به گزارش حلقه وصل، ایران همواره روابطی مثبت و تنگاتنگ با آژانس بین المللی انرژی هسته ای داشته است. اما جمهوری اسلامی نسبت به برخی از رویکردهای آژانس انتقاد داشته و از این نهاد بین المللی خواسته تا با دوری از سیاست های غرب، وظایف فنی و حقوقی خود را در اولویت قرار دهد.
رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی که روز سه شنبه این هفته در تهران با مقامات کشورمان دیدار کرده بود، بعد از بازگشت از تهران سفر خود به تهران را بی نتیجه ارزیابی کرد. البته این رویکرد گروسی با توجه به تجارب و رفتارهای پیشین وی دور از انتظار نبود. از همین رو بود که هم اسلامی رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان و هم وزیر امور خارجه در تهران بر لزوم پرهیز وی از رویکردهای سیاسی تحت برخی فشارهای سیاسی تاکید کرده و خواستار اتخاذ رویکرد فنی و بی طرفانه از سوی وی بودند.
گروسی در فاصله سفر شهریور ماه تا سفر این هفته به تهران با وجود بیانیه مشترک توافق شده میان او و اسلامی، در مقاطعی اظهاراتی علیه تهران داشت و در عین حال خواستار سفر مجدد به تهران و دیدار با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان شده بود. موافقت ایران با این سفر علیرغم رفتارهای سیاسی گروسی نشان دهنده عزم جدی تهران برای تداوم همکاری با آژانس است. موضوعی که موضع و رویکرد اصولی و روشن ایران در تمام این سالها بوده است.
به گفته بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی، با توجه به فشردگی این سفر که در آستانه نشست شورای حکام صورت گرفته بود، ایران و آژانس درباره چگونگی پیگیری موضوعات مورد علاقه به توافقات کلی رسیدند و توافق کردند که به رایزنیهای خود برای تکمیل چارچوب و جزییات تداوم همکاریها ادامه دهند. با این حال گروسی روز گذشته در وین بعد از آغاز نشست شورای حکام آژانس در جمع خبرنگاران گفت: مذاکرات با مقامهای ایرانی سازنده، صحیح و حرفهای بود اما ما نتوانستیم به توافق برسیم. ما باید به توافق برسیم و باید این کار را انجام بدهیم.
این اظهار نظر و بیانیه تروییکای اروپایی سمت و سوی سیاسی مدیر کل آژانس را نشان می دهد. با این حال واقعیت این تست که هزینه سیاسی از سوی آژانس برای ایران به طور قطع به عنوان واکنشی غیر سازنده از سوی ایران تلقی شده و نمیتواند کمکی به پیشبرد مناسبات دوجانبه داشته باشد. در حالی که اگر آژانس بتواند نگرانی های ایران را رفع کند، توافق فوری با این نهاد در دسترس است. فضای مذاکرات گروسی با مقامات کشورمان در تهران مثبت بوده ولی آژانس نتوانسته برخی نگرانی های ایران را رفع کند. گروسی بویژه در ماه های اخیر نتوانسته انتظارات بدیهی تهران در خصوص عمل به وظایف خود را براورده سازد.
ایران به دلیل برخی مواضع سیاسی و غیر حقوقی گروسی دلخوریهایی از او دارد اما اجازه نداده این موارد به همکاری مستمر ایران با آژانس لطمه بزند.
آنچه در این بین قابل تامل است لحن سه کشور اروپایی در بیانیه ای است که روز گذشته منتشر شد. بیانیه ای که نشان می دهد این کشورها به دنبال بهره برداری سیاسی از گزارشهای مدیر کل آژانس هستند.
لحن یکجانبه و طلبکارانه سه کشور اروپایی در حالی در این بیانیه مشهود است که بخشی از اتفاقات در صنعت هسته ای ایران نتیجه و ماحصل عدم اجرای تعهدات این کشورها در برجام بوده است
پاس گل گروسی به تروئیکای اروپایی
در همین زمینه فرانسه، آلمان و انگلیس به عنوان سه کشور طرف توافق هستهای با ایران شامگاه چهارشنبه بیانیه مشترکی درباره ایران منتشر کردند. بیانیه ای که بعد از گزارش گروسی به شورای حکام منتشر شد و به خوبی حاکم بودن فضای سیاسی را بر آژانس نشان می دهد.
سه کشور در بیانیه ای که دیروز منتشر شد، ضمن تشکر از «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی بابت گزارش جدیدترین گزارش خود درباره ایران اعلام کردند که غنیسازی ۲۰ و ۶۰ درصدی اورانیوم توسط ایران توجیه غیرنظامی ندارد و برای یک کشور غیردارنده سلاحهای هستهای امری بیسابقه محسوب میشود.
تروئیکای اروپایی همچنین در این بیانیه اعلام کردند که اقدامات مربوط به تحقیق و توسعه ایران و استفاده گسترده از سانتریفیوژهای پیشرفته باعث بهبود دائمی توانمندیهای غنیسازیاش شدهاند.
تروییکای اروپایی در بیانیه خود مدعی شدند که تداوم اقدامات تنشآفرین ایران، ارزش برجام به عنوان یک توافق منع اشاعهای را به صورت بازگشتناپذیر کاهش میدهد.
در این بیانیه ادعا شده است ۹ ماه است که ایران تمامی اقدامات شفافسازی و راستیآزمایی مورد توافق ذیل برجام و پروتکل الحاقی را به حالت تعلیق درآورده است.
سه کشور اروپایی در بیانیه خود بدون توجه به اینکه تهران اقداماتش را صرفا در چهارچوب پادمان و نه برجام اجرا می کند مدعی شدند که ایران این توافق را به صورت کامل اجرا نکرده به شدت نگرانکننده است و آمادگی ایران برای رفتار بر اساس حسن نیت را زیر سوال میبرد.
طی سالهای اخیر غرب تجارب زیادی از نحوه تعامل با تهران داشته است. تهران در عین داشتن رویکرد اصولی و اهتمام بر دفاع از منافع ملت همواره به تعهدات خود پایبند بوده و از سوی دیگر در مقابل هرگونه زیاده خواهی ایستاده است. اکنون هم انتخاب با شورای حکام آژانس و کشورهایی است که به دنبال استفاده از این نهاد فنی و تخریب وجهه و جایگاه آن هستند.
علیرغم اظهارات گروسی، اگر آژانس بتواند نگرانی های ایران را رفع کند، توافق فوری ایران با این نهاد در دسترس است. همانطور که در تهران اعلام شد فضای مذاکرات گروسی در تهران مثبت بوده ولی آژانس نتوانسته برخی نگرانی های ایران را رفع کند. هرگاه آژانس بتواند نگرانیهای مشروع ایران را رفع کند توافق بیش از هر زمان دیگری در دسترس است.
سفر گروسی به تهران و نشست شورای حکام در استانه مذاکرات هشتم آذر معنا و مفهوم جدیدی یافته است. به نظر می رسد طرف غربی درصدد است با هجمه و فشار بر تهران به زعم خود با دست پر در مذاکرات حاضر شود با این حال واضح است این رویکرد نتیجه و دستاوردی در پی نخواهد داشت و اگر غرب در مذاکرات با حسن نیت وارد شود بهتر می تواند از مذاکرات نتیجه بگیرد.