روایتِ مظلومِ مقتدر/ تبیین باید هنرمندانه باشد

به گزارش حلقه وصل، «بدون تبیین حقیقت، افکارعمومی در ظلمت و فضای غبارآلود باقی خواهد ماند و دشمن سوءاستفاده خواهد کرد.» و «اگر کسی بتواند حقایق را در چشم مردم تحریف کند، یعنی در واقع عمل و بازو و اراده مردم را به سمت گمراهی کشانده است.» همان‌گونه که گفته شد «تبیین اساس کار ماست. ما با ذهن‌ها و دل‌ها مواجهیم؛ باید دل‌ها قانع بشود. اگر دل‌ها قانع نشد، بدن‌ها به راه نمی‌افتد.» بنابراین «امروز همه‌‌ ما بایستی در میدان تبیین حرکت بکنیم.» این‌ها تنها بخشی از صحبت‌های مهم و مستمر رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت تبیین حوادث، مسائل و موضوعات مربوط به انقلاب و کشور است. آن جمله معروف «نگذارید جای جلاد و شهید عوض بشود» را به یاد بیاورید. این مساله که با عنوان «جهاد تبیین» نامیده می‌شود یک بعد دیگر این مساله مهم و راهبردی است. کشور ما از هزاران سال قبل تا به امروز میزبان حوادث مهم تلخ و شیرینی بوده است. این‌ها تاریخ و هویت ما را شکل داده‌اند. به‌واسطه هویت انقلاب اسلامی و البته آزادگی تاریخی ایرانیان، بدخواهان همواره در پی تحریف این حوادث بوده‌اند. رهبری در دیدار اخیر با پرستاران ورود دوباره‌ای به این مساله داشتند.

تبیین باید هنرمندانه باشد
رهبری درباب «تبیین» سخنرانی‌های متعددی داشته‌اند. در این بخش به تعدادی از سرفصل‌های مهم آن اشاره می‌کنیم؛ «خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود.» 5/7/1400 مهم‌ترین موضوعات و پدیده‌هایی که تبیین درباره آن اهمیت دارد و «آن چیزی که امروز پیش پای ملت ماست، عبارت است از تبیین معارف انقلاب اسلامی.» 7/12/1397 ،سکوت در قبال تحریف حقایق انقلاب جایز نیست: «امروز همه افراد مسوول‌اند و اگر دیدند حقایق و محکمات اسلام و انقلاب مورد تحریف قرار می‌گیرد، وظیفه دارند تبیین کنند؛ نباید سکوت کنند.» 14/3/1380 ،همچنین مسائل جاری کشور باید برای مردم تبیین شود که یکی از وظایف مهم دانشجویان همین است: «حرف‌های‌تان را، نظرات‌تان را بگویید؛ در مسائل مهم کشور؛ در مساله‌ اقتصاد مقاومتی تبیین کنید، در مساله‌ پیشرفت علمی در مساله‌ ارتباط با آمریکا [تبیین کنید]؛ برای خیلی‌ها روشن نیست.» 12/4/1395، از دیگر مسائل مهم کشور «مساله‌ سبک زندگی اسلامی ایرانی که ما مطرح کردیم، خب این درخور بررسی است، این را تبیین کنید، هم خودتان عملا و هم تبیینی. مساله‌ فرهنگ، یکی از مسائل مهم است، این را 
تبیین کنید.» 12/4/1395.
البته در عرصه‌ جهاد تبیین «توجه به نیازهای روز و نوآوری در ادبیات و روش‌ها به‌گونه‌ای که بر جان و دل مخاطبان بنشیند،» 28/5/1397 از شرایط لازم است و باید از ظرفیت هنر، مانند مداحی و شعر بهره برد: «اهداف انقلاب را با دید روشن، با فکر باز، با اندیشه‌ عمیق، در شعر بگنجانید و آن را با صدای خوش، با لحن خوش، با شیوه‌های هنری در جلسه [مداحی] القا کنید.» 7/12/1397

