سرویس جهان حلقه وصل - نشریه آمریکایی پولیتیکو در گزارشی به قلم دنیل سی. کورتزر سفیر سابق آمریکا در مصر و سفیر سابق آمریکا در اسرائیل و استاد مطالعات سیاست خاورمیانه دانشکده امور عمومی و بین‌الملل دانشگاه پرینستون، آرون دیوید میلر عضو ارشد اندیشکده کارنگی و تحلیلگر سابق خاورمیانه در وزارت امور خارجه آمریکا و مذاکره‌کننده در دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات و استیون سایمن استاد روابط بین‌الملل کالج کالبی و تحلیلگر ارشد مؤسسه کویینسی نوشت: برای اولین بار در بیش از یک دهه، به نظر می‌رسد که بنیامین نتانیاهو به زودی از قدرت در اسرائیل کنار خواهد رفت. آنچه که عده زیادی تصور می‌کردند به نفع نخست‌وزیر قدیمی خواهد بود و تلاش‌ها برای جایگزین کردن او را خنثی خواهد کرد یعنی جنگ کوتاه اخیر با حماس، در عوض منجر به یکی از عجیب‌ترین تغییر جهت‌ها در سیاست اسرائیل طی چند سال گذشته شد.
مخاطبان گرامی، محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش، صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر شده است و ادعاها و القائات احتمالی این مطالب هرگز مورد تأیید حلقه وصل نیست.
تشکیل دولت جدید رژیم صهیونیستی با ائتلاف هشت حزب
این نشریه آمریکایی با اشاره به موفقیت لایپد در ایجاد ائتلاف برای تشکیل دولت جدید نوشت: قبل از نیمه‌شب چهارشنبه به وقت اسرائیل، یائیر لاپید، رئیس حزب یش عتید، به رئیس‌جمهور اسرائیل اطلاع داد که یک ائتلاف متشکل از هشت حزب را تشکیل داده است، که برای اولین بار یک حزب عرب-اسرائیلی هم در میان آن‌ها بود. بر اساس توافقنامه ائتلاف، در ابتدا نفتالی بنت از حزب یامینا نخست‌وزیر خواهد شد و پس از آن لاپید در سال ۲۰۲۳ این سمت را بر عهده خواهد گرفت. در گام بعدی، مجلس کنست برای تصویب این قرارداد آن را به رأی خواهد گذاشت، اما هنوز مسائل مهمی باقی می‌مانند. اما به استثنای هرگونه تحولات پیش‌بینی‌نشده، دوره تصدی ۱۲ ساله نتانیاهو در عرض دو هفته به پایان خواهد رسید.
فرصت مناسب آمریکا برای پیشبرد برجام
به باور نویسندگان این گزارش دولت جدید فرصتی مغتنم برای رئیس‌جمهور آمریکا به وجود خواهد آورد که درگیر سیاست داخلی است و می‌خواهد از درگیری با اسرائیل اجتناب کند. نخست‌وزیر جدید، بنت راست‌گرا، گرفتار مدیریت یک ائتلاف سنگین خواهد شد. او احتمالاً تنش‌ها با واشنگتن را کاهش می‌دهد، به طور موقت وسواس نتانیاهو برای سنگ‌اندازی در توافق هسته‌ای ایران را کنار می‌گذارد و تلاش می‌کند تا از اقدامات تحریک‌آمیز علیه فلسطینیان که می‌خواهند همکاران میانه‌رو و چپ‌گرای او را آزار داده و دولت شکننده را ویران کنند، خودداری کند.
تیم بایدن باید منتظر چند ماه آرامش در مورد مسئله فلسطین و توافق هسته‌ای ایران باشد -به لطف بن‌بست سیاسی در کنست و همچنین تمایل اسرائیل برای هموار کردن روابط با واشنگتن. اما آن‌ها نباید فراموش کنند که بنت یک ایدئولوگ راست‌گراتر از نتانیاهو است. تندرو بودن نخست‌وزیر جدید و توطئه‌های اعضای جناح راست ائتلاف او احتمالاً در آینده دردسرساز خواهند شد. دولت جدید اسرائیل وضعیت را برای بایدن آشفته‌تر نخواهد کرد، اما او نباید انتظار روابط کاملاً مسالمت‌آمیزی را با آن‌ها داشته باشد.
