دو تن از نمایندگان پارلمان اوکراین در همین محل سفارت ملاقات داشتم و این سوال روز بود آیا جنگ خواهد شد آیا روسیه حمله خواهد کرد؟ به اتفاق تمامی آنها براین نظر بودند که همچنین اتفاقی نخواهد افتاد یعنی می خواهم بگویم آنها هم در پارلمان اوکراین به هرحال از افراد مختلف جناح های مختلف تشکیل می شود چنین برداشتی نبود لذا چنین هشداری هم هیچ وقت داده نشد.
اگر بخواهیم به همان روزهای اول جنگ برگردیم تهدیدی متوجه سفارت شده بود یا مثلا اقدامی و اتفاق نظامی در اطراف سفارت اتفاق افتاد.
سفیر ایران: اقدام تهدیدکننده ای که سفارت یا همکاران را تهدید کند نبود و اتفاق نامطلوبی نداشتیم.
یکی از مواردی که ما البته در تهران بیشتر به آن برمی‌خوریم دیپلماتهای اوکراینی عنوان می‌کنند که سیاست ایران سیاست بی طرفی نیست بلکه بی تفاوتی است و این در مصاحبه‌ای که سفیر اوکراین با ما داشت به آن تاکید کرد. می‌خواهم بدانم ایران در طول مدت درگیری کمکی به آواره ها و مصدومین کرده است که به قول معروف این سوال پاسخ داده شد که ما واقعا بی طرف بودیم نه بی تفاوت.
سفیر ایران: ببینید من البته خیلی برای سفیر محترم اوکراین در تهران جناب آقای بولویا که دوست بسیار خوب بنده هستند احترام زیادی قائل هستم به دیدگاه ها ونظراتشان احترام می گذارم شرایط ایشان را هم کاملا درک می کنم. کشورشان درگیر جنگ همه جانبه هست وظیفه یک سفیر هست که هرچقدر بتواند از مواضع کشورش در کشوری که مامور هست دفاع کند. ولی ما یک مقدار در مواضعمان و در صحبتهایمان باید از هیجان کاذب خودداری کنیم تلاش کنیم از فرصتهایی که برای ما فراهم هست بتوانیم در ماموریتی که قرار داریم استفاده کنیم.
همه می‌دانند که جمهوری اسلامی ایران یک رابطه بسیار خوب و نزدیک با فدراسیون روسیه دارد این مربوط به امروز بعد از جنگ نیست روسیه همسایه ما هست از ۵۰۰ سال پیش ما روابط سیاسی دیپلماتیک با این کشور داریم.
روسیه کشور مهم در عرصه بین الملل است عضو دائم شورای امنیت هست ما همسایه هستیم تجارت داریم رفت و آمد داریم اینها کاملا آشکار است و وجود دارد اما با همه اینها تلاش کردیم که در رابطه مان با اوکراین حتی قبل از جنگ هیچ گاه رابطه مان منوط به رابطه با روسیه نکنیم.
تلاش کردیم از ظرفیت های اوکراین و از ظرفیت هایی که در جمهوری اسلامی ایران در رابطه با اوکراین وجود دارد در جهت توسعه روابط دو کشور استفاده کنیم.
درحالیکه اعتقاد داریم دولت اوکراین اینگونه با ما رفتار نکرده است و رابطه اوکراین و غرب به ویژه آمریکا عنصر بسیار مهمی در موضع گیری و در رفتار دولت اوکراین نسبت به ایران بوده که البته من در این مورد همواره با مقامات اوکراینی گلایه کردم و گفته ام که ظرفیت دو کشور به اندازه ای هست که غلبه کند بر اینکه ما از جایی دیگر راجع به روابط دو کشور دخالت عنصر ثالث در روابط از هر دو طرف تحت تاثیر قرار بگیریم.
لذا این بحث بنیانی ما هست در مورد جنگ من هم موافقم که دولت جمهوری اسلامی هرچه زودتر بتواند در موضوع انسانی و کمک به مردمی که از جنگ آسیب دیدند واقعا تلاش کند البته اطلاع دارم که اقداماتی در دست انجام هست ما بنا بود که هیئت هلال احمر را با کمکهای پزشکی و بشردوستانه در همان ابتدای جنگ به لهستان بفرستیم و به دلیل مسائلی که پیش آمد متاسفانه همکاری نشد و این اتفاق نیفتاد.
اخیرا در مذاکرات تلفنی وزرای خارجه دو کشور وزیر محترم امورخارجه جمهوری اسلامی ایران آمادگی دولت جمهوری اسلامی ایران برای ارسال تیم پزشکی و کمک های بشردوستانه اعلام کرده است و ما منتظر بودیم طرف اوکراینی شیوه این کار و نحوه انجام آن را به ما اطلاع بدهد که اخیرا در ملاقاتی که چند روز پیش سفیر اوکراین در وزارت خارجه داشتند برخی پیشنهادات دادند و برخی آمادگی ها را اعلام کردند. امیدواریم که هرچه زودتر با تمهیداتی که دولت اوکراین خواهد دید و فضا را فراهم خواهد کرد ما بتوانیم این کمکهای پزشکی و بشردوستانه را به اوکراین ارسال کنیم.