 پرسش از چگونگی و روش‌ها
به گزارش فارس، برای دستیابی به روش یا روش‌های مطلوب برای جهاد تبیین بهتر است که مقدمتا برای پاسخ به چند پرسش راهبردی تلاش شود؛ پرسش درباره هویت و ماهیت خود، پرسش درباره امکانات و ابزارهای موجود، پرسش درباره هدف یا اهداف و پرسش از موقعیتی که در آن قرار داریم. همین پرسش‌ها را عینا درباره جریان دشمن نیز می‌توان و باید پرسید؛ اینکه ماهیت دشمن چیست؟ چه ابزار و ادوات و امکاناتی دارد؟ هدف یا اهدافش چیست؟ و نسبت به ما در کجا ایستاده؟ وقتی در حوزه رسانه توانستیم به این پرسش‌ها پاسخ دهیم، طبیعتا، در مقام عمل و در پاسخ به پرسش «چه باید کرد؟» هم می‌توانیم ابتکار عمل را به دست گیریم. پاسخ تفصیلی به پرسش‌های مذکور، فضای مستقل و مبسوطی را می‌طلبد و در این فضای محدود نمی‌توان متعرض تفصیل آن شد، فقط اجمالا در همین حد اشاره می‌شود که به‌لحاظ منابع و امکانات رسانه‌ای جریان انقلابی هرچند به‌هیچ‌وجه قابل مقایسه با جریان دشمن نیست اما به‌لحاظ ظرفیت منطقی و قوت استدلال و حقانیت، ابتکار عمل را در دست دارد. برد ادراکی در این میدان با جبهه‌ای است که اولا واجد ظرفیت منطقی باشد و ثانیا منابع و امکانات خود را برای رسیدن به اهدافش به‌طور دقیق و هدفمند به کار گیرد. همچنین به این موضوع باید توجه داشت که در حوزه روش‌ها نیز نیازمند تحولی جهادی و انقلابی هستیم، وگرنه حتی با فهم ماهیت و چیستی جهاد تبیین و نیز با درک ضرورت و چرایی آن، اگر در روش‌های تبیینی، حرکت جهادی نداشته باشیم، پیروزی رسانه‌ای بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد؛ چراکه این، منطق تاریخ است که هر قوم و طایفه‌ای که بدون برنامه، روش و دید راهبردی پا به میدان کارزار گذاشت، دچار رکود، عقبگرد، انحطاط و شکست شد.

نکته نهایی که نیاز به یادآوری دارد این است که هر چقدر این جهاد تبیین در مقام عمل به کمال و فعلیت خود نزدیک‌تر می‌شود، ممکن است عملیات رسانه‌ای و روانی دشمن نیز سیر اشتدادی بیابد و از لحاظ کمیت و کیفیت و ترفندها افزایش پیدا کند که این را از تاسیس شبکه‌ها و وب‌سایت‌های جدید و روش‌های هدایت اذهان نوینی که به کار می‌گیرد باید تشخیص داد و برای خنثی‌سازی زهر القائات آن، برنامه و راهبرد منسجم و منطقی داشت.
 
عوض نشدن جای ظالم و مظلوم
رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با پرستاران با اشاره به ویژگی‌های حرکت زینب(س)، «جهاد روایت و تبیین» را از دیگر ابعاد خردمندی و تدبیر عمیق حضرت‌زینب(س) برشمردند و افزودند: آن حضرت با روایت حقیقی، تاثیرگذار و ماندگار کربلا، فرصت نداد روایت دشمن بر واقعیت غلبه کند. ایشان با تکرار تاکیدات گذشته خود درباره ضرورت روایت حقیقی واقعیات جامعه، تاریخ انقلاب، دفاع مقدس و حوادث گوناگون ۴۲سال اخیر» گفتند: اگر این کار نشود که در موارد متعدد نشده است، دشمن روایت تحریف‌آمیز و دروغ خود را در افکار عمومی جاری و با عوض کردن جای ظالم و مظلوم، اقدامات مستمر ظالمانه خود را توجیه می‌کند.
نکته‌ مهم دیگر در زندگی این بزرگوار که آن هم باز نشانه‌ تدبیر است، این است که این بزرگوار جهاد تبیین را، جهاد روایت را راه انداخت؛ نگذاشت و فرصت نداد که روایت دشمن از حادثه غلبه پیدا کند؛ کاری کرد که روایت او بر افکارعمومی غلبه پیدا کند. حالا تا امروز روایت زینب کبری(س) از حادثه‌ عاشورا در تاریخ مانده [اما] در همان زمان هم تاثیر گذاشت در شام، در کوفه، در مجموعه سال‌های حکومت اموی و منتهی شد به ساقط شدن حکومت اموی. ببینید! این درس است؛ این همان حرفی است که بنده همیشه می‌گویم: شما روایت کنید حقایق جامعه‌ خودتان و کشور خودتان و انقلاب‌تان را. شما اگر روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر انقلاب را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر حادثه‌ دفاع مقدس را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند، هر جور دلش می‌خواهد؛ توجیه می‌کند، دروغ می‌گوید [آن هم]۱۸۰درجه خلاف‌واقع؛ جای ظالم و مظلوم را عوض می‌کند. شما اگر حادثه تسخیر لانه‌ جاسوسی را روایت نکنید -که متاسفانه نکردیم- دشمن روایت می‌کند و کرده؛ دشمن روایت کرده، با روایت‌های دروغ. این کاری است که ما باید انجام بدهیم؛ وظیفه جوان‌های ماست.

