چرا اردوغان به دنبال حمله مجدد به سوریه است؟

به گزارش حلقه وصل، در شرایطی که هر یک دلار آمریکا در ترکیه از مرز ۹ لیره و ۲۰ قوروش گذشته، یک بار دیگر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور این کشور، از جنگ سخن می گوید. او پس از اقامه نماز جمعه در پاسخ به سوالات خبرنگاران، یک بار دیگر اعلام کرد که کاسه صبرش در مورد تحرکات پ.ک.ک در شمال سوریه لبریز شده است.

آگاهان سیاسی و کارشناسان امنیتی معتقدند که سخنان اردوغان، سیگنال حمله و جنگ است و رویترز از قول دو مقام دفاعی- امنیتی ترکیه از این خبر داده که اعزام چند گروهان کماندو و انتقال چندین نفربر و ادوات نظامی به مرز سوریه، نشانه ای از جدی بودن تهدیدات اردوغان است.

اردوغان روز جمعه به این اشاره کرد:«ترکیه، به شکلی دیگر، در شمال سوریه مبارزه خواهد کرد. ما اقدامات لازم را برای حل این مشکلات در اسرع وقت انجام خواهیم داد.»

شواهد موجود نشان می دهد که رئیس جمهور ترکیه به دنبال چانه زنی با آمریکا و روسیه و امتیازگیری در مورد عدم حمایت از شبه نظامیان کُرد نزدیک به پ.ک.ک است.

ترکیه بارها از آمریکا گلایه و انتقاد کرده و معتقد است که حمایت واشنگتن از شبه نظامیان کُرد در شمال سوریه، از مصادیق حمایت از تروریسیم و همدستی با دشمنان آمریکا است. اما مساله اینجاست که در جغرافیای شرق فرات در شمال سوریه، ترکیه فقط با آمریکا مشکل ندارد و در عین حال، از مواضع روسیه نیز گله مند است. چرا که حزب اتحاد دموکراتیک کردهای سوریه که به عنوان مهم ترین نهاد اقماری سیاسی پ.ک.ک در شمال سوریه شناخته می شود، در مسکو دفتر دارد و سران آن حزب بارها به طور رسمی به روسیه سفر کرده و با افرادی همچون لاوروف وزیر امور خارجه و بوگدانوف مشاور پوتین، دیدار کرده اند.

آکپارتی به دنبال قهرمان سازی

در بسیاری از مواردی که در چند سال گذشته، ترکیه دست به قشون کشی برونمرزی زده، این سوال در رسانه های این کشور، مطرح شده است: آیا پای مسائل داخلی هم در میان است؟ پاسخ مثبت است. چرا که حزب عدالت و توسعه و به تبع آن، دولت اردوغان، حال و روز خوشی ندارند و دامنه انتقادات از ناکارآمدی سیاسی، اقتصادی و اجرایی، روز به روز گسترده تر می شود.

در چنین شرایطی است که علاوه بر ضرورت پاسخ دادن به خواست هواداران و ساکت کردن مخالفین، توجه به توصیه های شریک ملی گرای حزب حاکم نیز، اهمیت بیشتری پیدا می کند.

در چند سال گذشته، عواطف و افکار ملی گرایانه راست افراطی یک بار دیگر در ترکیه شعله ور شده است. دلیل این امر، ائتلاف حزب عدالت و توسعه با جریان راست افراطی و تندرو ملی گرای ترکیه یعنی حزب حرکت ملی گرا (م.ه.پ) است.

رهبر این حزب یعنی دولت باغچلی، همواره از گفتمان ضرورت حمایت ترکیه از هم نژادهای ترک دفاع کرده و در عین حال، طرفدار پر و پا قرص عملیات برونمرزی و به کار گرفتن قدرت سخت و قشون کشی است.

او معتقد است که آمریکا در شمال سوریه در حال تاسیس یک شبه دولت کُردی وابسته به پ.ک.ک است و ترکیه باید هر جوری شده این طرح را در نطفه خفه کند. حالا علاوه بر این موضوع، پای یک مساله داخلی دیگر نیز به میان آمده که عبارت است از ضرورت برجسته سازی نقش یک قهرمان ملی.

