به گزارش حلقه وصل، شاید یکی از نقاط ضعف بزرگ ما، این است که حافظه تاریخی کوتاه مدتی داریم. مسائل چه از سوی رسانه‌ها و چه از سوی ارگان‌های مختلف زود به دست فراموشی سپرده می‌شود. فدراسیون فوتبال امروز تحت فشار کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) قرار گرفته تا زیر بار امضای قراردادی برود، در شرایطی که در آن ذی‌نفع نیست.
ماجرا مربوط به اعطای میزبانی به ایران برای دیدارهای خانگی‌اش در مسابقات انتخابی جام جهانی 2022 قطر است. اینکه AFC سعی کرده تا این لحظه نهایی شدن میزبانی را به امضا شدن قرارداد حق پخش تلویزیونی میان خودش و فدراسیون فوتبال ایران گره بزند. پیش از این هم با آمار و اطلاعاتی که از قول مسئولان فدراسیون فوتبال ارائه شده بود یا اطلاعات کسب شده دو گزارش در این رابطه منتشر کردیم، اما ابعاد دیگری از این ماجرا ما را با بخش‌های پنهانی روبه‌رو می‌کند.
در قدم اول خیلی به عقب برنمی‌گردیم. حافظه تاریخی کوتاه مدت خود را به مسابقات سه ماه به قبل برگردانیم. جایی که کنفدراسیون فوتبال آسیا میزبانی دیدارهای متمرکز انتخابی جام جهانی 2022 قطر و جام ملت‌های آسیا 2023 چین در گروه C را به بحرین سپرد؛ آن هم در گروهی که ایران به عنوان سرگروه حضور داشت و برخلاف دیگر گروه‌ها که سرگروه‌ها میزبان بودند، AFC تصمیم دیگری گرفت. وقتی هم با اعتراض فدراسیون فوتبال روبه‌رو شد، مسئله تحریم‌ها، حق پخش تلویزیونی، زیرساخت‌ها، مسائل لجستیکی و در نهایت کرونا را بهانه کرد.
بهانه‌های AFC برای عدم اعطای میزبانی به ایران در شرایطی مطرح شد که حقوق تجاری مسابقات در مرحله ابتدایی انتخابی از حق پخش تلویزیونی گرفته تا تبلیغات محیطی در اختیار کشورهای میزبان بود و تحریم‌ها نمی‌توانست مانعی برای میزبانی ایران شود. زیرساخت‌ها و شرایط لجستیکی نیز همانی بود که در تمام سال‌های اخیر بوده و اکنون نیز تغییری نکرده است. شرایط کرونا هم همان است که بود و حتی می‌توان گفت با ورود سویه‌های جدید در سراسر آسیا و البته دنیا تشدید شد.
با وجود عدم تغییر شرایط تحریمی و اینکه برخلاف مرحله قبل حقوق تجاری این مرحله در اختیار AFC است که آن را واگذار کرده، زیرساخت‌ها و شرایط لجستیکی در همان وضعیت سه ماه پیش بوده و همه‌گیری ویروس کرونا نیز همچنان در سراسر آسیا ادامه دارد، چرا AFC بهانه‌های قبلی را در خصوص سپردن میزبانی به ایران ندارد و این بار بهانه جدیدی تراشیده است؟ اینجا باید به اقدامات AFC شک کرد و سوالاتی ایجاد می‌شود که دنبال پاسخ آن هستیم.
میزبانی ایران از بازی‌های خانگی‌اش مسئله‌ای غیر قابل انکار است، اما منوط کردن آن از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) به امضای یک قرارداد دو طرفه با فدراسیون فوتبال ایران بابت حق پخش تلویزیونی مشکوک به نظر می‌رسد چرا که کنفدراسیون فوتبال آسیا از ابتدای سال 2021 تمام مسائل مربوط به حق پخش تلویزیونی، حقوق تجاری و اسپانسری مسابقاتش را به شرکتی چینی به نام «DDMC Fortis» واگذار کرد که در حال حاضر با نام «Football Marketing Asia» فعالیت می‌کند.