جمهوری اسلامی ایران همواره در مواضع خود در جنگ‌های متعدد در جهان حمایت خودش را از مردم اعلام کرده است و تمام تلاش خودش را برای ارائه کمک‌هایی که در توانش هست عنوان می‌کند. در جنگ اخیر هم همینطور به صراحت مقامات ارشد کشور با جنگ مخالفت کردن دو از مردم حمایت کردند و ناتو و غرب را محرک این رخداد می‌دانند. با این حال سوالم این هست که آیا مردم اوکراین از مواضع جمهوری اسلامی ایران اطلاعی دارند؟ شما به عنوان سفارت جمهوری اسلامی در اینجا برای تبیین این دیدگاه چه کاری انجام دادید و ارزیابی از افکار عمومی دارید یا خیر؟
سفیر ایران: به هرحال همانطور که شما فرمودید ما از همان روز اول به صراحت در بالاترین سطح مدیریت کشور و اظهارات مقام معظم رهبری، ریاست محترم جمهوری در مکالمه های تلفنی جناب آقای امیرعبداللیهان با وزیر خارجه اوکراین به صراحت مخالفت خودمان را با جنگ چه در اوکراین چه در هر جای دیگر دنیا و یمن وافغانستان و سوریه اعلام کردیم موضع اصولی و اساسی ما هست.
این موضوع البته از طرف سفارت مورد توجه قرار گرفته و من در مصاحبه‌هایی که داشتم چه با رسانه های داخلی و چه در اینجا در صحبت با مسئولین اوکراینی البته فرصت اینکه ما بنشینیم و صحبت کنیم نبوده بلکه لازم بوده تلفنی صحبت کنیم مواضع جمهوری اسلامی ایران را به طور کامل و صریح برای مقامات اوکراینی تشریح کردیم.
مردم اوکراین هم از طریق رسانه های گروهی در جریان هستند و می دانند که موضع جمهوری اسلامی ایران چیست و البته ما با این مشکل مواجه هستیم بعد از جنگ بخش زیادی از رسانه ها در اوکراین عملا تعطیل شدند و این فرصت کمتر برای ما فراهم هست که بتوانیم از طریق رسانه های گروهی با مردم به طور غیرمستقیم صحبت کنیم.
ولی در تمام اطلاعیه ها و انعکاس اخباری که از داخل ایران در رسانه های اینجا داشتیم در سایت سفارت و در وسایل و ابزار ارتباطی جمعی که در فضای مجازی در اختیار ما هست توانستیم تا انجایی که امکان دارد مواضع جمهوری اسلامی ایران را در قبال جنگ به اطلاع مردم برسانیم.
در تازه‌ترین تحول شاهد بودیم که شما طی اطلاعیه‌ای از ایرانی‌های مقیم مولداوی خواستید که آنجا را ترک کنند. آیا تجربه اوکراین باعث شد چنین اطلاعیه‌ای صادر کنید؟
سفیر ایران: البته شرایط مولداوی یک مقدار نسبت به هفته های قبل تغییر کرده است. آنجا شما می دانید یک منطقه به اسم ترانس نیستریا هست که بخشی از خاک مولداوی است ولی بعد از استقلال مولدوای در ۱۹۹۱ سربازان روسیه در آنجا مستقر شدند و عملا خودشان را خارج از حاکمیت مولداوی اعلام کردند.
گرچه هیچگاه رسمیت پیدا نکرده و هیچ کشوری به رسمیت نشناخته است با توجه به اتفاقاتی که در آنجا افتاد و انفجاراتی که رخ داد و ارزیابی که ما از تحولات آنجا داشتیم تصمیم گرفته شد که این اطلاعیه داده شود.
البته خوب ما تبعه ایرانی زیادی در قیاس با اوکراین در مولداوی نداریم ولی به هرحال نخواستیم شرایط به گونه ای پیش برود که این برداشت غلط متاسفانه ایجاد شود که در اوکراین دیر اطلاعیه داده شد لذا مثلا در مولداوی زودتر از موعد باشد نه زودتر از موعد نیست تحولات آنجا به گونه ای است که به نظرم این اطلاعیه باید امروز و در این موقعیت صادر می شد.
در مورد اوکراین من توضیح دادم واقعا من مجدد می خواهم تاکید کنم که تاخیری در اطلاعیه های ما نیست. ببینید این را کامل توضیح دادم شاید توضیح اضافه خیلی نیازی نباشد. در قیاس با بقیه سفارتخانه ها و در قیاس با روند تحولات بر مبنای تحلیل هایی که وجود داشت ما موظف هستیم که اطلاعیه بدهیم.
در دادن اطلاعیه ما باید روابطمان با کشورها را حتما مدنظر قرار بدهیم. در دادن اطلاعیه سفارت باید پاسخگوی پیامدهای بعدی اطلاعیه باشد. ممکن است بابت اطلاعیه ای که بی موقع می دهیم چه دیرتر چه زودتر افرادی دچار آسیب شوند. لذا اینها همه فاکتورهایی است که شما در صدور یک اطلاعیه هشدار حتما باید مورد توجه قرار بدهید.
