به گزارش حلقه وصل، طرح ساماندهی بازار و صنعت خودرو از سال گذشته مطرح شد، لذا کلیات این طرح در اواخر آبان سال 1399 توسط مجلس تصویب و اعلام شد که براساس این طرح هر فرد می‌تواند هر سه سال یک بار با کد ملی، یک خودرو در بورس کالا خریداری و قبل از پایان سه سال تعیین شده نیز نمی‌تواند اقدام به فروش خودرو کند.
بعد از مطرح شدن این طرح، برخی از نمایندگان مجلس نیز موافقت خود را با این طرح اعلام کردند، به طوری که بهروز محبی نجم آبادی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در مورد عرضه خودرو در بورس عنوان کرد که با اجرای این طرح خودرو به صورت شفاف و با قیمت واقعی به بازار عرضه می‌شود.
به گفته وی، در این طرح به دلیل عرضه خودرو با قیمت واقعی در بازار از میزان سوداگری و دلالی‌ها کاسته می‌شود و دیگر اختلاف قیمت خودرو از درب کارخانه تا بازار را نخواهیم داشت.
نمایندگان دیگری نیز با این طرح موافق بوده‌اند، از جمله جبار کوچکی نژاد عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس که در رابطه با اجرای طرح عرضه خودرو در بورس گفته است که با توجه به وضعیت فعلی عرضه خودرو در بورس، این طرح بهترین راهکاربرای ساماندهی بازار است، زیرا در این صورت نه دلال ها دیگر می‌توانند دلالی کنند و نه کارخانه آسیب می‌بیند.
البته این نکته را باید یادآور شد،کالاهایی در بورس قابل عرضه است که همگن باشد،اما خودرو بسته به مدل،رنگ،امکانات جانبی و سال ساخت از نظر قیمت متفاوت است.
* باید ساختار خودروسازی تغییر کند
اما علیرغم اینکه برخی نمایندگان مجلس موافق طرح عرضه خودرو در بورس کالا هستند برخی دیگر از نمایندگان مجلس از جمله عزت اله اکبری تالارپشتی رئیس کمیسیون صنایع و معدن مجلس شورای اسلامی چندان موافق اجرای این طرح نیست و اگرچه آن را به طور کامل رد نمی‌کند، اما می‌گوید که نظر ما در مجلس این است که باید فضای خودروسازی را رقابتی کرد.
وی در مورد ساختار خودروسازی گفت: عملا دولت ساختاری را که بسیار فشل است را حفظ کرده است و آن وقت ما باید به دنبال طرح‌هایی مانند عرضه در بورس باشیم، این در حالی که باید ساختار را تغییر داد.
اکبری تالارپشتی بیان داشت: دو خودروساز مطرح کشور، حیات خلوت دولت ها شده اند که باید ساختار خودروسازی تغییر کند.
* وزارت صمت پیشنهادی برای عرضه خودرو در بورس نداده است
ذکر این نکته نیز لازم است که وزارت صنعت معدن و تجارت نیز به تازگی مخالفت خود را با عرضه خودرو در بورس اعلام کرده است، بطوری که مهدی صادقی نیارکی معاون امور صنایع وزیر صمت گفته است، سازمان بورس موضوع عرضه خودرو در بورس کالا را مطرح کرده است و وزارت صمت حداقل در این مدت اخیر موضعی در این زمینه نداشته است.
مخالفت وزارت صمت با اجرای طرح عرضه خودرو در بورس در حالی است که پیش از این روح الله ایزد خواه عضو کمیسیون صنایع مجلس اعلام کرده بود فاطمی امین وزیر صنعت معدن و تجارت همراهی خود را با اجرای این طرح اعلام کرده است.
معاون امور صنایع وزارت صمت در رابطه با عرضه خودرو در بورس کالا، افزود: موضوع عرضه خودرو در بورس که از سوی سازمان بورس و بورس کالا پیشنهاد شده است، باید کارشناسی شود و باید مشخص شود که آیا در کشورهای توسعه یافته دنیا نیز عرضه در بورس برای خودرو انجام می‌شود یا خیر؟ و از سوی دیگر باید فواید و مزایای عرضه خودرو در بورس برای مردم، مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز مشخص و معین شود.
* منعی برای عرضه خودرو در بورس کالا وجود ندارد
اما در کنار این مخالفت‌ها با عرضه خودرو در بورس، مسئولان بورس کالا همچنان در تلاش برای فراهم سازی زمینه عرضه کالا در بورس هستند، بطوری که سید جواد جهرمی معاون عملیات و نظارت شرکت بورس کالا گفت: در حال حاضر برای عرضه خودرو به ویژه خودروهای لوکس در بورس کالا هیچ منع قانونی وجود ندارد.
وی اظهار داشت: بورس کالا یک زیرساخت معاملاتی دارد که در داخل آن همه خودروها را می‌تواند مورد معامله قرار دهد. اگر سیاست گذار در بخشی از خودروها ملاحظاتی دارد باید آن سیاست را به بورس کالا اعلام کند تا اگر نیاز باشد، طراحی جدیدی صورت گیرد.
