به گزارش حلقه وصل، با کاهش درآمدهای نفتی شاید بهترین راه برای نجات اقتصاد کشور رونق صادرات از طریق دیگر بخش‌ها به ویژه فروش مواد معدنی باشد، البته این مواد اگر فرآوری شوند ارزش افزوده چند برابری خواهند داشت.
فرآوری، در زنجیره ارزش صنایع معدنی زمینه ساز ارزش افزوده بالایی است که می‌تواند در بحران بد اقتصادی برای کشور مفید باشد. سنگ‌های معدنی پس از فرآوری از ارزش بالایی برخوردار می‌شوند و این امری است که سال‌ها در جنوب کرمان به آن نگاه ویژه ای نشده بود.
جنوب کرمان منطقه‌ای محروم است که معادن زیادی را در خود جای داده اما نبود زیرساخت‌های لازم باعث شده تا بحث فرآوری معادن جایگاه مناسبی کسب نکرده باشد. البته آن طور که برخی از مسئولان از جمله نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس عنوان می‌کنند برخی سنگ اندازی ها نیز موجب شده تا سرمایه گذاران با مشکل مواجه شوند.
خام فروشی ما را از توسعه باز می‌دارد
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس به خبرنگار مهر گفت: در بخش صادرات محصولات معدنی باید سعی کنیم این محصولات به شکل خام صادر نشوند البته ما این کار را در جنوب کرمان تقریباً عملی کرده‌ایم.
ذبیح الله اعظمی افزود: زمانی که مواد معدنی به صورت خام صادر می‌شوند، فرصت‌های شغلی کاهش پیدا می‌کنند. این مسئله باعث می‌شود ارزش افزوده این مواد برای ما کاهش یافته و به سهولت در اختیار کشورهای دیگر قرار گیرد.
وی تصریح کرد: در جنوب کرمان سعی داریم تا با حمایت از سرمایه گذاران این راه را برای آنها هموار کنیم تا نسبت به ایجاد صنایع فرآوری اقدام کنند.
وی افزود: امروزه بسیاری از کشورهایی که مواد فرآوری شده معدنی را صادر می‌کنند، خود نخستین وارد کننده مواد معدنی هستند و ما که سرمایه‌های معدنی بزرگی را در منطقه جنوب کرمان در اختیار داریم نباید این فرصت را از دست بدهیم.
اعظمی با اشاره به اینکه خام فروشی ما را از مسیر توسعه باز می‌دارد، افزود: بسیاری از کشورهای توسعه یافته موفق شدند با ایجاد ارزش افزوده از همین مواد خام مشکلات اقتصادی خود را حل کرده و در مسیر توسعه گام بردارند و اکنون شاهد قدرت اقتصادی آنها در دنیا هستیم.
نماینده جیرفت و عنبرآباد اضافه کرد: ما ظریفت توسعه در بخش فرآوری را داریم. خام فروشی یک بازار موقت است و در تلاش هستیم با تدوین برنامه‌های بلندمدت بسترهای مناسبی برای ایجاد اشتغال پایدار در منطقه ایجاد کنیم.
توقف خام فروشی در معادن جیرفت و عنبرآباد
وی یادآور شد: جلوی خام فروشی معادن در جیرفت و عنبرآباد را گرفته‌ایم و یک معدن سنگ آهن داریم در ساردوئیه و تمام سنگ آهن خود را ذخیره کرده تا همانجا تغلیظ کند، اجازه ندادم هیچ سنگ آهنی را حتی به استان‌های همجوار ارسال کنند.
وی افزود: در خصوص معادن مس هم فعلاً دو واحد در مرحله لیچینگ هستند و یک معدن هم محصول تغلیظ شده را می‌فروشد.
اعظمی تاکید کرد: متأسفانه سنگ‌های تزئینی و ساختمانی ما همچنان به شکل خام از منطقه خارج می‌شود و آن هم به دلیل عدم وجود زیرساخت‌ها و تجهیزات لازم است؛ ۵ هکتار زمین در اختیار یکی از معدن کاران قرار داده‌ایم اما برخی مشکلات بر سر راهش قرار دارد که سازمان صمت باید پاسخگوی این مسئله باشد.
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد گفت: وقتی صنایع جانبی یک محصول در همان شهرستان راه اندازی شود علاوه بر اشتغالزایی، باعث رونق اقتصاد و تجارت در آن منطقه می‌شود اما زمانی که محصول خام به جای دیگر ارسال می‌شود ترافیک و هزینه‌های بالای دیگر را به همراه دارد.
برخی مواقع خام فروشی راه خوبی است
یک کارشناس معدن نیز در این خصوص به مهر گفت: درست است که خام فروشی مسئله خوبی نیست اما برخی مواقع لازم است تا خام فروشی صورت گیرد.
مجتبی موسوی افزود: برخی از فعالان حوزه معدن موانعی را باید از سر راه خود بردارند که تحملش برای هر کسی آسان نیست.
موسوی اضافه کرد: در بخش سنگ‌های تزئینی امروزه دنیا به سمتی پیش می‌رود که دیگر در نماهای ساختمانی از این ماده استفاده نمی‌شود و شاید در آینده‌ای نزدیک نیز این منابع و ذخایر دیگر ارزشمند نباشند.
وی ادامه داد: عاقلانه ترین راه این است که هم اکنون که این بخش بازار خوبی دارد تا می‌توانیم به استخراج و فرآوری بپردازیم و اگر بخشی را نیز به شکل خام می‌توانیم صادر کنیم چون می‌تواند ارز را به کشور وارد کند و نگه داشتن ذخایری که به زودی برایمان ارزشی نخواهند داشت، عقلانی نیست.
