جنگ اوکراین و نمایان شدن خطاهای محاسبات نظامی ترکیه

به گزارش حلقه وصل، دولت اردوغان در روزهای اخیر، در پرونده روسیه – اوکراین، درگیر چالش های سیاسی و دفاعی جدیدی شده است.

در شرایطی که ترکیه هنوز هم در تلاش است تا پوتین و زلنسکی را برای مذاکره به استانبول بکشاند، نه نشانه آشکاری از پایان جنگ به چشم می خورد و نه شور و اشتیاقی از جانب مقامات کرملین برای سفر به ترکیه. اما این همه ماجرا نیست و بخشی از اطلاعات نظامی منتشر شده توسط مقامات دفاعی روسیه، شرایط را برای ترکیه سخت تر کرده است.

روس ها اعلام کرده اند که پهپادهای ترکیه در حملات اخیر در کی یف و یک ناحیه دیگر، به شکل جدی آسیب دیده اند. آن هم نه در وسط میدان جنگ، بلکه در آشیانه هایی که موقعیت جغرافیایی آن افشا شده است.

از دیگر سو، در داخل ترکیه هم، در مورد سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسی، دو گونه اطلاعات مهم منتشر شده که هر دو آنها توجه رسانه ها و تحلیل گران سیاسی را به سوی خود جلب کرده اند:

۱. پهپادهای بیرقدار مسلح نسل تی.بی ۲ تولید ترکیه که به اوکراین فروخته شده اند، توانسته اند جاهایی را هدف بگیرند که در چتر رصد یگان های اس ۴۰۰ بوده اند. با این حال، این سامانه کار خاصی نکرده و اوکراین توانسته در چند نقطه، پیروزی های محدودی به دست بیاورد.

۲. برخی از تحلیل گران ترکیه روی این نقطه دست گذاشته اند که دولت اردوغان برای خرید سامانه اس ۴۰۰ هزینه های سیاسی و اقتصادی گزافی را پرداخت کرد اما بر روی ارض واقع و در سیستم کنونی دفاعی ترکیه، این سامانه نمی تواند کاری را از پیش ببرد.

روسیه اعلام کرد که یک مرکز لجستیک نظامی در اوکراین را هدف قرار داده است که آشیانه هواپیماهای Bayraktar TB۲ SİHA ساخت ترکیه است. این مرکز لجستیکی در نزدیکی شهر اودسا اوکراین در سواحل دریای سیاه، با موشک‌هایی با دقت بالا مورد اصابت قرار گرفت.

در بیانیه وزارت دفاع روسیه، گزارش شده که مرکز لجستیکی در یک فرودگاه نظامی برای نگهداری سلاح هایی که از کشورهای غربی به اوکراین ارسال می شد، استفاده می شد. هواپیمای بدون سرنشین بیرقدار TB۲ و همچنین تسلیحات موشکی و مهمات ارسالی از آمریکا و کشورهای اروپایی در آشیانه مزبور، منهدم شده است.

روزنامه قرار از معدود جراید محافظه کار منتقد دولت اردوغان در تیتر صفحه نخست خود، چنین تیتری به کار برده است:«در ویترین هست، در میدان نیست.»

قرار در توضیح تیتر جنجالی خود نوشته است: «ترکیه برای خرید اس ۴۰۰ از روسیه، پول کلانی صرف کرد و به خاطر خرید این سامانه مورد تحریم نظامی آمریکا قرار گرفت. به عبارتی روشن، چند موشک ناکارآمد گرفتیم و در مقابل، از تحویل گرفتن چهل فروند هواپیمای جنگنده اف ۳۵ محروم شدیم.»

با توجه به این وضعیت، تحلیل گران به این جمع بندی رسیده اند که ترکیه نه تنها در مورد خرید، بلکه درباره به کارگیری اس ۴۰۰ نیز دچار تناقض شده و در ماجرای جنگ اوکراین، شرایطی به وجود آمد که خطاهای مهم تیم اردوغان در ترکیب مسائل کلان دفاعی با محاسبات و منافع  زودگذر را نمایان کرد.