شما را به عنوان یکی از کارشناسان به نام در حوزه روابط بین‌الملل می‌شناسند. بخصوص برای همین منطقه اجازه بدهید تحلیل‌هایی در این رابطه از شما داشته باشیم. با طرح روسیه شروع می‌کنیم. به نظر شما الان طرح روسیه چیست؟ اینکه تمرکز جنگ در منطقه شرقی و جنوبی و سمت اودسا حرکت می‌کند معنی خاصی دارد؟
سفیر ایران: اولا که تحقیقا جز حلقه تصمیم گیری در روسیه هیچ کس از ماهیت واقعی طرح روسی اطلاع ندارد. حتی من در مولداوی با سفیر روسیه در آن کشور ملاقات کردم این سوال را هم از ایشان پرسیدم که پلن روسیه یا طرح روسیه که مقامات روسیه مکرر می گویند همه چیز براساس پلنی که از ابتدا طراحی شده پیش می رود این چیست؟
به من گفتند این طرح براساس برنامه پیش می رود و رهبری روسیه تصمیم گیر در این مورد است و در واقع شاید بشود گفت ایشان تنها کسی هست که می داند این پلن از ابتدا چه بوده و چه مقدار از این پلن اجرا شده و مراحل بعدی آن چیست اما به هرحال می شود این را تحلیل کرد فکت نیست ولی تحلیل است که برای روسیه از همان ابتدای جنگ چند هدف آشکارا اعلام شد.
غیرنظامی کردن اوکراین، عدم عضویت اوکراین در ناتو، نازی زدایی از حاکمیت اوکراین و اینکه در مورد کریمه و دنباس دولت اوکراین بپذیرند که اینها تحت حاکمیت اوکراین نیستند. اگر اینها را مبنا قرار بدهیم به هرحال نشان می دهد بخشی از این اهداف هنوز محقق نشده است. یک بخشی از آن براساس تحلیل ها و روندی که ما در داخل اوکراین می بینیم این است که دولت اوکراین و مردم اوکراین مقاومت کردند و برخی اعتقاد دارند که این مقاومت فراتر از انتظار بوده است.
شما بدانید که خیلی از کشورهای غربی در هفته اول کار اوکراین را تمام شده قلمداد می کردند. این را من با قاطعیت عرض می کنم و از زبان برخی مقامات اوکراینی می گویم و آنها هم گفته بودند که کاری نمی توانند انجام دهند لذا پیشنهاد داده بودند که رئیس جمهور اوکراین مثلا در یک کشور همسایه مستقر شود و به هرحال کشور برای یک جنگ پارتیزانی و چریکی آماده شود. خوب این تصور بود ولی نشد.
امروز می بینیم که رئیس جمهور در ساختمان خودش حضور دارد و کی یف از تهدید خارج شده در حالی که روزهای اول تقریبا کی یف محاصره شده بود. شمال اوکراین عملا هیچ سرباز روسی وجود ندارد و جنگ متمرکز در جنوب و شرق اوکراین شده است. اینکه جنگ به چه سمتی خواهد رفت فاکتورهای متعددی می تواند در آن ایفای نقش کند.
اولا اینکه سیل کمکهای تسلیحاتی غرب به سمت اوکراین درحال آمدن است و این یک فاکتور مهمی هست. به نظر می رسد که روسیه از آن اهداف و برنامه ای که از ابتدا اعلام شده بود بخشهایی صرف نظر کرده است این البته به این معنی نیست که جنگ به این زودی خاتمه پیدا می کند.
تحلیل ها این است که این جنگ ممکن است چندین ماه به طور بینجامد. سیاست غربی ها هم نشان داده بیشتر به جای اینکه در پی صلح و آرامش باشند مایل هستند که این جنگ البته از دید آنها کمک به اوکراین و مقابله با تهاجم روسیه است اما به هرحال نتیجه اش این است که این جنگ ممکن است ماه ها و چه بسا بیشتر از آن طول بکشد. لذا به باور من اولا پلنی که روسیه اعلام کرد هیچگاه جزئیاتش اعلام نشد الا اینکه برخی اهداف را ابتدای جنگ اعلام کردند فعلا هم شواهد نشان می دهد خیلی از این اهداف محقق نشده است.
بسیاری جنگ اوکراین را یک جنگ نیابتی به نفع آمریکا و انگلیس و غرب می‌دانند که آمریکا از طریق آن منافع خودش را با درگیر نگه داشتن روسیه در جنگ با اوکراین تامین می‌کند. از طرفی هم شاهد بودیم که ناتو که تحت فرماندهی آمریکاست آنچنان که باید به صورت مستقیم وارد درگیری نشده و سعی کرده اجتناب کند. این توازن را چطور تعریف می‌کنید اصلا می‌شود گفت این جنگ نیابتی واقعی است یا خیر؟
سفیر ایران: بله این تحلیل بسیاری از کسانی است که در خصوص تحولات حوزه اوراسیا کار تحقیق و تفحص دارند و اعتقاد دارند که در واقع این جنگ، جنگ بین غرب و روسیه است نه جنگ بین دو ملتی که بیشترین شباهت ها را در بین ملتهای دنیا دارند.
شاید چند سال پیش هیچ کس فکر نمی کرد که یک روز یک اوکراینی و یک روسی در مقابل همدیگر قرار بگیرند و همدیگر را بکشند. ولی امروز متاسفانه این اتفاق افتاده است. بله این تحلیل قالب است فکت های زیادی هم برای پذیرش این امر وجود دارد که در واقع اوکراین متاسفانه تبدیل به زمین یک بازی ژئوپولتیک بین غرب به ویژه آمریکا و روسیه است. این هم یک بحث مهمی است که ما جنگ را چطور تحلیل کنیم حتما باید به ریشه های جنگ پرداخت.
در همه جای دنیا شما نمی توانید جنگ جهانی دوم را بدون توجه به قرارداد ورسای تحلیل کنید. نمی توانید تهاجم آلمان به اروپا و در واقع تلاش برای تسخیر اروپا و بقیه جهان را بدون توجه به تحقیر آلمان در قرارداد ورسای و تحولاتی که بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد تحلیل کنید.