اکنون اگر شبکه‌ای قصد پخش تلویزیونی مسابقات تحت لوای AFC را داشته باشد که حقوق تجاری آن مربوط به این کنفدراسیون است، با توجه به واگذاری امتیاز آن به شرکت «Football Marketing Asia» باید با این شرکت وارد مذاکره شود. مسابقاتی همچون جام ملت‌های آسیا، لیگ قهرمانان آسیا، AFC CUP و مرحله نهایی انتخابی جام جهانی شامل حقوق تجاری واگذار شده AFC به این شرکت چینی است و مسابقاتی چون پلی‌آف لیگ قهرمانان آسیا یا مرحله نخست انتخابی جام جهانی مشمول آن نمی‌شود.
سوالی که ایجاد می‌شود، این است که چرا AFC برای حق پخش تلویزیونی مسابقاتی که امتیاز آن را به شرکت چینی «Football Marketing Asia» واگذار کرده، با فدراسیون فوتبال ایران وارد مذاکره شده است؟ آیا مسئول حق پخش تلویزیونی مسابقات، فدراسیون فوتبال ایران است یا صدا و سیما که مسابقات را در داخل ایران پخش می‌کند؟ آیا شرکت چینی که اکنون دارنده حق پخش تلویزیونی مسابقات AFC است نباید با شبکه‌های تلویزیونی یا کشورهای مختلف مذاکره کند؟ بنابراین اگر موضوعی درباره قرارداد حق پخش، تولید و فروش سیگنال تلویزیونی و این مسائل وجود داشته باشد، شرکت «Football Marketing Asia» باید موضوع را با صدا و سیما حل کند و قرارداد دو طرفه میان AFC و فدراسیون فوتبال ایران به لحاظ تجاری اساساً قابل هضم نیست.
مسئله جایی جالب می‌شود که پیشنهاد AFC درباره مبلغ حق پخش تلویزیونی را بررسی می‌کنیم. AFC برای فروش حق پخش تلویزیونی مسابقات تا سال 2024 مبلغ 3.5 میلیون دلار را به فدراسیون پیشنهاد کرده است. در این بین قراردادی بین AFC و فدراسیون فوتبال امضا می‌شود و طبق پیشنهاد AFC این مبلغ از محل جوایزی که به تیم ملی تعلق گرفته و در حساب فدراسیون فوتبال نزد AFC است، برداشته خواهد شد. فدراسیون هم برای اینکه بتواند به جوایزش برسد، باید این پول را از صدا و سیما دریافت کند که پوشش تلویزیونی مسابقات در ایران را به عهده دارد و این مسئله‌ای جداگانه بین فدراسیون و صدا و سیما خواهد بود.
جایزه تعلق گرفته از سوی AFC به تیم ملی فوتبال ایران بابت صعود به مرحله نهایی انتخابی جام جهانی 2022 قطر 2.5 میلیون دلار بوده که اکنون در حساب فدراسیون فوتبال نزد این کنفدراسیون لحاظ شده است. در صورت صعود ایران به جام جهانی نیز کنفدراسیون فوتبال آسیا یک میلیون دلار دیگر جایزه به ایران خواهد داد و در مجموع جوایز ایران به 3.5 میلیون دلار خواهد رسید. دقیقاً همان رقمی که کنفدراسیون فوتبال آسیا برای فروش حق پخش تلویزیونی تا سال 2024 به فدراسیون فوتبال پیشنهاد کرده است. آیا همخوانی این دو رقم، خود جایی برای مشکوک شدن به پیشنهاد AFC نیست؟ حال اگر فرض کنیم ایران به جام جهانی 2022 صعود نکند و نتواند یک میلیون دلار دیگر جایزه بگیرد، یعنی برای شرکت در انتخابی جام جهانی 2022 باید یک میلیون دلار هم از جیب بدهد؟ آیا چنین قراردادی با این زوایا قابل توجیه است، آن هم در شرایطی که صدا و سیما از محل درآمدهایش از پخش این مسابقات بابت حق پخش پولی به فدراسیون پرداخت نخواهد کرد و در حالتی خوشبینانه فقط همان 3.5 میلیون دلار را بدهد؟
