تهران: یک الگوی بومی برای یک نظریه‌ی بومی

سرویس پرونده_ محمدرضا انیسی آرانی: سید محمد مهدی حسینی، که در زمان دانشجویی جانشین بسیج دانشگاه امیرکبیر بود، از ابتدای کار مرکز توزیع پیام دیدار در آن حضور داشته است. در این یادداشت شفاهی، حسینی توضیحاتی در مورد رویکردها و دستاوردهای این مرکز ارائه داده است.

***

نظریه‌ی رسانه‌ای امام و امت

ما در رویکردی که به رسانه داریم، به بحث رسانه‌ای امام و امت توجه داریم، یعنی از نظر ما باید رسانه‌هایی که در جبهه‌ی فرهنگی انقلاب اسلامی فعالیت می‌کنند، باید راهبردها را از امام امت کسب و با کانال‌هایی که در اختیار دارند، در جامعه منعکس کنند. البته خود این رویکرد مبتنی بر تقسیم بندی جامعه، خصوصا خواص و نخبگان آن است. بر این اساس سعی کردیم با جمع‌بندی و بومی کردن نظریاتی که در رشته‌های ارتباطات و رسانه وجود دارد، نظریه‌ای جدید استخراج و بر اساس آن عمل کنیم.

مامورتی به نام توزیع هدف‌مند

اصلی‌ترین ماموریتی که برای خودمان در نظر گرفته بودیم، توزیع هدف‌مند بود. به همین ترتیب از ابتدا سعی کردیم مشغول به ماموریت مخاطب شناسی، تحت هرم امام و امت و نظریه‌ای که در این خصوص داشتیم، شویم. در این بین بعضی افراد را به عنوان مخاطب خاص خود شناسایی کردیم که در میانه‌ی هرم مدنظر ما قرار می‌گرفتند و عده‌ای دیگر را به عنوان مخاطبان عام که به صورت عام با رسانه‌ها در ارتباطند. با توجه به نیاز‌ها و علاقمندی‌های هر کدام از گروه‌های مخاطبی، تلاش کردیم بسته‌های محتوایی هدفمندی را برای آنان آماده کنیم. مثلا پرونده‌هایی موضوعی که برای خواص آماده می‌شد، بخشی از کار بود و در کنار آن، شبکه خبرنامه‌های الکترونیکی ای‌میلی «نِت‌نامه» که از طریق پست الکترونیکی ارسال می‌شد، برای عامه‌ی مردم در نظر گرفته شد. در نِت‌نامه اقشار مختلف به صورت رایگان، با مراجعه به پایگاه اینترنتی نِت‌نامه به صورت رایگان و تنها با وارد کردن نشانی رایانامه‌ی خود، عناوین مورد نظر خود را از بین 10 عنوان خبرنامه انتخاب می‌کردند. این خبرنامه‌ها به صورت هفتگی برای آنان ارسال می‌شود.

شخصی‌سازی رسانه‌ها

فضای رسانه‌ای حاکم بر جامعه‌ی ما، یک فضای عمومی است. معمولا روزنامه‌ها و سایر رسانه‌ها، با ویرایش و لحن تقریبا یکسانی تولید و توزیع می‌شود و مردم می‌توانند آن را بخوانند و استفاده کنند. منتها رسانه‌ی آنان شخصی نشده است و به نیازها و علایق مخاطبان کاری ندارد. ما کوشش کردیم رسانه را برای مخاطبان خودمان، شخصی کنیم و ارتباط خود را به صورت تعاملی درآوریم.

ما در برخی حوزه‌های خبری‌تحلیلی ورود پیدا کرده‌ایم که محتوای آن با توجه به نیاز و دامنه‌ی بخش خاصی از مخاطبان تولید می‌شود. به عنوان مثال یکی از مجموعه‌ها یا ارگان‌ها که با توجه به نیاز دامنه‌ی خاصی از مخاطبان محتوا تولید می‌کند، مجموعه‌ای خبری‌تحلیلی برای مخاطبان خود درخواست می‌کند. ما در این مورد محتوا را با توجه به مخاطبان تولید، بسته‌بندی و ارسال می‌کنیم. در این فرایند با توجه به این که مجموعه‌های رسانه‌ای یک مخاطب‌شناسی حداقلی دارند و متناسب با حوزه‌ی فعالیت خود مخاطبان‌شان را جذب می‌کنند، ما محتوایی خاص را تولید می‌کنیم و ارائه می‌دهیم.