لذا جنگ یک فاکتور یک وجهی و یک بعدی ندارد یک دلیل یک بعدی ندارد بلکه در واقع متاثر از دلایل و زمینه های مختلف هست. من در سال ۱۳۹۵ مقاله ای با استفاده از تئوری موازنه تهدید «استفن والت» نوشتم در آنجا با استفاده از این تئوری این را گفتم که روسیه همواره از ناحیه اوکراین احساس خطر می کند نه به واسطه خود اوکراین بلکه اوکراین تبدیل به یک حوزه و فضایی شده که غرب به راحتی می تواند منافع روسیه را تهدید کند.
در آن مقاله هم به نوعی پیش بینی کرده بودم که ممکن است به یک جنگ در واقع ختم شود. بله قطعا همینطور است یکی از دلایلی که واقعا جنگ امروز را باید با آن تحلیل کرد تلاش غرب برای عقب راندن روسیه هرچه بیشتر به داخل مرزهای خودش و کوتاه کردن دست روسیه از جمهوری های به جامانده از شوروی هست و آن ویژگی توسعه طلبانه و آن در واقع جهان گستری غرب به ویژه بعد از فروپاشی اتحاد شوروی هست که همه جا را محیا و مساعد می داند برای اینکه بتواند در آنجا حضور پیدا کند و منافع خودش را پیش ببرد.
برخی اوکراینی‌ها در این میان عنوان می‌کنند که اگر توان بازدارندگی شان در سه دهه پیش از آنها گرفته نمی‌شد امروز مجبور نبودند که به ائتلاف‌های نظامی مانند ناتو تکیه کنند و منتظر کمک این ائتلافها و غرب باشند. آنها خیلی تاکید می‌کنند که می‌بایست توان نظامی شان را حفظ کنند. در این باره چه نظری دارید؟
سفیر ایران: بله یک بحث جدی هست به ویژه بعد از جنگ هم از طرف بعضی سیاسیون اوکراینی و هم از طرف برخی نمایندگان پارلمان اوکراین و حتی از طرف مردم عادی حالا من در زمانی که بعد از جنگ حضور داشتم و دربرخی شهرهای اوکراین بودم حتی مردم عادی هم این بحث را مطرح می کردند و با من به واسطه اینکه سفیر ایران هستم این بحث را مطرح می کردند که ما باید از ایران درس می گرفتیم و از اینکه پایداری می کند براینکه ظرفیتهای نظامی و بازدارندگی خودش را حفظ کند.
به اعتقاد مردم اوکراین اگر ما هم در آن زمان در واقع بیشتر هوشیار بودیم و زبان ساده آن این است که گول آمریکا و بقیه کشورهایی که در آن قرارداد بوداپست ۱۹۹۴ ما را مجبور کردند و ما را تشویق کردند که سلاح های هسته ای مان را واگذار کنیم اگر آن هوشیاری بود شاید امروز ما درگیر چنین جنگی نبودیم.
البته بیبنید بحث عضویت اوکراین در ناتو یک بحث دووجهی است یعنی امروز هم اوکراین واقعا تمایل دارد این اتفاق بیفتد و این تمایل بعد از جنگ نیست و خواست حاکمیتی در اوکراین است که بعد از ۲۰۱۴ روی کارآمدند و در طرف ناتو هم این گرایش با شدت و ضعف هست.
بعضی کشورهای اروپایی به ویژه تمایل دارند که کشورهای اروپای شرقی مشخصا اوکراین می تواند به عضویت ناتو در بیاید و این را به عنوان یک پیشرفت و یک پیشروی در مسیر حرکت در جهت محدود کردن روسیه ارزیابی می کنند. هرچند بعضی کشورهای دیگر هم اعتقاد ندارند و باور دارند که عضویت اوکراین در ناتو می تواند تنش بیشتری را در منطقه ایجاد کند و رابطه آنها را با روسیه به عنوان یک کشور قدرتمند تخریب کند.
روسها در توجیه حمله نظامی به اوکراین عنوان می‌کنند که تهدیداتی که علیه اتباع روسی یا روس تبارها در منطقه دونباس هست بخصوص از سوی گروه افراطگرایی که در دیگر جاها به عنوان جریان آزوف معروف هستند، اقدام به عملیات ویژه نظامی کردند. از طرفی شاهد هستیم این جریان به خصوص بعد از اشغال کریمه و تحولاتی که در سال ۲۰۱۴ رخ داد در حال تقویت هست و به نوعی دولت اوکراین هم یک تکیه خاصی روی تقویت خودش و ارتش خودش روی این جریان کرده است. شما تا چه حد این جریان را واقعی می‌دانید و چه تعریفی از آن دارید؟
سفیر ایران: ببینید به هرحال اوکراین یک کشور بزرگ با جمعیت زیاد است. افکار و گرایشات متعددی و بعضا متضادی در این کشور در موضوعات مختلف داخلی و سیاست خارجی وجود دارد.
بحث روسیه حداقل تا قبل از جنگ یک بحث جدی بود و برخی اعتقاد داشتند که ما نیاز نداریم که با روسیه همواره حالت تنش و درگیری داشته باشیم. به هرحال روسیه کشور بزرگی هست و همسایه ما هست تاریخ مشترک و زبان مشترک و فرهنگ مشترک و دین مشترک با همدیگر داریم و این گرایش در جامعه اوکراین دیده می شود.
