بازخوانی پیام امام(ره) در تشکیل نهضت سوادآموزی و الگونمایی حرکت عمومی جامعه

حلقه وصل:

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اول خرداد 1398 به عنوان پیوست عملیاتی بیانیه گام دوم انقلاب ایجاد «حرکت عمومی» در جامعه به محوریت «جوان متعهد» را از لوازم تحقق بیانیه و بالتبع رسیدن به تمدن نوین اسلامی می دانند. ایشان فرآیند حضور جوانان در این حرکت را مستلزم چهار عنصر «شناخت صحنه»، «جهت گیری صحیح»، «امید داشتن» و نهایتا «داشتن راهکارهای عملیاتی» برشمرده و راهکار عملیاتی را ماموریت جریانهای حلقه های میانی دانسته اند.
ایشان در تبیین این الگو فرمودند: نما به یک حرکت عمومی به سمت آن چشم‏انداز نیاز داریم؛ باید یک حرکت عمومی در کشور راه بیفتد؛ البته این حرکت وجود دارد منتها بایستی انضباط پیدا کند، سرعت پیدا کند و پیشرفتش به سمت آن چشم‏انداز محسوس باشد. این حرکت طبعا با محوریت جوان متعهد است؛ جوان‏های متعهد محور این حرکت‏اند. (بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان؛ 1/3/98)
در همین سخنرانی، رهبر انقلاب از مبارزات انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی به عنوان اتفاقاتی که به ایجاد حرکت عمومی در جامعه انجامیده است یاد کرده اند.
اینک و در ایام سالگرد صدور پیام تاریخی حضرت امام و فرمان تشکیل نهضت سوادآموزی بازخوانی این پیام  می تواند به عنوان الگوی یک فرمان نهضتی و نمونه یک حرکت عمومی در جامعه، مدیران و سیاست گذاران و تصمیم سازان حوزه حکمرانی را نسبت به چگونگی «طراحی الگوی حرکت مردمی» برای رسیدن به آرمان های بیانیه یاری کند.
به عنوان مقدمه اشاره می شود که متن فرمان امام دربرگیرنده ابعاد مختلف طراحی یک عملیات میدانی است. تمرکز امام در این فرمان بر یک مسأله مشخص بوده و با بیانی شیوا و همه فهم، اهمیت و ضرورت آن را تبیین نموده است. در مرحله بعدی، عملیات میدانی وسیعی برای افاده و استفاده تعریف شده و وظایف هر کدام از افراد جامعه را تعریف و خروجی مورد نظر را به روشنی و به بیانی قابل اندازه گیری ترسیم می کند و در خلال فرمان به الزامات اساسی تحقق فرمان اشاره می کند.
در ادامه ناظر به متن فرمان ایجاد نهضت سوادآموزی و مقایسه این الگو با فرمان ایجاد حرکت عمومی توسط رهبر انقلاب در گام دوم انقلاب به نکاتی اشاره می شود:
یکم.  تمرکز روی مسأله: امام خمینی (ره) در بخش های مقدماتی برای عموم مردم «مساله» ایجاد کرده و تلاش می کند مساله را به گونه ای توصیف کند که همه افراد جامعه بتوانند با آن انس گرفته و این را مسأله خودشان بدانند. بی سوادی به ارث گذاشته شده از طرف پهلوی مسأله اصلی است که محور طراحی یک عملیات نهضتی قرار گرفته شده است.
دوم. تبیین ضرورت مساله: در این بخش امام تلاش می کند با تبیین مساله و روشنگری، ضرورت پرداختن به آن را روشن کند. مادامی که مردم ضرورت پرداختن به مسأله را احساس نکنند وارد این حرکت نمی‌شوند. امام(ره) تلاش می کند با اشاره به جایگاه رفیع علم آموزی و همچنین خسارات ناشی از بی سوادی این ضرورت را تبیین کرده و آحاد مردم را برای شرکت در این حرکت عمومی انگیزه مند کند.
سوم. تعریف میدان: سخن از ایجاد یک حرکت عمومی در جامعه است که لازمه تحقق آن تعریف «میدانی» به وسعت همه کنش‌گران موجود می باشد. امام خمینی میدانی تعریف می کند که وسعت آن امکان کنش برای همه ملت را داشته باشد و همه آحاد را در مقام افاده و استفاده وارد میدان عمل نماید. همه «باسودان» به همه «بی سوادان» «سواد» بیاموزند.
چهارم. خروجی قابل اندازه گیری: امام خمینی(ره) بدون در نظر گرفتن وظیفه مشخصی برای قشر یا گروه خاص، حاصل تجمیع ظرفیت ها و تلاش ها را در «خواندن و نوشتن ابتدایی» همه واجدان شرایط تعیین می کند.
پنجم. تعیین اهداف بلندمدت: امام خمینی باسوادی را وسیله ای برای سلب «وابستگی» و رسیدن به استقلال کشور معرفی کرده و از این رهگذر تلاش می کند هدف بلندمدت را آراستگی کشور از وابستگی تعریف نماید. به دیگر سخن اهداف میانی و کوتاه مدت انقلاب را با توجه به افق های بلندمدت ترسیم کرده و این حرکت وسیع نهضتی را در مسیر اهداف عالیه تعریف می کند.
ششم. الزامات تحقق اهداف:
•       فعالیت فوری و بدون فوت وقت
•       پرهیز از تشریفات
•       قیامی به صورت ضربتی و همه جانبه
•       ضرورت حضور دستگاه های دولت بدون رفتارهای اداری
•       انجام اقدامات خودجوش و آتش به اختیار و منتظر دولت نماندن از طرف مردم
•       استفاده از ظرفیت های مردمی مثل منازل و ...
•       تمرکز و پیگیری مجدانه تا جائی که روزانه یکی دو ساعت وقت بگذاریم.
همانگونه که روشن است آنچه امر امروز رهبر معظم انقلاب مبنی بر ایجاد «حرکت عمومی در جامعه» است، شباهت زیادی با الگوی نهضت سوادآموزی دارد.
در این بخش تلاش می‌شود الگوی نهضت با الگوی فعلی حرکت عمومی تطبیق داده شود:

در پایان تذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که  مقدمات طرح وسیع فرهنگی و اجتماعی امام به همت مردم و کمک مسئولین محقق شد و نهضت سواد آموزی به خروجی مطلوب خود رسید اما در گام دوم انقلاب  و لزوم ایجاد حرکت عمومی در جامعه اگر چه شعار حکمرانی مردمی به فراوانی داده شده است اما مسیر پیش رو به سمت این شعار هموار نشده است، و هنوز نتوانسته ایم لزوم ایجاد حرکت عمومی و الزامات و مدل عملیاتی آن را تبیین و ارائه نماییم.