اجتناب از انتخابات پنجم و خلاص شدن از شر نتانیاهو
پولیتیکو در ادامه عنوان کرد: نتانیاهو، با یک نسخه افراطی‌تر اما با دانش سیاسی کمتر نسبت به خودش جایگزین خواهد شد. بنت ۴۹ ساله، کم‌تجربه و جاه‌طلب -اولین نخست‌وزیر ارتودکس و یکی از دستیاران سابق نتانیاهو- مجبور است عقاید افراطی الحاقی و مخالفت کینه‌توزانه خودش علیه دولت فلسطین را کنترل کند. دولت ائتلافی جدید او توسط جناح‌های مخالف تحت فشار قرار خواهد گرفت که ممکن است انگیزه‌های راست‌گرای نخست‌وزیر و شرکای محافظه‌کارش را محدود کنند، اما آن‌ها را از بین نمی‌برند.
بقای بنت به شرکای جناح چپ او و مهم‌تر از همه، لاپید میانه‌رو -که بنت پس از دو سال سمت نخست‌وزیری را به او تحویل خواهد داد- وابسته است. نکته جالب اینکه با وجود دیدگاه‌های ملی‌گرای پرشور بنت، حزب کوچک فهرست متحد عربی (رام) هم در این زمینه به او کمک می‌کند. ممکن است دولت در آینده توسط خودش سقوط کند -به هر حال، متوسط طول عمر حکومت‌های اسرائیلی کمتر از دو سال است. اما در حال حاضر، دو انگیزه قوی آن را متحد نگه خواهد داشت: اجتناب از انتخابات پنجم و خلاص شدن از شر نتانیاهو.
رویکرد احتمالی بنت و لاپید
در ادامه این گزارش آمده است: بنت و لاپید، که فعلاً وزیر امور خارجه خواهد شد، سخت تلاش خواهند کرد تا روابط خود با دولت بایدن و جامعه یهودیان آمریکا را عادی‌سازی کنند. این دو به ویژه لاپید، به دنبال ترمیم روابط خود با دموکرات‌ها خواهند بود، حتی در حالی که روابط دوستانه با جمهوری‌خواهان که نتانیاهو آن‌ها را ترجیح می‌داد را هم حفظ می‌کند. این یک اقدام متعادل‌کننده دشوار خواهد بود، چون ترقی‌خواهان در حزب دموکرات بایدن را وادار می‌کنند تا سخت‌گیری بیشتری نسبت به اسرائیل داشته باشد. اسرائیل همچنین باید با دقت به شکایاتی رسیدگی کند که به طور فزاینده‌ای که توسط دموکرات‌ها ابراز شده است. قانون‌گذاران اسرائیلی و آمریکایی خواهان بازگشت به یک رابطه دو حزبی هستند، اما چنین کاری آسان نخواهد بود. جمهوری‌خواهان، به نوبه خود، هر کاری که بتوانند برای جلوگیری از ایجاد روابط دوستانه بین همکاران خودشان در جناح مخالف و دولت بنت انجام خواهند داد. گزارش شده است که سناتور لیندسی گراهام (جمهوری‌خواه از کارولینای جنوبی) با درخواست یک میلیارد دلار کمک نظامی اضطراری از اسرائیل برگشته است، که احتمالاً توسط دموکرات‌های ترقی‌خواه که اخیراً به دنبال جلوگیری از فروش اسلحه به اسرائیل بودند، به دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
بنت از نظر ایدئولوژیکی سرسخت‌تر از نتانیاهو است
ائتلاف جدید اسرائیل همچنین با چالش بازسازی روابط قوی با جامعه یهودیان آمریکا مواجه خواهد شد. با این حساب، دولت جدید یک مزیت عالی دارد: عدم حضور احزاب فوق ارتودوکس در ائتلاف. در نتیجه بنت می‌تواند تا حدی کنترل احزاب فوق ارتودوکس بر بسیاری از جنبه‌های شخصی در زندگی یهودیان، مانند ازدواج و طلاق، تغییر مذهب و غیره را کاهش دهد. این اقدام رضایت اکثریت یهودیان آمریکایی در جنبش‌های محافظه‌کار و اصلاح‌طلب را جلب خواهد کرد.
در مورد مسئله فلسطین، بنت از نظر ایدئولوژیکی سرسخت‌تر از نتانیاهو است. او نیازمند ادامه فعالیت شهرک‌سازی در کرانه باختری است -به اندازه‌ای که بتواند حمایت حزب خود یعنی یامینا و حزب امید تازه گیدون سعار را حفظ کند، اما نه به قدری که خشم جناح چپ را برانگیزد. به طور خاص، آزادی عمل بنت با حضور حزب کارگر و میرتس در ائتلاف به شدت محدود خواهد شد، دو حزبی که به چاره دو کشوری متعهد بوده و با شهرک‌سازی و الحاق کرانه باختری مخالف هستند.