هرچند با شدت و ضعف کم و زیاد هست در رابطه با غرب هم به همین شکل هست هرچند گرایش به غرب در اوکراین بعد از استقلال همواره وجود داشته و بعد از ۲۰۱۴ این گرایش بیشتر بوده به خاطر نارضایتی از رفتار روسیه.
در مورد کریمه در این کشور جریانات معتدل وجود دارد جریانات افراطی هم وجود دارد جریانات افراطی عمدتا ضدیت با روسیه و هر آنچه که معرف روسیه هست به عنوان بخشی از هویت خودشان قلمداد می کنند؛ زبان روسی یادبودهای زمان جنگ جهانی دوم مجسمه هایی که حتی مثلا ربطی به اتحاد شوروی ندارد اما نماد هست و اخیرا این ضدیت به مبارزه با ادبیات روسی و مبارزه با اندیشمندان روسی هم رسیده است.
لذا این را نمی شود انکار کرد که در جامعه اوکراین به عنوان یک جامعه متکثر ضدیت با روسیه و ضدیت با روس زبانان و ضدیت با گرایش ها و جریاناتی که تعلق خاطری به روسیه دارند وجود دارد.
اسامی اینها را کامل دارند مشخصاتشان را دارند لذا این گرایش در جامعه اوکراین وجود دارد گرایشات ضدروسی و ضدیت با مظاهر روسیه از جمله زبان روسی و بعضی ها این را به عنوان یکی از اشتباهات دولت اوکراین قلمداد می کنند.
البته این موضوع صرفا محدود به روسیه نیست کما اینکه مجارستان هم ملاحظاتی در روابط با اوکراین دارد به واسطه اینکه برداشت بوداپست این است که اقدامات دولت اوکراین و قوانینی که در مجلس اوکراین و پارلمان آن در مورد زبان اوکراینی و زبان های دیگر گذرانده می شود عمدتا اقلیتها را از داشتن زبان مادری و استفاده از زبان مادری محدود می کند.
این موضوع مشکلات زیادی در رابطه با مجارستان درست کرده است بحث عضویتش در اتحادیه اروپا یا کمک هایی که مثلا اروپایی ها به اوکراین بدهند تحت الشعاع قرار داده است. اینها وجود دارد البته تایید و تکذیب نمی کنم فقط صرفا تشریح وضعیت می کنم و به هیچ عنوان به این معنی نیست که من این را تایید می کنم یا رد می کنم.
صحبت‌هایی در هفته‌های اول جنگ درباره آزمایشات بیولوژیک آمریکا در اوکراین مطرح شد. روسها دلایلی در این رابطه آوردند و اوکراینی‌ها هم پاسخ دادند. خود آمریکایی‌ها هم شنیدیم که تکذیب کردند. شما در این خصوص اطلاعی دارید یا از موضوع خبری دارید؟
سفیر ایران: اطلاعات من در همین حدی است که شما فرمودید و ادعایی را روسیه مطرح کرد و این ادعا قرار بود در شورای امنیت هم مطرح شود. در سطح سازمان های بین المللی ذی ربط هم روسها مطرح کردند ولی از طرف اوکراین و کشورهای غربی ظاهرا خیلی مسموع واقع نشد و بیشتر از این برای اضافه کردن چیزی ندارم.
به چین یک نگاهی بیندازیم. برخی عنوان می‌کنند چین موضع منفعلی داشته و برخی می‌گویند که خیلی فعالانه ولی بدون سروصدا مواضع و عملکردهایی از خودش در قبال بحران اوکراین انجام می‌دهد. نظر شما چیست؟
سفیر ایران: تصور ما این است که چین بحران اوکراین را در یک زمینه یا کانتکس وسیع تر سیاست خارجی خودش نگاه می کند در درجه اول و بعد نوع رابطه ای که تا قبل جنگ با اوکراین داشت. به طور طبیعی در این کانتکس کلی هر بحران و موضوعی که منافع چین را به طور مستقیم تحلیل نکند قاعدتا خیلی برای چین نمی تواند موضوعیت داشته باشد.
گرچه برآیند رفتار چین در بحران اوکراین نشان می دهد که عمدتا از مواضع روسیه حمایت می کند. این یک بخشی برمی گردد به رابطه بسیار نزدیکی که چین با روسیه دارد در همه زمینه های سیاسی اقتصادی امنیتی که به هیچ وجه قابل قیاس با رابطه چین و اوکراین نیست.
این فقط خواست چین نیست خیلی از کشورها موضع خودشان در قبال بحران اوکراین قاعدتا براساس منافع کلان کشورشان و رابطه شان با روسیه و اوکراین تنظیم می کنند که در مورد چین هم این صادق است.
دوم اینکه چین هم مثل بعضی کشورها اساسا بحران اوکراین را یک موضوع جوهری نمی داند بلکه عارضه ای از تلاش غرب برای توسعه طلبی امنیتی خودش، محدود کردن دیگر کشورها و آن تهاجمی که به طور مشخص علیه چین و روسیه در صحنه بین المللی دارند لذا این دومین فاکتوری است که چینی ها نگاه می کنند و شاید به نظرم فاکتور سوم نوع رابطه چین و اوکراین تا قبل از جنگ است.