موسوی بیان کرد: موانعی که بر سر راه فعالان این حوزه قرار دارد باعث شده تا سهم ما از صادرات سنگ چشم گیر نباشد و به زودی همین میزان را نیز نخواهیم داشت.
وی تصریح کرد: باید به تولیدکننده احترام گذاشت و برای زنجیره‌های بعدی مشوق ایجاد کرد تا رغبت داشته باشد محصولی بهتر و با ارزش افزوده بالاتر تولید کند.
این مهندس معدن عنوان کرد: ما هنوز از زیرساخت‌های لازم برخوردار نیستیم و بسیاری از فعالان ما در بخش معدن در مناطق دورافتاده که هیچ زیرساختی فراهم نیست چراغ معادن را روشن نگه داشته‌اند و برای این افراد فرقی نمی‌کند که تولیداتشان را به چه کسی بفروشند، چه برسد به اینکه بخواهند به فرآوری فکر کنند.
اولویت صمت جنوب جلوگیری از خام فروشی است
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صمت جنوب کرمان نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: امسال هزار میلیارد تومان طرح افتتاح کردیم و با این مبلغ برای حدود ۶۰۰ نفر اشتغال ایجاد شد.
محمد مجاز افزود: حدود ۲ هزار میلیارد سرمایه گذاری نیز در آینده نزدیک اتفاق می‌افتد و پیش بینی ما این است که برای ۲ هزار نفر اشتغال ایجاد شود.
وی افزود: هم اکنون ۱۰۰ پروانه بهره برداری داریم و به صورت متوسط ۵۰ جواز تأسیس واحد فرآوری صادر کردیم و این نشان می‌دهد برای همه مواد معدنی برنامه ریزی کرده‌ایم و اولویت ما جلوگیری از خام فروشی است.
وی با بیان اینکه در اقتصاد ارزش افزوده حرف اول را می‌زند، گفت: البته یک ماده معدنی با یک ماده معدنی دیگر دنیایشان در جزئیات فرق دارد ولی کلیت مساله این است وقتی ماده معدنی را خام می‌فروشید ارزش افزوده آن به شدت کاهش می‌یابد.
به صرفه نبودن فرآوری را قبول ندارم
وی تاکید کرد: فرآوری هم مراحل خاص خود را دارد در هر مرحله که اتفاق می‌افتد ارزش افزوده را بالا می‌برد و ایجاد اقتصاد پایدار خواهد داشت و من به عنوان یک کارشناس معدن این را قبول ندارم که فرآوری به صرفه نیست.
وی با اشاره به اینکه ما بزرگترین معدن کرومیت را در اختیار داریم گفت: متأسفانه مشکل عمده کرومیت این است که خریدار آن در دنیا فقط یک کشور است و آن هم چین است، این کمی مشکل ایجاد کرده است.
مجاز ادامه داد: مرحله اول کرومیت کنسانتره‌ها هستند و در چند وقت اخیر دو سه واحد فرآوری کرومیت راه اندازی کردیم و در بخش دوم هم فروکروم است که معدن فاریاب به زودی می‌تواند در این بخش نیز خودکفا شود.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صمت جنوب عنوان کرد: فرآوری را به شکل کلی نمی‌توانیم در نظر بگیریم در بحث تیتانیوم یک معدن را داریم و اینها وقتی مرحله به مرحله پیش می‌روند هر کدام حدود ۷۰۰ یا ۸۰۰ میلیارد تومان نیاز به سرمایه گذاری دارند و دانش فنی در این بخش نیز باید تأمین شود در مس و آهن صفر تا صد دانش فنی و… را در اختیار داریم.
وی تاکید کرد: در بخش کرومیت هم موضوع متفاوت است ما باید یک سری زیرساخت‌ها را فراهم کنیم و به حد قابل قبولی که رسیدند به مراحل بعدی ورود پیدا کنیم.
مجازی بیان کرد: وقتی خام فروشی می‌کنیم سودی که باید در داخل هزینه شود را مستقیم به خارج از کشور می بریم در حالی که اگر توانمندی خود را افزایش و دست از خام فروشی برداریم زمینه درآمدزایی و رشد اقتصادی کشور را فراهم می‌کنیم.
وی یادآور شد: مشکل عمده ما و چالشی که با آن روبرو هستیم زیرساخت است و مشکل دیگر همکاری دستگاه‌های استعلام شونده به ویژه محیط زیست است که به دلیل ماهیت کارشان گاهی قوانین در تضاد است. همچنین باید مشکلات تأمین آب، برق و خطوط حمل و نقل مورد نیاز رفع شود. رایزنی‌های خوبی در بخش زیرساخت معادن کرده‌ایم ولی نیاز است مسئولان استان و شهرستان‌ها به سمت اهمیت سرمایه گذاری در بخش معادن بروند و نیاز است که توجه ویژه به این بخش شود.
مجاز با تاکید بر لزوم حمایت ویژه در بخش زیرساخت‌ها افزود: چیزی که باعث یک جهش خواهد شد، این است که واحدهای فرآوری را با چشم ویژه ای نگاه کنند و ظهور و بروز شکوفایی معدن در مرحله فرآوری خودش را نشان دهد.
وی افزود: مردم پس از استقرار واحدهای فرآوری از گردش مالی و… این واحدها بهره مند می‌شوند. خام فروشی واحدهای معدنی به منزله به حراج گذاشتن ثروت ملی و خیانت به نسل‌های بعدی کشور برای استفاده از منابع طبیعی است.
لزوم راه اندازی کارخانجات فرآوری معادن در جنوب کرمان به شدت احساس می‌شود و این منطقه در این زمینه هنوز در ابتدای راه قرار دارد. تعامل خوب ادارات ذیربط و همیاری با سرمایه گذاران می‌تواند این منطقه را از دل محرومیت بیرون بکشد.