ترکیه، رقابت حزب خسته و مخالفینِ تازه نفس

به گزارش حلقه وصل، هر روز که می گذرد، رقابت و کشمکش قدرت بین حزب حاکم ترکیه و مخالفین، وارد فاز تازه تری می شود.

دیروز صحن عمومی مجلس ترکیه شاهد تنش لفظی و مشت و لگدپرانی نمایندگانی بود که دیگر تاب تحمل شنیدن سخنان همدیگر را ندارند. در یک سوی میدان، نمایندگان حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی قرار گرفته اند که معتقدند دولت و کشور را به بهترین شکل ممکن اداره کرده اند و دلیلی برای انتقاد از آنان وجود ندارد و هر که انتقاد و مخالفت کند، دشمن و خائن است.

در سوی دیگر میدان، حزب جمهوری خلق، حزب خوب و دیگر مخالفین حضور دارند که کارنامه اقتصادی دولت اردوغان و چند و چون اداره کشور در همه حوزه های سیاسی و اجتماعی را به چالش کشیده و معتقدند که اردوغان و باغچلی، ترکیه را به سوی پرتگاه سوق داده اند.

بسیاری از تحلیلگران سیاسی و اقتصادی ترکیه، به این جمع بندی رسیده اند که حزب حاکم، حرف و پروژه تازه ای ندارد و نمی تواند ترکیه را از این پیچ خطرناک اقتصادی به سلامت عبور دهد.

آنان می گویند،  آکپارتی پس از ۲۰ سال حکمرانی، دچار خستگی و افول شده و این در حالی است که مخالفین، همگی تازه نفس و مشتاق هستند و برای شکست دادن اردوغان از مزیتی به نام بحران اقتصادی، سود می برند.

سرنوشت اردوغان و حزب او

به باور بسیاری از تحلیلگران ترکیه، حزب عدالت و توسعه در دو دهه گذشته، کادرهای سیاسی و لیدرهای توانمندی تربیت کرده است. اما این حزب با کهکشان عظیم رسانه ای و تبلیغاتی خود، چنان جایگاه و کیش شخصیتی عجیبی برای اردوغان به وجود آورده که گویی هیچ جایگزینی نمی تواند حتی به اندازه نصف او، توانمند و اثرگذار باشد.

در نتیجه حزب عدالت و توسعه برای رقابت انتخاباتی ۲۰۲۳ میلادی، برای رسیدن به پیروزی، تیری بهتر از اردوغان در اختیار ندارد. اما اگر روند نظرسنجی ها، اثرگذاری بحران اقتصادی و فاصله گرفتن محافظه کاران از حزب اردوغان به همین شکل ادامه پیدا کند، یاران او راضی نخواهند بود که پس از بیست و دو سال، نام او به عنوان رهبری ثبت شود که با شکست سیاسی به خانه رفته است.

به عبارتی دیگر، اگر مطمئن شوند اردوغان شکست می خورد، نامزد دیگری را به میان می فرستند تا چیزی از افتخارات اردوغان کاسته نشود! اما در هر صورت، اگر حزب عدالت و توسعه شکست بخورد، باز هم در شرایطی خواهد ماند که همچون مهمترین حزب اپوزیسیون ترکیه، در برابر تازه به قدرت رسیده ها بایستد.

در چنین شرایطی، سوال مهم این است: مخالفین اردوغان اعلام کرده اند که به محض رسیدن به قدرت، رفراندومی برگزار کرده و نظام ریاستی را منحل می کنند. چنین چیزی به معنی استیلای نظام جدیدی به نام «پارلمانی تقویت شده» خواهد بود.

آیا در این صورت، فضا برای یکه تازی و دردسرسازی حزب اردوغان مهیا نخواهد شد؟ بدون شک پاسخ مثبت است. اگر حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و حزب حرکت ملی به رهبری باغچلی، در انتخابات ۲۰۲۳ میلادی شکست بخورند، در سودای انتقام گیری از دولت جدید و با استفاده از قدرت و اختیارات بیش  از حد پارلمان جدید، هر روز تنش و سناریوی جدیدی را برای سنگ اندازی و ایجاد مانع، کلید خواهند زد. لذا این احتمال مطرح شده که مخالفین، در دوران پیش از انتخابات، به طور مداوم و با لحنی جسورانه نظام ریاستی را زیر سوال می برند. اما وقتی که خودشان به قدرت برسند، برای مدتی مدید از مواهب آن بهره می گیرند تا اردوغان و باغچلی نتوانند مشکلی برای دولت به وجود بیاورند.