چینی ها خیلی از رفتار اوکراین خشنود نیستند در مواردی به رغم اینکه رابطه تجاری خوبی دارند و اگر اشتباه نکنم چین یکی از شرکای اصلی تجاری اوکراین در واردات و هم در صادرات هست اما خوب موضوعاتی بود که چین را در واقع اذیت می کرد. رفتار اوکراین که البته آن هم باز به دلیل فشاری بود که دولت آمریکا روی دولت اوکراین داشت در موضوع موتورسیچ که اطلاع دارید قرار بود به چینی ها فروخته شود و بعد آمریکایی ها وارد شدند و اجازه ندادند و دولت اوکراین را بازداشتند از این همکاری و این روی رفتار چین و برداشتی که از دولت اوکراین داشت به نظرم تاثیر گذار بود. لذا مجموعه ای از عوامل در سطح کلان بین الملل و در سطح مشخصا رابطه چین با روسیه و چین با اوکراین می تواند تاثیرگذار در موضع گیری چین باشد.
به عنوان سوال آخر شما در مورد آینده و فرسایشی بودن این جنگ صحبت کردید و دورنمای اینکه ممکن است چند ماه طول بکشد من می‌خواهم مشخصا سوال کنم که برنده این منازعه چه کسی هست و آیا دو طرف منازعه هستند یا یک طرف فرامنطقه‌ای.
سفیر ایران: اگر بخواهیم این سوال را پاسخ بدهیم قاعدتا تا امروز و بر اساس وضعیتی که امروز داریم می شود به این سوال پاسخ داد. اینکه اتفاقات بعدا به چه شکلی پیش خواهد رفت یک مقدار سخت است و هانطور که در مورد خود جنگ واقعا غیرقابل پیش بینی بود و برق آسا بود و خیلی سریع اتفاق افتاد و خیلی از تحلیل ها را باطل کرد.
در مورد برنده و بازنده آنکه تا الان می شود عنوان کرد براساس فاکتورهایی که می شود درنظر گرفت قطعا نمی گویند بازنده ولی تا به حال اوکراین کشور برنده نیست. شرایط و مدارک زیادی برای این موضوع هست تخریب تقریبا بخش زیادی از این کشور و شهرهای زیادی عملا نابود شدند مردم از بسیاری از شهرها آواره شدند. هزینه های هنگفت اقتصادی برای اوکراین داشته است و براساس امار یک سوم اقتصاد این کشور از بین رفته است.
زیرساختهای نظامی، صنعتی این کشور به ویژه اینکه بخش زیادی از صنعت اوکراین در مناطق شرقی و جنوبی متمرکز هست و بخش زیادی از دسترسی اوکراین به دریای سیاه از بین رفته است.
اگر روسها در خرسون همچنان مستقر باشند عملا رود دنیپ به عنوان شریان اصلی ارتباطی دریایی شمال جنوب اوکراین عملا بی استفاده خواهد شد. چون در مقصد روسها حضور دارند. این موارد ضایعات بسیار زیادی برای یک کشوری مثل اوکراین که قبل از جنگ هم از بنیه اقتصادی چندان قوی برخوردار نبود و در آماری که اتحادیه اروپا می داد اوکراین و مولداوی عمدتا در انتهای لیست کشورهایی بودند که به لحاظ اقتصادی ارزیابی می شدند.
روسیه هم گرچه ما از پلان و نقشه ای که در ذهن رهبران روسیه هست آگاه نیستیم بنا بر اقتضای وضعیت می تواند هرلحظه اعلام کند که در اینجا ما به اهدافمان رسیدیم و اعلام پیروزی کند. این امکان پذیر هست که فرضا ما این اهداف را داشتیم و در این مرحله ما به اهدافمان رسیدیم لذا جنگ را تمام می کنیم.
روسیه هم نمی توان در این مرحله واقعا برنده جنگ ارزیابی کرد اگر که همان اهدافی که در ابتدای جنگ اعلام شده بود یعنی تغییر حاکمیت یا تغییر گرایش حاکمیت در اوکراین، آزادسازی دنباس، نازی زدایی از حاکمیت اوکراین، شناسایی کریمه هنوز اتفاق نیفتاده است به ویژه اینکه دیروز آقای زلنسکی رئیس جمهور اوکراین گفتند که هیچگاه کریمه را به عنوان بخشی از خاک روسیه به رسمیت نخواهد شناخت لذا وقتی می بینید قدم به قدم اوکراینی ها و مقامات آن حتی از آن چیزهایی که اول جنگ حاضر بودند به روسیه بدهند هم عقب نشینی کردند و حاضر به پذیرش آن خواسته های اولیه روسیه هم نیستند.
به اعتقاد من اروپا هم برنده این جنگ نیست شاید بازنده جنگ باشد و با سیل آوارگان اوکراینی مواجه هست و تحمیل هزینه های آنها بر اقتصاد شکننده اروپا موضوع مهمی هست. رابطه اروپا با روسیه تخریب شده است به هرحال از دید اروپایی ها یک کشور مهم هست و به سادگی نباید رابطه با یک کشور مهم را در جهان تخریب کرد. تورم در اروپا موضوع مهم انرژی و موضوع مهم مواد غذایی و ... موضوعاتی است که به شدت اقتصاد اروپا را تحت تاثیر قرار داده است.
برای بازسازی اوکراین نهایتا بخشی از این هزینه ها سهم اروپا خواهد شد و اینها از جیب مالیات دهندگان اروپایی تامین شود. تصور می کنم تنها برنده جنگ در اوکراین آمریکا هست و جناح های تندرو و برخی کشورهای تندرو در اروپا و الان اسم نمی برم ولی آمریکا مشخصا برنده است روسیه را درگیر جنگ کرده است سرباز روس کشته می شود اقتصاد روسیه ضعیف شده است روسیه تحت تحریم قرار گرفته و آن تضعیف روسیه که یک استراتژی اساسی برای آمریکاست تقریبا اتفاق افتاده است.