فرض می‌گیریم که کنفدراسیون فوتبال آسیا بنا به دلایلی از جمله تحریم و مسائلی از این دست، سعی در صیانت از حقوق تجاری خود و شرکت «Football Marketing Asia» دارد. به همین دلیل برای اینکه پخش تلویزیونی مسابقاتش در ایران از مسیر قانونی انجام شود، در تلاش برای نهایی کردن این قرارداد است، اما آیا منوط کردن ماجرای میزبانی دیدارهای خانگی ایران به این مسئله منطقی به نظر می‌رسد؟ آیا اگر میزبانی به ایران تعلق نگیرد و بازی‌ها در کشور دیگری برگزار شود، صدا و سیما همچون رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا نمی‌تواند مسابقات را پخش کند؟ در چنین شرایطی، آیا AFC و فدراسیون فوتبال ایران با هم طرف حساب هستند یا شرکت «Football Marketing Asia» با صدا و سیما؟ مسلم است که این شرکت تجاری که تمام حقوق تلویزیونی و تجاری را از AFC خریده، باید موضوع خود را با صدا و سیما حل کند. مسلماً AFC هم به عنوان برگزار کننده و فدراسیون فوتبال ایران به عنوان شرکت کننده در مسابقات، دخل و تصرفی قانونی در مسائل تجاری و تلویزیونی مسابقات ندارند.
همانطور که فیفا و AFC به مستقل بودن فدراسیون فوتبال ایران در قبال ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی در ایران تاکید دارند، میزبانی فدراسیون فوتبال ایران نیز نباید بابت مشکلات احتمالی و درونی صدا و سیما به عنوان یک سازمان دولتی در جمهوری اسلامی ایران با شرکت تجاری «Football Marketing Asia» که در چین فعالیت می‌کند، دچار مشکل شود. به این دلیل که کنفدراسیون فوتبال آسیا و فیفا تاکید دارند فدراسیون فوتبال هر کشوری از جمله ایران نهادی مستقل است و مسائل میان یک نهاد دولتی در ایران با شرکتی چینی که حقوق تجاری و تلویزیونی مسابقات AFC را خریداری کرده، باید میان خود آنها حل و فصل شود.
آنچه به نظر می‌رسد، کنفدراسیون فوتبال آسیا در حال انجام عملیات فریبی با نام حق پخش تلویزیونی است و با گره زدن میزبانی ایران به این ماجرا و وارد کردن فشار به فدراسیون فوتبال ایران، تلاش می‌کند جایزه 2.5 تا 3.5 میلیون دلاری ایران از حضور در مسابقات انتخابی جام جهانی 2022 را پرداخت نکند. تمام فشارهای اخیری هم که AFC به فدراسیون فوتبال ایران در بحث میزبانی وارد کرده و اصرار به امضای قرارداد دو طرفه با فدراسیون فوتبال ایران برای پرداخت حق پخش تلویزیونی دارد، بابت پرداخت نکردن جایزه 2.5 تا 3.5 میلیون دلاری ایران است. در غیر این صورت، چرا باید یک نهاد برگزار کننده مسابقات (AFC) میزبانی تیم شرکت کننده در مسابقاتش (ایران) را به دلیل مسائل دو سازمان مستقل از فوتبال (شرکت چینی و صدا وسیما) نقض کند؟
اگر این اتفاقات به عملیات فریب شبیه نیست، چه چیزی می‌تواند باشد؟ اگر غیر از این است، بد نیست به حافظه تاریخی‌مان رجوع کنیم، جایی که AFC میزبانی ایران در مرحله قبلی انتخابی جام جهانی را به بهانه‌های واهی نقض کرد و با وجود عدم تغییر شرایط، حالا به گونه دیگری رفتار می‌کند.