طاها آک یول از تحلیل گران ترکیه در این مورد نوشته است:«در جنگ اوکراین، اس ۴۰۰ ها نتوانستند از مواضع روسیه و ناو جنگی مسکوا در برابر موشک های Bayraktar TB۲ ساخت ترکیه محافظت کنند. بدین ترتیب ضعف فنی سامانه موشکی اس ۴۰۰  آشکار شد. با این حال، ترکیه به خاطر خرید دو مجموعه از سامانه دفاعی از روسیه، در بن بست فرو رفته است. ما نه در شرایطی هستیم که بتوانیم از آن استفاده کنیم و نه از خیر این موشک ها بگذریم. واقعیت این است که ما به خاطر خرید این موشک، جنگنده اف ۳۵ را هم از دست دادیم. به موازات این، مشکلات دیگری هم در میان است و هزینه این خسارت ها میلیاردها دلار است.

اساساً خرید این موشک ها، منجر به تغییر محور و مبنای سیاست خارجی ترکیه شد. بسیاری از تحلیل گران، معتقدند که اس ۴۰۰ به درد یک کشور عضو ناتو نمی خورد و همچنان که ناجی کورو سفیر سابق ترکیه در آمریکا گفته، این موشک نمی تواند در برابر تهدیدات، از ما محافظت کند.»

آک یول در ادامه نوشته است:«اردوغان در سخنرانی عمومی خود در تاریخ ۶ مارس ۲۰۲۰ گفت: اس-۴۰۰ اکنون در تملک ماست. این سامانه تا دو ماه دیگر، فعال خواهد شد. اما حالا دقیقاً دو سال از سخنان رئیس جمهور می گذرد. نه تنها موشک ها را فعال نکرده ایم، بلکه سرنوشت آن هنوز نامعلوم است. اردوغان بعدها به اولاف شولز صدر اعظم آلمان گفت: من می بینم که شما در مورد سلاح هایی که ما از روسیه خریداری کرده ایم متعجب هستید.

صحبت در مورد آینده در شرایط فعلی، زود است. باید دید شرایط چگونه پیش می رود و چه خواهد شد. این سخنان اردوغان که سرشار از تردید و ابهام بود، بیانگر این است که ترکیه در قبال اس-۴۰۰ وارد چه بن‌بستی شده است. اس-۴۰۰ از نظر سیاسی و استراتژیک هزینه زیادی برای ترکیه داشته و به خاطر آن، سلاح راهبردی اف ۳۵ را هم از دست داده است.»

همچنین قاآن قصاب اوغلو متخصص تسلیحات و استراتژی در موسسه تحقیقات دفاعی – امنیتی EDAM گفته است:«ترکیه کشوری نبود که مانند امارات متحده عربی، هواپیمای اف-۳۵ را به صورت آماده بخرد. چرا که عضو کنسرسیوم سازنده این جنگنده بود. این سلاح برای ترکیه، فقط یک جت جنگنده نبود، بلکه پروژه ای بود که در آن اکوسیستم دفاعی ترکیه صاحب مجموعه ای از صدها میلیون دلار بود که برای هزاران نفر اشتغال ایجاد کرد. بنابراین، ارزیابی ضرر ترکیه، بسیار فراتر از ابعاد دفاعی صرف است. ما این جنگنده پیشرفته را از دست دادیم و حالا منتظر آن هستیم که کنگره آمریکا، قرار داد فروش اف ۱۶ را تصویب کند. ما در ۱۰ سال گذشته دوستان قدیمی خود را در کنگره از دست داده ایم! در نتیجه به دست آوردن اف ۱۶ هم آسان نیست.»

تیم اردوغان در چند سال گذشته، استراتژی دفاعی خود را با برخی منافع سیاسی و اقتصادی کوتاه مدت در هم آمیخت. دولت اردوغان با خرید سامانه دفاعی اس ۴۰۰ از روسیه، وانمود کرد که در صدد فاصله گرفتن از غرب و نزدیک شدن به شرق است. اما در جریان حمله به اوکراین، باز هم موضع بینابینی اتخاذ کرده و خود را در شرایطی قرار داد که نه توانسته همچون سابق، به آمریکا و ناتو نزدیک شود و نه در موقعیتی است که با روسیه وارد یک رابطه راهبردی شود.

در نتیجه نه تنها بخشی از مسائل مهم سیاسی و اقتصادی ترکیه، بلکه استراتژی دفاعی این کشور، تحت تاثیر اقداماتی قرار گرفته که ردی از استقلال سیاسی و خودکفایی دفاعی در آن دیده نمی شود.