به گزارش حلقه وصل، افزایش قیمت کتاب که بر گرفته از قیمت کاغذ و در مرحله بعد افزایش قیمت مواد اولیه بوده، زمینه را برای رکود حوزه نشر فراهم کرده، این رکود طی سال‌های اخیر بسیار سنگین‌تر شده و در سال ۱۴۰۰ با بی رغبتی ناشران برای فرآیند تولید کتاب به خوبی خود را نشان داده است، از سوی دیگر ناشران با سرمایه‌های مشخص و اندک نمی‌توانند به بازگشت سرمایه خود امید داشته باشند و این عواقب خاصی را برای جامعه فرهنگی و نشر به دنبال خواهد داشت حمایت از ناشران در این بین باید از سوی مسئولان صورت بگیرد.
نکته قابل توجه دیگر افزایش قیمت کتاب‌ها و بی علاقگی جامعه به مطالعه است. ناشر مرجع رسمی اعلام قیمت کتاب است و کسی او را مجبور به قیمت گذاری دستوری نمی‌کند با توجه به وضعیت قیمت شکننده نشر و کمرنگ شدن رونق بازار نشر، ناشران و اتحادیه ناشران سعی دارند قیمتی را اعلام کنند که هزینه‌ها را پوشش دهند؛ لذا در بازار شاهد قیمت گذاری مناسب برای کتاب‌ها نیستیم.
اگر چه طرح‌هایی طی سال‌های اخیر برای نجات صنعت نشر انجام شده، اما هیچ کدام نتوانسته به درمان زخم‌های نشر بپردازد و التیامی باشد بر وضعیت امروز عرصه نشر، در برهه‌ای از زمان یارانه دولتی کاغذ وجود داشت و در برهه‌ای به خواسته ناشران این‌یارانه قطع و به امور دیگر چاپ و نشر اختصاص پیدا کرد. طرح‌های فصلی عیدانه، تابستانه، پاییزه و زمستانه کتاب، نمونه حمایت‌هایی هستند که بنا شد با حذف یا کمترشدن یارانه کاغذ، به‌طور غیرمستقیم به ناشران و اهالی نشر اختصاص بگیرد.
البته مشکلات صنعت نشرچالش‌ها و آسیب‌های دیگری نیز به دنبال داشته و آن غافل ماندن از کیفیت کتاب‌ها است ناشران با برگزاری جلسات نقد و بررسی زمینه کیفی سازی کتاب را فراهم می‌کنند. نقد از مقوله‌های بنیادی و اساسی ادبیات داستانی است که متاسفانه امروز به‌دلیل شکل‌گیری مافیای کتاب‌های زیر زمینی دیگر مورد توجه نیست و کمی سازی، کیفی سازی کتاب را تحت تاثیر قرار داده و این نت‌ها به کاهش سرانه مطالعه منجر شده که رشد کتاب‌های غیر قانونی و زیر زمینی را رقم زده است.
اما همچنان مهمترین موضوع در صنعت نشر هزینه‌های چاپ و قیمت‌های بالای کتاب‌ها است موضوعی که ناشران و فعالان عرصه کتاب و نشر را با دشواری روبرو کرده است.
***هزینه‌های سر سام آور چاپ
حسین رستمی مدیر انتشارات مبشر یکی از دغدغه‌های مهم ناشران را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: ناشران برای پرداخت هزینه‌های چاپ با مشکل مواجه هستند این امر در کنار قیمت پر نوسان و بالای کاغذ ناشران را با بحران روبرو کرده است، وجود تک تک این عناصر در کنارهم به معنی افزایش قیمت کتاب است؛ کتابی که قیمت بالا داشته باشد، در شرایط اقتصادی امروز از سبد خانواده‌ها حذف شده و مورد بی توجهی جامعه قرار می‌گیرد به عبارتی از چرخه فرهنگ خارج می‌شود و این یک زنگ خطر است.
