به گزارش حلقه وصل، اعتیاد اینترنتی یکی از عوارض و آسیب های فضای مجازی در دنیا به شمار می رود. این اعتیاد با عنوان های متفاوتی همچون «اعتیاد به اینترنت»، «اختلال اعتیاد اینترنتی»، «نوعی اعتیاد رفتاری یا اعتیاد فناوری» از سوی کارکنان شرکت ها که همواره رو به فزونی اند معرفی شده است. محققان در تعریف اعتیاد اینترنتی به ساعات استفاده کاربران توجه کرده اند، به گونه ای که اگر کاربر در طول روز بین ۲ تا ۳ ساعت از اینترنت استفاده کند، کاربر معمولی و در صورتی که بیش از ۸ و نیم ساعت استفاده کند معتاد به اینترنت به شمار می آید. اعتیاد به اینترنت دارای عوارض و آسیب های فرهنگی اجتماعی است که در این گزارش به بخشی از این آسیب ها می پردازیم:
۱- انزوا و گوشه نشینی
امروزه مطالعاتی درباره ارتباط میان مشکلاتی مانند تنهایی، اضطراب اجتماعی، مهارت اجتماعی پایین و استفاده بیش از حد از اینترنت انجام شده است و برخی محققان از دگرگونی عمیق در روابط خانوادگی سخن می گویند به گونه ای که با افزایش استفاده از اینترنت کیفیت و کمیت روابط خانوادگی رو به کاهش است. استفاده بیش از حد از اینترنت سبب انزوا می شود؛ به این دلیل که افراد به جای ارتباطات رودررو ترجیح می دهند از اینترنت استفاده کنند و از این رو از فعالیت ها با دوستان و خانواده دور می مانند.
گوشه گیری و انزوا روح انسان را به شدت آزار می دهد و مطالعاتی که در مورد افراد تارک دنیا به عمل آمده نشان می دهد که انزوا و گوشه گیری اثر بدی در روح آنها گذارده و در آنان افسردگی، یاس، توهم و در بیشتر مواقع تولید اختلال روانی می کند. همچنین نوجوانانی که از تماس های اجتماعی دوری می کنند بیشتر دچار افسردگی شده و برای فرار از این افسردگی به اینترنت پناه می برند.
۲- تغییر سبک زندگی
از دیگر مشکلات استفاده کردن بیش از حد از اینترنت، تغییر سبک زندگی است. کاربران زیادی تا نیمه های شب برای بهره مندی از سرویس های فضای مجازی بیدارند. برخی از سرویس ها در این امر مشوق کاربران اینترنتی هستند. سرویس هایی همچون اینترنت شبانه، مکالمه ارزان قیمت اپراتورها و غیره زمینه را برای شب بیداری کاربران مهیا می سازند.
معمولا معتادان اینترنتی سه تا پنج ساعت دیرتر از زمان خوابشان می خوابند و کمبود خواب و خستگی از نشانه های اعتیاد اینترنتی است. بسیاری از معتادان به اینترنت برای اینکه شب ها بیدار بمانند و تا دیروقت از اینترنت استفاده کنند، قرص های کافئین دار مصرف می کنند. شب بیداری کاربران موجب می شود آنها دچار کمبود خواب شده از نشاط و شادابی فاصله بگیرند.شب بیداری وقت استراحت قشر نوجوان و جوان را از آنان می ستاند و در نتیجه به جای اینکه روزها را در جهت تعالی خود و جامعه سپری کنند تا نیمه های روز در خواب اند و یا اینکه در محیط کاری یا علمی با خستگی مفرط و بدون تمرکز حاضر می شوند. کارابران وابسته به اینترنت با میانگین ۳۸ ساعت در هفته و یا بیشتر از اینترنت استفاده می کنند و با کم خوابی به تدریج مشکلات جسمی، خانوادگی، آموزشی و شغلی بسیاری را تجربه می کنند.
۳- کم شدن ارتباط کاربران با خانواده و خویشان
اینترنت و فضای مجازی به دلیل نبود وابستگی به زمان و مکان، می تواند تفاوت میان فضاهای مختلف را از میان ببرد؛ برای مثال مرز فضای خانه و محل کار از میان می رود و خانه می تواند به بخشی از محل کار تبدیل شود. بسیاری از کارمندان در خانه به کارشان ادامه می دهند؛ از جمله اینکه پست الکترونیکی خود سر می زنند و یا اینکه کارهای ناتمام در طول روز را تکمیل می کنند و بدین ترتیب تماس و مراوده انسان ها با یکدیگر کاهش می یابد و مناسبات شخصی کاهش می یابد.یکی از آثار و عواقب دسترسی فزاینده به اینترنت در خانوارها این است که مردم اوقات مفید خود را کمتر با خانواده و دوستان می گذرانند.
۴- اختلال در روابط اجتماعی زوجین
از دیگر آسیب های اعتیاد اینترنتی، نابسامانی و فروپاشی روابط در خانواده، اختلال در روابط عاطفی زوجین و اختلال در روابط خانواده با اجتماع بیرونی است. وقتی کاربر بیشتر وقت خود را صرف استفاده از ابزار مجازی اینترنت می کند، ناخودآگاه از خانواده اش دور شده و در تربیت فرزندان کوتاهی خواهد کرد. همچنین این دوری از خانواه سبب می شود رابطه میان زوجین کمرنگ شده و در خوش بینانه ترین حالت اگر به طلاق واقعی نینجامد، به طلاق عاطفی ختم خواهد شد. در فرانسه ۵۰ درصد طلاق ها به نحوی به اینترنت و رسانه های دیجیتالی مرتبط است. طبق گزارش یکی از نخستین مطالعات درباره اعتیاد اینترنتی ۵۳ درصد معتادان برخط دچار مشکلات ارتباطی جدی از جمله اختلاف های زناشویی، جدایی و حتی طلاق هستند. بر اساس تحقیقات آکادمی آمریکایی وکلای ازدواج، ۶۳ درصد از وکیل مدافعان اعلام کردند که برخط بودن علت اصلی طلاق ها است.
۵- بحران هویت
هویت دارای سه بُعد شخصی، فرهنگی و اجتماعی است که هر یک در تکوین شخصیت فرد نقش مهمی دارند. هویت شخصی، ویژگی‌های فرد را تشکیل می‌دهد و هویت اجتماعی در پیوند با گروه‌ها و اجتماعات مختلف خود را نمایان می‌کند. اینترنت، صحنه‌ای فرهنگی و اجتماعی است که فرد هنگام استفاده از آن، خود را در موقعیت‌های متنوع، نقش‌ها و سبک‌های زندگی قرار می‌دهد. امکانات و گزینه‌های فراوانی که رسانه‌های عمومی و به‌ویژه اینترنت در اختیار جوانان می‌گذارد، سبب می‌شود آنان همواره با محرک‌های جدید و انواع مختلف رفتار آشنا شوند. جوان در دوران بلوغ که مرحله شکل‌گیری هویت اوست و همواره به دنبال کشف ارزش‌ها و درونی کردن آن‌هاست، وقتی در اینترنت با حجم گسترده، حیرت‌انگیز و گوناگون اطلاعات مواجه می‌شود، ناچار است هویت خویش را از این طریق پیدا کند. چنین فضا و شرایطی در ایجاد هویت‌یابی نوجوانان و جوانان اثرات منفی بسیاری دارد.