اوکراین را بیش از گذشته به خودش وابسته کرده است هم به لحاظ سیاسی و هم نظامی و هم اقتصادی. کشورهای اروپای شرقی را تقریبا توانسته است از آن بخش از کشورهای اروپایی که علاقه چندانی به تسلط آمریکا بر اروپا نداشتند جدا کند زمزمه عضویت فنلاند و سوئد در ناتو هست و این باز یک پیروزی برای آمریکا محسوب می شود. هرچقدر بتواند کشورها را به سمت خودش بکشاند و انگلستان هم به نظرم برنده است. نقش انگلستان را در تحولات اوکراین باید خیلی باجدیت بپردازید و در برخی موضوعات تندتر از آمریکایی ها اقدام می کنند.
طراحی که برای اوکراین بعد از جنگ دارند به نظرم جلوتر و پیشروتر از آمریکایی هاست و تضاد و دشمنی که با روسیه دارند را آشکارتر کردند و شما در اظهارات وزیرخارجه و وزیر دفاع انگلستان اگر دقت کنید خیلی به نظرم تندتر از اظهارات وزیرخارجه و وزیر دفاع آمریکا در قبال روسیه و نحوه ادامه جنگ و نوع کمک هایی که باید به اوکراین کنند، هست.
به نظرم ادامه جنگ هرچقدر طول بکشد با هر نتیجه ای به نفع اوکراین نیست. به نفع روسیه نیست به نفع کشورهای معتدل اروپایی نیست و آمریکا و انگلیس در درجه اول و برخی محافل تندرو و افراطی در اروپا از آن استفاده می کنند.
تشکر می کنم از وقتی که در اختیار ما قرار دادید. اگر نکته‌ای باقیمانده است بفرمایید.
سفیر ایران: خیلی متشکرم از این فرصتی که در اختیار من قرار دادید که هم بعضی مطالب را بگویم. یک نکته ای را باید اضافه کنم راجع به اقداماتی که سفارت انجام داد در جنگ چون به طور مشخص در سوالات شما نبود اگر اجازه بدهید راجع به آن توضیح بدهم. من به عنوان سفیر مدعی هستم که عملکرد سفارت در خدمت رسانی به هموطنان ایرانی ما در جنگ یک عملکرد درخشان بود. این را با توجه به شرایطی که در آن جنگ ایجاد شد جنگ ناخواسته و جنگ غیرقابل پیش بینی و یک جنگ وسیع با این حجم از آوارگانی که همه به سمت یک جهت آن هم غرب اوکراین هست چون جنوب شرق و شمال اوکراین امکان نبود که خروج پیدا کنند.
همین موضوع و همین وضعیت جغرافیایی مشکلات زیادی را برای خروج همه اتباع کشورها از جمله اتباع ایرانی ایجاد کرد. با توجه به این شرایط و امکاناتی که به هرحال خیلی وسیع نیست و در اختیار سفارت هست هم به لحاظ عده و نیرو و هم به لحاظ امکانات و لجستیکی که ما در اختیار داریم بتوانیم ظرف یک یا دو روز نزدیک به چند هزار ایرانی یا دانشجوی ایرانی را بتوانیم تخلیه کنیم.
ولی به هرحال بحمدالله ما این کار را انجام دادیم بدون اینکه کمترین آسیبی به نفر ایرانی وارد شود. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری اسلامی ایران تمام تلاششان را برای خروج امن و هرچه سریعتر انجام دادند. سفارتخانه های ما در کشورهای همسایه در لهستان، اسلواکی، رومانی، مجارستان، بلغارستان بسیار کمک کردند و من واقعا اینجا باید از همکارانم در این سفارتخانه ها پرچم امدادی را از خروج تعداد زیادی از هموطنان رفتند را دست آنها دادیم و آنها هم به خوبی این ماموریت را انجام دادند.
دولت جمهوری اسلامی هزینه بسیار زیادی را متحمل شد از باب اینکه آسایش و آرامش را برای هموطنانی که در آن طرف مرز اوکراین وارد شدند فراهم کند. شاید هیچ کشوری بروید بررسی کنید به اندازه ای که ما هتل در اختیار اتباع کشورش قرار داد نبود. خود من رفتم در آن کشورها و بهترین هتلها با بهترین پذیرایی بدون هیچ محدودیتی در اختیار هموطنانمان بود.
در زمانی که اینجا بودیم از هیچ تلاشی فروگذار نکردیم و به رغم اینکه حکومت نظامی در شهر کی یف بود ما بدون توجه به این موضوع در ساعت آخر شب بعد از اینکه کارمان را در سفارت انجام می دادیم به پناهنگاه ها و خوابگاه های دانشجویان می رفتیم. خود من در موارد متعددی در فروشگاه ها می رفتم و خرید می کردم و برای پناه گاه ها و خوابگاه های دانشجویان می آوردم.
بخش کنسولی ما شبانه روز از روز اول جنگ و حتی قبل از جنگ کسانی که احساس خطر کرده بودند و مایل بودند از کشور خارج شوند خیلی از اینها گذرنامه نداشتند و برگ عبور می خواستند سالها گرفتن شناسنامه هایشان به تاخیر افتاده بود و یک باره هجوم زیادی به بخش کنسولی ما آمد و همه اینها و همه سفارت بسیج شدند که امکانات را فراهم کنند.