مهندسی توزیع

نکته‌ی اصلی کار ما، تفاوت بین تولید و توزیع است. ما اساسا به حوزه‌ی تولید ورود پیدا نمی‌کنیم، زیرا معتقدیم به اندازه‌ی کافی، تولیدات فرهنگی در مجموعه‌هایی که به این فعالیت‌ها مشغول هستند، صورت می‌گیرد. با این حال مهندسی توزیع یا دانش توزیع پیام، تخصص خاص خود را می‌طلبد و باید با استفاده از آن، تحقیق کرد محتوا چگونه و با چه مولفه‌های به دست برسد تا هم کارآمدی داشته باشد و هم مخاطب را به خود جذب کند. ما در مرحله‌ی اول تلاش کردیم این دانش توزیع را در مجموعه‌ی خود بومی کنیم تا در مرحله‌ی بعد توزیع را هدف‌مند کنیم. به طور خلاصه مخاطبان ما نوع پیام‌هایی را که دریافت می‌کنند مشخص می‌کنند و ما نوع بسته‌بندی و شیوه‌ی ارائه‌ی پیام به آن‌ها را انتخاب می‌کنیم.

نفوذ خوبی داشته‌ایم

ارتباطات ما با ارگان‌هایی که با آنان در رابطه بودیم، روابطی دوطرفه و موثر بوده است. آن‌ها هم از آن چه در اختیار آنان قرار داده‌ایم رضایت داشته‌اند، به طوری که دریافت ما این است که به طور اجمالی، کارهای ما برای مخاطبان‌مان موثر بوده است و در دامنه‌ی مخاطبان خودمان نفوذ خوبی داشته‌ایم. شبکه‌ی نت‌نامه که بعد از حدود یک سال و نیم فعالیت، بیش از 12000 عضو دارد و در قالب 10 عنوان، از طریق آن خبرنامه‌هایی برای اعضا ارسال می‌شود.

با وجود این متاسفانه عمده‌ی مخاطبان ما از تهران هستند و در استان‌ها نفوذ کمتری داریم. در حال حاضر سعی داریم در استان‌های مختلف افرادی را جذب و آنان را با فعالیت‌های خود آشنا کنیم و به این طریق میزان تاثیرگذاری خود را افزایش دهیم. این اتفاق تاکنون به این خاطر رخ نداده است که ماموریت ما در طول زمان تغییر کرد و ما از ایجاد دفاتر استانی و گسترش دایره‌ی نفوذ در شهرستان‌ها، صرف نظر کردیم. البته با برخی استان‌ها در ارتباط هستیم و کار توزیع محتوا را در آن جا دنبال می‌کنیم، منتها اصل کارمان در تهران متمرکز شده است. در آینده بیشترین سعی ما بر گسترش دایره‌ی مخاطبان و غنی‌سازی محتواها و پیام‌هایی است که برای مخاطبان ارسال می‌شود.

تاکید ما بر نشر مکتوب است

با توجه به تغییرات سریع و پیش‌بینی نشده در حوزه‌های فناوری و تاثیری که در شبکه‌های اجتماعی بر جا می‌گذارد، تلاش داریم در هر برهه، با توجه به شرایط مقتضی آن از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنیم. از این رو استفاده از این شبکه‌ها در حاشیه‌ی کار مرکز قرار دارد. نکته‌ی دیگر این است که با وجود تمام پیشرفت‌هایی که در حوزه‌های مجازی صورت گرفته است، آن چه اهمیت و نفوذ خود را از دست نمی‌دهد، نشر مکتوب است. از این رو کوشش ما بر این است که نشر مکتوب را از قالب‌های رسانه‌ای خود حذف نکنیم. به خاطر این تاکید، حتی حوزه‌های رسانه‌های بصری و مشابه آن نیز درجه‌ی اهمیت بالایی برای ما ندارد.