ایشان با اشاره به خوشحالی مستکبران عالم از رنج ملت ایران که در حوادثی نظیر «کمک به صدام برای بمباران شیمیایی و ایجاد درد عمیق و رنج جانکاه برای مردم شهرهای مرزی ایران» و نیز در مسائلی مانند «تحریم دارویی ملت ایران» کاملا آشکار شده است، افزودند: با توجه به این واقعیات وقتی پرستاران، با تلاش و ایثار، لبخند بر لبان بیماران و نزدیکان‌شان می‌نشانند، درحقیقت درحال مجاهدت در مقابل استکبار کینه‌توز هستند که این کار، ارزش مضاعف جامعه پرستاری در ایران اسلامی است.
ایشان با تاکید بر اینکه ملت باید این سختی‌ها را درک و آن‌ها را ارزشگذاری کند، حضور طیف‌هایی همچون دانشجویان، طلاب و جوانان برای کمک به پرستاران در دوره کرونا را از جمله حقایق درخشان برشمردند و افزودند: این تعهد و احساس مسوولیت که در مقاطع مختلفی همچون مبارزات دوران انقلاب و دفاع‌مقدس نیز بروز یافته بود، نشان‌دهنده هویت پرنشاط، پرتحرک و باوجدان ملت ایران است. رهبر انقلاب، حرکت عظیم علمی کشور را نشانه و محصولی از این هویت رویش‌ساز دانستند و خاطرنشان کردند: قهرمانانی مانند شهیدان سلیمانی، فخری‌زاده و شهریاری از درون این حقیقت و هویت عظیم بیرون می‌آیند. ایشان، با اشاره به خلأ روایت هنری از سختی‌ها و دشواری‌های کار پرستاری، و زمینه‌ها و مایه‌های هنری فراوان برای پرداختن به این حوادث گفتند: هنرمندان مسوول و متعهد به میدان بیایند و این سرمایه عظیم فرهنگی را در قالب انواع هنرها به نمایش بگذارند.
 
نامه رییس سازمان اوج
پس از بیانات رهبری درباره لزوم تبیین حوادث مهم و جلوگیری از تحریف آن‌ها، احسان محمدحسنی، رییس سازمان اوج نامه‌ای با عنوان «ما مقصریم» خطاب به رهبر فرزانه انقلاب نوشت.
به گزارش روابط‌عمومی سازمان هنری رسانه‌ای اوج؛ 
در پی سخنان دلسوزانه رهبر معظم انقلاب در جمع مدافعان سلامت و گلایه نسبت‌به کم‌کاری دستگاه‌های فرهنگی در برابر تحریفات دشمن در برابر حقایق تاریخ انقلای، مسوول سازمان هنری رسانه‌ای اوج نامه‌ای را به رشته تحریر درآورد. در متن نامه احسان محمدحسنی آمده است: «هوالحق، محضر مبارک رهبر عزیز و مقتدای بزرگ انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای (مدظله العالی)، با سلام و درود بی‌پایان. پیام ناصحانه، روشنگر و هشدارگونه‌ حضرت‌تان دریافت شد.
روی سخن دلسوزانه و خطاب گلایه‌های پدرانه‌ حضرتعالی را نه دستگاه‌ها و شوراهای رسمی متولی امر بر زمین مانده‌ فرهنگ و هنر انقلاب، بلکه مشخصا نوک پیکان فرمایش امروزتان را خودمان و این لشکر مردمی و پابه‌کار و گردآمده در زیر خیمه هنر انقلاب می‌دانیم.
آقاجان! برای همه کوتاهی‌ها و کمبودها و کم‌کاری‌ها در عرصه تبیین و روایت هنرمندانه تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع‌مقدس و حتی موضوع اخیر سختی‌های کار و جهاد پرستاران، ما مقصریم! ما کم گذاشته‌ایم و خودمان را برای تلخکامی امروز نایب امام‌عصر (عج) نمی‌بخشیم.
با شما عهد می‌بندیم و امیدواریم با تلاش مضاعف و همدلی هنرمردان جبهه فرهنگی انقلاب و با تغییر آرایش و موازنه رسانه‌ای این جبهه، توفیق جبران کاستی‌های‌مان را بیابیم. در خاتمه، ضمن لبیک به فرمان آن امام عزیز، از پیشگاه‌تان برای فتح و پیروزی سربازان‌تان در این نبرد نابرابر با اولیاءالشیطان، التماس دعای خیر داریم.
 