مکاتبات و تماس های زیادی با بخشهای داخل کشور داشتیم. در مورد سربازی دانشجویان پسر و انتقال به داخل کشور و الان وزارت بهداشت ما اعلام کرده تحت شرایطی حاضر هست این کار را انجام بدهد درحالی که قبل از این به هیچ عنوان بخش های ذیربط زیربار نمی رفتند که بتوانند نسبت به انتقال دانشجویان اقدام کنند.
در مورد سربازی گشایش های زیادی انجام شد. سهم سفارت ما در تمام این فرصتهایی که فراهم شد حتما نقش اصلی را داشت من ادعا می کنم اینطور بوده است. در موضوعات دیگری مثلا در بازدیدهایی که از مرزها داشتم ملاقاتهایی که با مسئولین مرزی داشتم تاثیر زیادی در تسهیل تردد هموطنان ما در مرزها داشت.
در مورد اتباع ما با توجه به اینکه نمی توانستیم اودسا و خارکف برویم برخی از ایرانی های داوطلب که من واقعا بسیار از آنها تشکر می کنم در شهر اودسا و خارکوف که دو سرپل اصلی بود گذاشتیم شماره تلفن معرفی کردیم بسیاری از هزینه هایی که خروج اینها را داشت سفارت تقبل کرده و تحمل کرده است.
به هرحال تا آنجایی که امکانات به ما اجازه می داد این کار را انجام دادیم ادعا نداریم که کار ما بی نقص بوده ولی واقعا انتظاری نداریم که این همه تلاشی که انجام شده است بعضی دوستان به هرحال از روی برخی انگیزه ها این تلاش خدمتگذاران خودشان را واقعا تضعیف کنند تحقیر کنند و به نوعی واکنش نشان بدهند که مثلا همه سفارتخانه ها که در کی یف مستقر بودند کارشان را به خوبی انجام دادند و این فقط سفارت ایران بوده که دارای نقایص بوده است.
من در جریان هستم و با سفرای بسیاری از کشورها صحبت کردم مثلا سفارت ترکیه اعلام کرد که شما هواپیما گذاشتید گفتند نه ما اعلام کردیم هرکسی که می خواهد پرواز ترکیش ایر هست روزی چندین ده پرواز از شهرهای مختلف ترکیه به شهرهای مختلف در اوکراین برقرار بود با اینها می رفتند. سفارت آمریکا که فرمودید اعلام کرده به هیچ عنوان هیچ پروازی اختصاص نداد و هیچ کشوری هیچ پروازی را اختصاص نداده است ما هم بسیار علاقه مند بودیم که دو پروازی که ما در رومانی و لهستان گذاشتیم را بتوانیم در کی یف بگذاریم به طور طبیعی برای ما بسیار راحت تر بود ولی امکان پذیر نبود برای هیچ کشوری گذاشتن پرواز امکان پذیر نبود.
به هرحال اگر هم ما عیب و نقصی در کارمان بوده هموطنان ما در این مسیر واقعا دچار رنج و زحمت شدند که حتما برخی از آنها دچار رنج و مشقت شدند ما صادقانه پوزش می خواهیم و امیدواریم که شرایط به گونه ای فراهم کنیم که بعد از پایان جنگ بتوانیم خدمت بیشتری را به هموطنان کنیم چون به هرحال پیش بینی می شود بعد از خاتمه جنگ ما باز با مشکلاتی که هموطنانمان در موضوعات اسناد و مدارک و اموال به هرحال با حجم بالای مراجعه کننده مواجه خواهیم شد.
امیدواریم که به هرحال بتوانیم آن وظیفه ا که برگردن ما هست حتما به خوبی انجام بدهیم و تقاضا دارم که در شرایطی که امروز به هرحال اوکراین یک کشور جنگی هست ما شاید جزو دومین و سومین سفارتخانه هایی بودیم که برای خدمت به هموطنان آمدیم و در شرایطی که هنوز کی یف تحت حملات موشکی هست و همچنان ناامن است و هنوز خیلی از سفارتخانه ها برنگشتند اما سفارت ما نزدیک به یک ماه و چند روز هست که در اینجا درحال خدمت هستیم و ما هیچ گاه خدمتمان را تعطیل نکردیم.
حتی وقتی از کی یف خارج شدیم خود من و همکارانم پاسخگوی تماسها و تلفنها بودند در پاسی از شب من پاسخگوی تلفنها بودم واقعا ما از ناراحتی خیلی از هموطنان غمگین می شدیم وقتی هموطنی موفق می شد خارج بشود بسیار خوشحال می شدیم.
با هموطنانی که در پناهگاه ها در ناراحتی و گرفتاری بودند ما با آنها گریه کردیم دلمان می خواست آنجا بودیم و می توانستیم آنها را به بهترین شکل خارج کنیم ولی خوب جنگ تبعات خودش را دارد جنگ شرایط خودش را دارد که خیلی از مسائلش از عهده همه ما خارج است.
امیدواریم هرچه زودتر جنگ تمام شود و ما هم امروز بخشی از این مردم هستیم در کنار مردم اوکراین مردم خوب اوکراین هستیم من واقعا در مدتی که در اینجا هستم جامعه را یک جامعه خوب دیدم مردم بسیار مهربان و بسیار فهیم از صمیم دل برای این مردم دعا می کنیم که هرچه زودتر صلح بر این کشور حاکم شود و مردم بتوانند با آرامش به کشورشان و منازلشان برگردند.
متشکر از توضیحاتی که دادید و وقتی که در اختیار ما قرار دادید.
سفیر ایران: از شما خیلی متشکرم.