نیاز بنت به حزب اسلام‌گرای عربی
بنت همچنین نمی‌تواند بیش از حد به راست منحرف شود چون باید حمایت منصور عباس رهبر حزب اسلام‌گرای فهرست متحد عربی را نیز حفظ کند. حمایت ضمنی فهرست متحد عربی برای حفظ اتحاد این ائتلاف ضروری خواهد بود. کاملاً مشخص نیست که آیا بنت و چپ‌گرایان می‌توانند با موفقیت این تعادل را حفظ کنند یا خیر، به ویژه اگر راست‌گرایان افراطی به دنبال تحریک فلسطینی‌ها باشند، یا اگر حماس تصمیم بگیرد که به مقابله با اسرائیل ادامه دهد.
این وقفه در روند صلح ممکن است آغازگر یک دوره آرامش به ویژه در غزه باشد. جناح چپ اسرائیل از این شاکی است که سیاست‌های نتانیاهو حماس را به بهای تضعیف تشکیلات خودگردان فلسطینی تقویت کرده است. ائتلاف جدید می‌تواند سیاست‌های نتانیاهو که منجر به حمایت مالی قطر از حماس شد را نقض کند، و به جای آن یک رویکرد ساختاریافته‌تر در راستای سیاست‌ها و اولویت‌های اعطاکنندگان بین‌المللی را پیش بگیرد. با وجود اینکه بازسازی غزه بسیار دشوار است، اما سیاست دولت جدید در قبال کرانه باختری -جایی که بنت احتمالاً فعالیت شهرک‌سازی را افزایش می‌دهد- تهدید بسیار بزرگ‌تری برای این ائتلاف شکننده است.
پرهیز از اتخاذ یک موضع تندرو علیه ایران
نشریه پولیتیکو در بخش دیگری از گزارش خود تاکید کرد که در مورد برنامه هسته‌ای ایران، دولت جدید احتمالاً با دقت بیشتری گام برمی‌دارد تا از دشمنی با دولت بایدن اجتناب کند و ادامه داد: مذاکره‌کنندگان آمریکایی چندین هفته در وین به طور غیرمستقیم از طریق اروپایی‌ها در تلاش بوده‌اند تا این توافق را احیا کرده و محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران را برگردانند. اگر قدرت همچنان در اختیار نتانیاهو بود، این مسئله می‌توانست تنها مشکلی باشد که تنش‌های موجود بین آمریکا و اسرائیل را به یک بحران تمام‌عیار تبدیل می‌کرد. نتانیاهو به تازگی گفته است که جلوگیری از ایران برای تبدیل شدن به یک قدرت هسته‌ای حیاتی است، حتی اگر منجر به ایجاد اختلاف بین اسرائیل و واشنگتن شود.
اعضای ائتلاف آینده این مسئله را به خوبی درک می‌کنند. ممکن است برخی از آن‌ها با نتانیاهو که گفته منتقدان یهودی آمریکایی اسرائیل طی یک یا دو نسل آینده ناپدید خواهند شد و همچنین با ران درمر شاگرد نتانیاهو و سفیر سابق اسرائیل در آمریکا که به تازگی گفته حمایت محکم و مطمئن از مسیحیان انجیلی و نه یهودیان برای روابط آمریکا و اسرائیل حیاتی است، موافق باشند. با این حال، دیگر قانون‌گذاران اسرائیل درک می‌کنند که سیاست آمریکا برای این اظهارنظرهای ساده‌انگارانه و متکبرانه بیش از حد ناپایدار است. همان‌طور که گاف روشن بودن میکروفن نتانیاهو افشا کرد که او در حال تلاش برای جلب موافقت به منظور حمله به ایران بوده است، این قانون‌گذاران همچنین خطرات شدید اتخاذ یک موضع تندرو علیه ایران، برای روابط با ایالات متحده و در نهایت برای موضع اسرائیل به عنوان یک دولت قدرتمند در منطقه را درک می‌کنند.
