کوه یخی نگران کننده در اقتصاد ترکیه

به گزارش حلقه وصل، دو روز پس از آغاز سال ۲۰۲۲ میلادی، دولت ترکیه گزارش تورم سال گذشته را ارائه داد تا افزایش حقوق کارمندان دولت بر اساس میزان تورم، در دستور کار قرار بگیرد. اما گزارش اعلام شده، برای کارشناسان اقتصادی ترکیه، به مثابه دوش آب سرد بود و همه آنان را شگفت زده کرد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که دولت اردوغان، رقم واقعی تورم را پنهان کرده و آن چه به عنوان رقم تورم ۲۰۲۱ اعلام شده، بسیار دور از واقعیت است.

۳۰ درصد یا ۸۰ درصد؟ مساله این است

سازمان ملی آمار ترکیه به عنوان مهم ترین نهاد دولتی و رسمی اعلام آمار، گزارش نهایی خود را منتشر کرده و تورم آذرماه را در حد ۱۳.۵۸ درصد گزارش کرده و میزان میانگین تورم سال گذشته را در سطح  ۳۶.۰۸ درصد گزارش داد. اما تورم ۳۰ درصدی دولت کجا و رقم ۸۰ درصدی تحلیل گران اقتصادی کجا؟

اما مشکل اصلی رقم تورم چیست؟ دولت برای اعلام میزان افزایش حقوق، یک سنجه و معیار مهم دارد که همان رقم تورم است. بنابراین، هر اندازه که رقم تورم را پایین تر در نظر بگیرد، افزایش حقوق کمتری اعمال خواهد شد و رقم اعلام شده در حد ۲۶ درصد است که با توجه به تورم روز افزا، نمی تواند نقش مشهودی در حفظ توان خرید مردم داشته باشد.

اعتراض سران احزاب

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق که در واقع به قطب مهم هدایت همه مخالفین اردوغان تبدیل شده، به تندی به اردوغان تاخته و خطاب به او گفته است: «حتی در ارقام دستکاری شده مربوط به هزینه تولید، مشخص است که تورم ما در حد ۸۰ درصد بوده است. با بزک کردن واقعیت ها به دنبال چه هستی؟ ای نابغه اقتصادی ساکن قصر! در هر جایی که دخالت کردی، تباهی و به هم ریختگی به بار آمد.»

علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی که تخصص اصلی او اقتصاد بوده و بیش از ۸ سال سکان هدایت اقتصادی ترکیه را در دست داشته، در این مورد گفته است: «اولین روز سال جدید را با تورم آغاز کردیم. رقمی که به عنوان تورم سال گذشته اعلام شد، حتی از فاصله بسیار دور رقم واقعی نیز عبور نمی کند و بسیار دروغین و غیرواقعی است. قبلاً می گفتیم این دولت، با قاشق می دهد و با ملاقه پس می گیرد. اما حالا کارش فقط و فقط، گرفتن است.»

کارشناسان چه می گویند؟

امروز نظرات تعداد فراوانی از کارشناسان و تحلیل گران اقتصادی ترکیه در رسانه های این کشور منتشر شد.

نقطه اشتراک همه آنها یک چیز است: دولت و مرکز ملی آمار، واقعیت را پنهان کرده و اطلاعات غلطی در مورد میزان واقعی تورم، ارائه داده اند.

چند نمونه از این نظرات و دیدگاه ها، به شرح زیر است:

انس اوزکان اقتصاددان: «ارقامی در مورد میزان تورم اعلام شده است، تقریباً برای هیچکدام از شهروندان ما، نه تنها باورپذیر نیست، بلکه هیچ معنایی ندارد. دولت، در حال تحریف واقعیت های اقتصادی کشور است.»

کامیل یلماز، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه کوچ: «به یاد دارید ما چه گفته بودیم؟ نرخ ارز شناور، چوب سیاست پوپولیستی است. با پافشاری شما بر مواضع پوپولیستی، ارز از کنترل خارج می شود. تاوان و خسارات این سیاست، همه کشور را دربر خواهد گرفت. اگر بر این سیاست پافشاری کنید، تورم امسال از ۱۰۰ درصد فراتر خواهد رفت. تا دیر نشده، پشیمان شوید و از سیاست های غلط، بازگردید.»