استفاده از سرمایه های عظیم فرهنگی
یکی از فرازهای مهم سخنان رهبری خطاب به هنرمندان بود. ایشان فرمودند: «من اینجا یک خطابی به هنرمندان‌مان بکنم. ما یک کمبودی در زمینه‌ روایت هنری این حوادث داریم؛ همین حوادث بیمارستانی، همین که حالا من گفتم. این سختی‌های پرستارها و دشواری‌هایی که این‌ها با آن مواجه هستند، این‌ها مایه‌های هنری دارد؛ به تعبیر فرنگی رایج در زبان هنری‌ها، این‌ها مایه‌های دراماتیک دارد و می‌شود از این‌ها برنامه‌های هنری جذاب به وجود آورد. بیایند در میدان، با انواع هنرها؛ چه هنرهای نمایشی، چه هنرهای تجسمی، چه شعر، چه ادبیات. این‌ها را بیاورند [در آثار هنری]. این‌ها سرمایه‌ عظیم فرهنگی است؛ همه باید از این‌ها استفاده کنند و آن کسی که می‌تواند این سرمایه‌ها را نقد کند، هنرمندان ما هستند. الحمدلله هنرمند متعهد و مسوول هم کم نداریم؛ بیایند وارد میدان بشوند. خب، این هم مربوط به سختی‌ها و تلخی‌ها که چند جمله‌ای گفتیم. البته از این بیشتر است و می‌شود بیشتر حرف زد.»
 
همه مقصریم
این اولین‌بار نیست که مقام معظم رهبری درباره اهمیت تبیین واقعیات جامعه صحبت می‌کنند. ایشان بارها به لزوم روایت حقایق ایران با استفاده از مدیوم‌ها و بسترهای مختلف تاکید کرده‌اند. هرچند در سال‌های پس از انقلاب، ده‌ها و صدها محصول در مسیر روایت حقایق کشور در مقاطع مختلف تاریخی برآمده‌اند اما خروجی شرایط بیانگر ناکافی بودن آن‌هاست. اگر بدون تعارف صحبت کنیم مشخص است که در بین بسترهای مختلف فرهنگی و هنری، آثار نمایشی زبان برتر برای تبیین و روایت این مسائل‌اند. افتخارات این سرزمین، قهرمانان علمی و نظامی، شکست‌ها، ظلم بیگانگان، خیانت‌ها، پیروزی‌ها و... موضوعاتی است که صدها ایده برای تصویری کردن‌شان وجود دارد. این سرزمین پر از حادثه بوده که بسیاری از آن‌ها نیازمند ثبت و تببین تصویری دارند. از قرون قبل و خصوصا پس از انقلاب، حوادث و اتفاقات مختلفی رخ داده که اگر نادیده گرفته شوند، به مرور از حافظه تاریخی کشور حذف  و سپس بدخواهان دست به تحریف‌شان می‌زنند. هشت‌سال دفاع‌مقدس و تسخیر لانه جاسوسی فقط گوشه‌ای از این حوادث است. ده‌ها موضوع در حوزه‌های علمی، جهادی، منطقه، فتنه، تحریم و... پیش آمده که هرکدام سوژه چندین فیلم و سریال‌اند. مورد آخر آن بحث کرونا و مجاهدت‌های کادر درمان و البته اتفاقات امنیتی در مسیر خنثی‌سازی خرابکاری‌هاست که تابه‌امروز تنها یکی، دو اثر درباره‌شان ساخته شده است. اگر نسازیم، با روایت خودشان می‌سازند و روز و شب را جابه‌جا می‌کنند؛ البته یک نکته مهم را هم نباید فراموش کرد. رهبری به نساختن کار در زمینه تسخیر لانه جاسوسی اشاره کردند. این درحالی است که سال گذشته سریالی دراین‌باره تولید و پخش شد. پس علت نکته رهبری چیست؟ پرواضح است که منظور ایشان تولید محصولات باکیفیت و قابل دفاع است. در روزهای گذشته، سریالی با موضوع شهید طهرانی‌مقدم از تلویزیون پخش شد که به‌دلیل کیفیت نازل مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت. پس این نکته را هم باید در نظر گرفت که به موازات تولید محصول برای روایت و تبیین حقایق، باید به کیفیت و زبان آن هم توجه ویژه داشته باشیم. اگر فقط دنبال ساخت محصولی درباره یک حادثه یا فرد مهم باشیم و به کیفیتش توجه نکنیم، خروجی‌اش ده‌ها فیلم و سریالی می‌شود که با بودجه بیت‌المال ساخته شده و امروز در آرشیو نهادهای فرهنگی خاک می‌خورند. تولید، قدم اول است. قدم‌های بعدی که موجب دیده شدن و سپس ماندگاری اثر می‌شود، توجه به فرم و محتواست. سوژه‌های ناب را باید با محتوای دراماتیک و با فرمی حرفه‌ای تصویر کنیم. لازمه آن هم یک چرخه کامل است؛ مدیران هوشمند، هنرمندانی متعهد و کاربلد و اهالی رسانه‌ای که مطالبه‌گر باشند.
منبع: صبح نو