دولت جدید به بایدن این فرصت را خواهد داد تا توافق هسته‌ای را احیا و ترمیم کند
بنابراین، حتی با وجود اینکه بنت رویکرد تهاجمی خود در مورد ایران را حفظ خواهد کرد، ائتلاف حاکم جدید احتمالاً به بایدن این فرصت را خواهد داد تا توافق هسته‌ای را احیا و ترمیم کند و ایران را به سمت انطباق با برجام هدایت کند. این امر عملاً مستلزم لابی‌گری کمتر علیه توافق در کنگره، انتشار بیانیه‌های عمومی حاکی از اینکه اسرائیل آماده است تا در مورد جو بایدن، یک دوست قدیمی، بنا را بر صداقت بگذارد و شاید تعلیق موقت حملات اسرائیل به خاک ایران مانند ترور دانشمندان خواهد بود. این رویکرد ریسک نسبتاً کمی برای دولت جدید به همراه خواهد داشت، زیرا ممکن است مذاکرات بر سر توافق جدید در هر صورت نتیجه‌بخش نباشد.
دوره آرامشی که در اختیار بایدن قرار گرفته است زودگذر و نامطمئن خواهد بود
نویسندگان مدعی شدند: اما اشتباه نکنید، این مشکل از بین نمی‌رود. سال‌ها بدگویی نتانیاهو از توافق ایران باعث شده بسیاری از اسرائیلی‌ها با عقاید سیاسی مختلف باور کنند که می‌توان توافق بهتری با ایران امضا کرد. بسیاری از اسرائیلی‌ها بر این باورند که علاوه بر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران، توسعه موشکی و فعالیت‌های این کشور در درگیری‌های منطقه‌ای نیز بسیار خطرناک هستند. بنابراین برای بسیاری از آن‌ها، از جمله بنت، یک توافق هسته‌ای -حتی توافقی که ایران را تا ابد از حق غنی‌سازی محروم کند- کافی نخواهد بود. دوره آرامشی که در اختیار بایدن قرار گرفته است زودگذر و نامطمئن خواهد بود، به خصوص با وجود نتانیاهو که مخالفان را رهبری می‌کند و به اظهارنظرهای خود در کنست و رسانه‌ها ادامه خواهد داد.
نتانیاهو به اپوزیسیون خواهد پیوست
درواقع، نتانیاهو در یک عمارت اسرائیلی ساکن نخواهد شد تا برای همیشه به دست فراموشی سپرده شود. او به اپوزیسیون خواهد پیوست، جایی که ریاست بزرگ‌ترین و منسجم‌ترین حزب سیاسی کشور با حضور گروهی از پیروان وفادارش را بر عهده خواهد داشت. محاکمه نتانیاهو به دلیل رشوه‌گیری، کلاهبرداری و خیانت در امانت احتمالاً تا چند ماه ادامه خواهد یافت، در حالی که او به دنبال اعمال فشار بر روی اعضای جناح راست دولت جدید و تلاش برای تضمین فروپاشی آن است. اگر و وقتی این کار انجام شود، نتانیاهو ممکن است موقعیت مناسبی برای بازگرداندن اوضاع به شرایط مورد نظرش داشته باشد.
بایدن باید از فرصتی که در اختیارش قرار گرفته است بیشترین بهره را ببرد
پولیتیکو در پایان گزارش خود خاطرنشان کرد: با قدرت گرفتن یک نخست‌وزیر که کمتر از نتانیاهو درنده و فریبکار است و از جمهوری‌خواهان و مسیحیان انجیلی حمایت نخواهد کرد، و بعید به نظر می‌رسد که با سیاست آمریکا در قبال ایران مخالفت کند یا دست به تحریکات آشکار بزند، بایدن فرصت مناسبی به دست خواهد آورد. با این حال، تناقض‌های پیش رو ناجور هستند: یک نخست‌وزیر اسرائیلی با عقاید ضدفلسطینی که باید دیدگاه‌های خود را به منظور حفظ ثبات ائتلاف مهار کند، و یک دولت اسرائیلی که می‌خواهد روابط خود را با یک دولت آمریکایی بازسازی کند که به دنبال توافق هسته‌ای با ایران است که اسرائیل با آن مخالفت دارد.
بایدن باید از فرصتی که در اختیارش قرار گرفته است بیشترین بهره را ببرد. درگیری‌ها بین واشنگتن و اورشلیم در مورد روند صلح و توافق ایران ادامه خواهد یافت. دولت نباید اجازه دهد این مسائل تمرکزش را از روی اولویت‌های داخلی منحرف کنند، اما رویدادها در خاورمیانه شاید به بایدن اجازه ندهند تا موضع نسبتاً دور خود از مسائل را حفظ کند. در واقع، بحران اخیر اسرائیل و فلسطین -و امکان قدرت گرفتن یک نخست‌وزیر تندروتر- باید به دولت یادآوری کند که شما می‌توانید هر وقت که بخواهید از آن خارج شوید، اما هرگز نمی‌توانید واقعاً آنجا را ترک کنید.