مخالفین در جستجوی نامزد مشترک

هنوز مشخص نیست که برای رقابت و مبارزه با اردوغان، چه کسی نامزد اصلی خواهد بود. کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق اعلام کرده که اگر هر ۵ رهبر احزاب رفیق او درخواست دهند، نامزد خواهد شد. اما واقعیت این است که اغلب سران احزاب مخالف، ترجیح می دهند یک نامزد جوان و تازه نفس در برابر اردوغان به میدان برود.

۶ حزب مخالف اردوغان به این نتیجه رسیده اند که سرشکن شدن آرای مخالفین و دامن زدن به تنش بین آنان، به نفع اردوغان خواهد بود و باید هر طوری شده، برای مدتی طولانی، اختلافات خود را کنار بگذارند.

علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی اعلام کرده که هر ۶ حزب مخالف، باید به جمع بندی نهایی برسند و با تمام قدرت از یک نامزد مشترک حمایت کنند. برخی معتقدند که این نامزد مشترک، کسی نخواهد بود جز اکرم امام اوغلو شهردار استانبول.

دسته ای دیگر نام منصور یواش شهردار آنکارای پایتخت را بر سر زبان ها انداخته اند و کسانی هم می گویند خود باباجان، بهتر از هر نامزد دیگری است.

اگر چه حزب جدید التاسیس او یعنی حزب جهش و دموکراسی فقط ۲ درصد از آرای مردم ترکیه را در اختیار دارد، اما تبحر و تخصص کم نظیر باباجان در اقتصاد و تعیین سیاست های مالی درکنار جوانی، محبوبیت، خونسردی و صبوری در برابر سخنان تند و تحقیرآمیز اردوغان، موجب شده که باباجان به یک لیدر توانمند و امیدی برای مخالفین تبدیل شود.

موقعیت شکننده آکپارتی

شرکت های نظرسنجی ترکیه، غالباً رویکردی حرفه ای و دقیق دارند و از آنجایی که این مجموعه ها، به چهره های دانشگاهی و بخش خصوصی تعلق دارند، ناچارند برای حفظ اعتبار و منافع اقتصادی، از ارائه آمار و ارقام غلط و اتخاذ سمت و سوی سیاسی و حزبی پرهیز کنند و صورتی عینی و واقعی از افکار و آرای عمومی مردم را به نمایش بگذارند.

براساس نتایج جدیدترین گزارش های میدانی این شرکت ها، حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، بخش قابل توجهی از آرای خود را از دست داده و در شرایط کنونی در ترکیه بین ۲۸ تا ۳۰ درصد از آرای مردم را در اختیار دارد و  این در حالی است که شریک اردوغان یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی نیز نهایتاً ۷ درصد رای دارند.

با این حساب، ۶۵ درصد از رای دهندگان ترکیه، افرادی هستند که آبشان با اردوغان و باغچلی به یک جوی نمی رود و فضا برای پیروزی مخالفین مهیا شده است. اما با این حال، ترکیه همواره نشان داده که فضای سیاسی – اجتماعی پویا و دینامیکی چندان قابل پیش بینی و پیشگویی نیست و ممکن است با برخی اقدامات و عملیات های سریع همچون ارائه گسترده کمکهای مالی به روستاییان و طبقات محروم و حتی ترتیب دادن عملیات گسترده قضایی برای برخورد سخت با مخالفین، نتایج انتخابات پیش رو را تغییر دهد.

اما در یک جمع بندی کلی می توان گفت که حزب عدالت و توسعه در انتخابات ۲۰۲۳ میلادی در شرایط بسیار سخت و شکننده ای قرار دارد و اگر ۶ حزب مخالف اردوغان ائتلاف خود را مستحکم و پیشرو نگه دارند، می توانند فرش را از زیر پای اردوغان و باغچلی، بیرون بکشند.