وی به رخدادهای سال ۹۹ در حوزه نشر اشاره و ابراز کرد: مسئولان فرهنگی با دادن کاغذ دولتی به ناشران شرایط را برای مدتی کوتاه به ثبات رسانده بودند، اما با قطع شدن تسهیلات برای صنعت نشر بار دیگر ناشران دچار آسیب‌های عمیقی شدند، کاغذ دولتی سبب می‌شد بسیار از چالش‌ها و آسیب ها، خود را به خوبی نشان ندهد و امروز که خبری از کاغذ دولتی نیست ما شاهد کاهش تولید کتاب هستیم.
***اهمیت طرح‌های فصلی
هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به اجرای طرح تابستانه کتاب گفت: اجرای این طرح در این شرایط سخت کرونایی خوب است به خصوص برای کتابفروشان که در این روزها می‌توانند از نظر مالی تقویت شوند.
وی ادامه داد: در این میان افزایش بودجه طرح‌های فصلی تابستانه همچنین سقف خرید کتاب تا ۳۰۰ هزار تومان می‌تواند کمک خوبی برای کتابفروشان باشد تا علاوه بر تامین کتاب‌های مورد نیاز مخاطبان بخشی از نقدینگی خود را تامین کنند.
حسن‌پور با بیان اینکه در این میان یکسری عوامل مختلف بر صنعت نشر تاثیرگذار است، عنوان کرد: این روزها تامین کاغذ به عنوان یک مشکل جدی مطرح است به طوری که مدتی است که تولید کتاب توسط ناشران پایین آمده و ممکن است در آینده نزدیک کتابفروشان برای تامین کتاب‌ها با مشکل روبرو شوند.
***نویسندگان هم قربانیان افزایش قیمت کتاب‌ها
فاطمه سلیمانی ازندریاری نویسنده کتاب پیرامون چالش‌های صنعت نشر گفت: افزایش قیمت مواد اولیه و کاغذ زمینه ساز مشکلات بسیار زیادی برای صنعت نشر شده که هم ناشر و هم نویسنده را به خود مشغول کرده است.
وی به افزایش قیمت کتاب اشاره و بیان کرد: افزایش قیمت کتاب اولین ضربه را به خود نویسندگان وارد کرده است، زیرا نویسنده برای نوشتن نیازمند مطالعه است، افزایش ده تا بیست درصدی کتاب در هر ماه سبب می‌شود نویسندگان کتاب با چالش روبرو شوند، اما این مهم برای خانواده کمی تفاوت دارد افزایش قیمت کتاب سبب حذف این کالای فرهنگی از سبد خانواده شده و اقلام اساسی و خوراکی جایگزین آن می‌شوند.
***لزوم نظارت بر قیمت‌ها
مسئله کاغذ و نظارت بر یارانه کاغذ همچنان حل نشده و فراز و فرودهای گذشته را همچنان دارد. به‌هرحال طی سال‌های گذشته ناشران و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مسئله کاغذ و نظارت بر یارانه کاغذ دست به گریبان بوده‌اند. اما اهمیت مسئله بود و نبود یارانه کاغذ، نباید باعث غفلت از دیگر عوامل و عناصر صنعت چاپ کتاب شود. چون وقتی پای صحبت ناشران و گفت‌وگو درباره مشکلاتشان می‌نشینیم، تنها از یارانه کاغذ نمی‌گویند.
برخی دیگر هم شاید چنین نظری داشته باشند، اما بودن یارانه را در وضعیت فعلی، یک‌مُسکّن موقت برای ادامه حیات چرخه نشر می‌دانند. اما عاملی که خیلی از این بیست ناشر به آن اشاره و بر آن تاکید کردند، نظارت بر یارانه کاغذ است؛ به این‌معنی که یارانه کاغذ به ناشرانی برسد که می‌خواهند کتاب چاپ کنند نه اینکه با کاغذ دریافتی با ارز دولتی، سوداگری کرده و آن را با قیمتی دیگر در بازار بفروشند.