بعضی از تحلیل گران سیاسی ترکیه معتقدند که افول محبوبیت اردوغان و آکپارتی، به سطحی رسیده که در انتخابات آتی، اردوغان شکست خواهد خورد و راهی برای افزایش آرای او و حفظ قدرت وجود ندارد.

چاره کار چیست؟ چاره این است که اردوغان به شکلی آبرومندانه به تاریخ بپیوندد و نام او به عنوان رئیس جمهوری ثبت نشود که از نامزد ائتلاف گسترده مخالفین شکست خواهد خورد. بلکه، او نقش یک پیشکسوت را ایفا کند که از طرف حزب خود نامزد نمی شود و فرد دیگری را به میدان می فرستد.

این فرد کیست؟ ژنرال خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه. مردی که در شب پانزدهم جولای ۲۰۱۶ میلادی و در جریان کودتای نافرجام شاگردان فتح الله گولن، رئیس کل ستاد نیروهای مسلح ترکیه بود و با آن که تهدید به مرگ شد، حاضر نشد جلوی دوربین برود و از کودتاگران حمایت کند.

در نتیجه در حلقه نخست یاران اردوغان، جایگاه ویژه ای یافته و گفت می شود که او برای آن که در انتخابات آتی، حضور قدرتمندانه تری داشته باشد، به یک برگ افتخار جدید نیاز دارد. افتخاری که می تواند در میدان جنگ و تار و مار کردن نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه به دست بیاید و کاری کند که جایگاه خلوصی آکار را نزد مردم، بالاتر ببرد.

معارضین سوری و ماهیگیری در آب گل آلود

ژنرال احمد عدنان از فرماندهان اصلی ستاد معارضین مسلح سوری تحت حمایت آنکارا است و از او به عنوان معاون رئیس ستاد ارتش ملی سوریه نام برده می شود. یعنی همان نهاد غیرقانونی که قبلاً به نام ارتش آزاد سوریه شناخته می شد و در این سالها، هزینه و تسلیحات و امکانات آموزشی آن از سوی ترکیه تامین شده است. حضور او در جمع فرماندهان معارضین سوری مستقر در الباب، این احتمال را تقویت کرده که ترکیه می خواهد اول در غرب فرات دست به یک حمله بزند.

چنین پیش بینی شده که در صورت اقدام ترکیه برای دست زدن به یک حمله گسترده در مناطق غرب رود فرات، معارضین مسلح از این فرصت سوءاستفاده کرده و دست به قلمروگشایی بزنند.

آمریکا چه می گوید؟

ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، به تازگی در مورد تهدیدات اردوغان برای حمله به شمال سوریه، یک موضع میانه روانه اتخاذ کرده و گفته است: «ترکیه متفق ما در ناتو است و ما مراتب تسلیت خود را به خاطر کشته شدن دو نیروی پلیس ترکیه در سوریه اعلام کردیم. ما می خواهیم آتش بس در آنجا حفظ شود و همه در آرامش باشند.»

مواضع آمریکا نشان داده که جانبداری از شبه نظامیان کُرد و عرب جای گرفته در گروه موسوم به «نیروهای سوریه دموکراتیک» (قسد) برای واشنگتن مهم است و نمی خواهد شاهد حمله ترکیه به مناطق تحت کنترل این نیرو باشد.

در پایان باید گفت، شرایط شکننده و حساس سیاسی – اقتصادی در ترکیه و در عین حال، تنش و اختلافات جدی در روابط آنکارا – واشنگتن، موجب آن شده که تصمیم گیری برای قشون کشی مجدد سربازان ترکیه به سوریه، دشوارتر و پیچیده تر شود.

قرار است اردوغان و جو بایدن در پایان ماه جاری میلادی در رم ایتالیا و در حاشیه نشست جی ۲۰ با هم دیدار کنند. اردوغان در آن دیدار، پیشنهادهایی در مورد عقب راندن نیروهای ی.پ.گ از تل رفعت و دیگر مناطق مطرح خواهد کرد و سپس نتایج گفتگوی خود با جو بایدن را با ولادیمیر پوتین نیز در میان خواهد گذاشت و تصمیم نهایی اردوغان، پس از این دو دیدار مهم خواهد بود.