آرزو چرکز اوغلو، رئیس کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری انقلابی (DİSK): «تمام داده ها نشان می دهد که ما به سرعت فقیرتر می‌شویم. با توجه به این که شاخص قیمت تولید کننده  در حد ۸۰ درصد است، تورم به روند صعودی خود ادامه خواهد داد و ما همچنان در سال نو نیز، فقیر خواهیم بود.»

مهمت بوزگَییک رئیس مشترک کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگران عمومی (KESK): «یک بار دیگر دیدیم که ارقام اعلام شده توسط مرکز ملی آمار، در صدد گمراه کردن کارشناسان است. ما به خوبی می دانیم که این اعداد منعکس کننده واقعیت نیستند. دستمزد کارکنان دولتی و بازنشستگان باید حداقل ۵۰ درصد افزایش یابد.»

تناقض صادرات و تورم

رئیس جمهور اردوغان طی سخنانی دیروز در مجمع صادرکنندگان، اظهارات مهمی را در مورد اقدامات توسعه اقتصادی ترکیه بیان کرد.

وی با بیان اینکه ارقام صادرات سال ۲۰۲۱ میلادی برای دولت او  افتخارآمیز بوده، رقم نهایی را با ۳۲.۹ درصد افزایش نسبت به سال گذشته، در حد ۲۲۵ میلیارد و ۳۶۸ میلیون دلار اعلام کرد.

اردوغان گفت: «من بابت این پیروزی بزرگ، صمیمانه به صادرکنندگانمان که آنها را قهرمانان اقتصاد ترکیه می‌دانم، تبریک می‌گویم. آنان برادران زحمتکشمان و قهرمانان پنهان موفقیت تاریخی ما هستند.»

تحلیل گران بر این باورند که دروغ و دغلی در مورد بیان میزان صادرات وجود ندارد و واقعاً ترکیه، رشد اقتصادی داشته است.

اما مساله اینجاست:

۱.دولت در کنترل تورم، ناتوان بوده است.

۲.صادرات، توام با ایجاد ارزش افزوده نبوده است.

۳.دولت، اعتبارات مالیاتی و سودها و درآمدهای خود را در حوزه هایی خرج می کند که تاثیر مستقیم و مشهودی بر ارتقای کیفیت و معیشت مردم ندارد.

افزایش مجدد قیمت دلار

رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه، در اواخر سال ۲۰۲۱ میلادی و در شرایطی که قیمت دلار به ۱۸ و نیم لیره رسیده بود، برای سپرده های لیره ای مردم، سود ارزی نیز در نظر گرفت و قیمت دلار را به ۱۱ لیره رساند. اما پیش بینی تحلیل گران درست از آب درآمد و دولت نتوانست این نرخ را حفظ کند. همین حالا که فقط ۳ روز از سال جدید میلادی سپری شده، دلار دوباره بالا رفته و به ۱۴ لیره رسیده است.

بر اساس گزارش اقتصادی امروز روزنامه ملی گازته، قیمت آرد تنها در ۲ روز با افزایش ۲۵ درصد، مردم را نگران کرد. این روزنامه اعلام کرده که در روزهای آتی، قیمت هر ۱ قرص نان عادی در ترکیه به ۳ لیره خواهد رسید که بالاترین قیمت نان در چند دهه گذشته بوده است. همچنین هزینه برق خانگی، بین ۵۲ تا ۱۲۵ درصد گران تر شد و گاز طبیعی، بنزین و انواع و اقسام کالاهای مصرفی نیز گران تر شدند.

در پایان باید گفت،  با توجه به شواهد فعلی شرایط بحرانی اقتصاد ترکیه در سال ۲۰۲۱ میلادی، چنین به نظر می رسد که تورم و شرایط دشوار، در سال ۲۰۲۲ نیز ادامه پیدا کند. می توان از حالا پیش بینی کرد که این وضعیت، بر تحولات سیاسی و موازنات حزبی ترکیه، تاثیر بگذارد.