با توجه به اینکه موضوع خودرو و قیمت و نحوه عرضه آن همواره یکی از دغدغه های دولت و مردم بوده است، بنابراین برای این کالای مصرفی که بازار آن نیز همواره با تنش‌های بسیاری روبروست نمی‌توان اقدام به اجرای طرح و تصمیمی کرد که اثرات آن به درستی کارشناسی نشده است، لذا این کار واقعا نیازمند کار کارشناسی است تا تمامی نقاط ضعف و قوت آن سنجیده شود و در نهایت در مورد آن تصمیم‌گیری شود.
* اصرار به عرضه خودرو در بورس برای بالا بردن شاخص بورس
در رابطه با اینکه عرضه خودرو در بورس کالا آیا در کنترل قیمت خودرو موثر است و اجرای چنین طرحی می تواند به نفع مصرف کننده نهایی باشد، سپهر زنگنه در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت که از همان ابتدا که این طرح مطرح شد، دغدغه طراحان آن این بود که عرضه خودرو در بازار درست نیست، زیرا سود حاصل از فروش خودرو در بازار به جیب دلالان می رود و لذا باید خودرو را در بورس کالا عرضه تا بخشی از پولی که از فروش خودرو در بازار به واسطه گرها می رسد به خودروسازان برسد و از این پول مالیات پرداخت و بودجه برای نوسازی خودروهای فرسوده تامین شود.
این کارشناس صنعت خودرو افزود: بنابراین در این طرح، مطرح نبود که مصرف کننده خودرو را به قیمت کارخانه یا ارزان تر خریداری کند.
وی با اشاره به نزولی شدن شاخص بورس در ماه های اخیر اظهار داشت: به نظر می رسد در چنین شرایط سازمان بورس برای اینکه شاخص بورس را بالا بکشد بر عرضه برخی از خودروها در بورس کالا و مخصوصا عرضه خودروهایی که مشمول قیمت گذاری شورای رقابت نمی شود تاکید دارد.
زنگه با بیان اینکه خودرو یکی از کالاهای پرمتقاضی است، گفت: با عرضه خودرو دربورس، مردم پولشان را به بورس وارد و تقاضای در این بخش شاخص شرکت‌های خودرویی افزایش می‌یابد.
وی با اشاره به اظهار نظر رئیس سازمان بورس در مورد گران شدن خودرو، گفت: در حالی که سازمان بورس مسئولیتی در مورد خودرو ندارد اما چنین اظهار نظری داشت و در همان روزها این اظهار نظر هم کمی بازار را به هم ریخت.
وی افزود: براساس آنچه بیان کردم، ظاهرا اکنون سازمان بورس خواستار عرضه خودرو در بورس است و دلیل آن هم افزایش شاخص بورس با عرضه خودرو در بورس است اما خودروسازان اظهار نظر نمی کند و وزارت صمت نیز اعلام کرده است که تقاضای عرضه خودرو در بورس از سوی ما نبوده است.
زنگنه در رابطه با منفعت عرضه خودرو در بورس، گفت: تا زمانی که عرضه و تقاضای خودرو متعادل نشود این اقدامات به نفع مصرف کننده نخواهد بود، اتفاقا با توجه به تقاضای زیاد نسبت به عرضه ممکن است صف خرید تشکیل شود و قیمت‌ها نیز افزایش یابد.
این کارشناس خودرو گفت : با عرضه خودرو در بورس، وقتی تیراژ خودرو محدود است و پول و نقدینگی نیز زیاد باشد واسطه‌ها و نمایشگاه‌داران خریدار می‌شوند و دوباره قیمت‌ها افزایش می‌یابد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا تجربه عرضه خودرو در بورس وجود دارد، گفت: تا آنجایی که اطلاع داریم خیر، بورس کالا محلی است برای عرضه مواد خام و هیچ گاه کالای نهایی از طریق بورس کالا عرضه نمی‌شود.
زنگنه اظهار داشت: مشکل اصلی خودرو با افزایش تیراژ حل می‌شود و اگر وزارت صمت یک زمانی با اجرای چنین طرح هایی موافقت و یا مخالفت می‌کند، به نظر می رسد که به این دلیل است که نمی‌داند چگونه بازار خودرو را تنظیم کند، لذا به گونه‌ای با این طرح ها موافقت و مخالفت می‌کند که در نهایت متهم نشود که می‌توانسته کاری را انجام دهد، اما انجام نداده است.
* عرضه خودرو در بورس کالا اثرات مخرب دارد
فربد زاوه کارشناس بازار خودرو نیز در رابطه با طرح عرضه خودرو در بورس معتقد است که ورود خودرو به بورس کالا ناشی از این است که دولت به عنوان سیاستگذار کلان اقتصادی در ایران، نمی‌خواهد مسئولیت ناکارآمدی تصمیمات خود را به عهده بگیرد.
کارشناس بازار خودرو اظهار داشت: بورس کالا محل تک فروشی نیست و ورود خودرو به بورس کالا به صورت تک فروشی کاملا بی مفهوم است.
وی بیان داشت: با عرضه خودرو در بورس کالا، شبکه های عظیم فروش از کار می افتد و این می تواند مشکلات بزرگتری را بعدا ایجاد کند.
این کارشناس بازار خودرو اظهار تاکید کرد: طرح عرضه خودرو در بورس طرحی کاملا بی اثر است البته اثرات مثبت برای کاهش قیمت دارد، اما اثرات مخرب زیادی دارد.