به گزارش حلقه وصل، در روزهای گذشته، کوبا به دنبال بروز پاره‌ای ناآرامی‌ها در پایتخت این کشور به صدر اخبار دنیا بازگشته است. تظاهرات‌کنندگان می‌گویند از وضعیت اقتصادی-اجتماعی که به دلیل سوءمدیریت دولت در پی شیوع کرونا ایجاد شده ناراضی هستند.
دولت کوبا، تظاهرات‌ها را تلاشی جدید از سوی آمریکا برای راه‌اندازی انقلاب رنگی و سرنگونی حکومت می‌داند؛ کاری که آمریکایی‌ها بارها تبحرشان در انجام آن را در جای جای دنیا نشان داده‌اند و برای تکرار آن در کوبا-جایی که چند دهه تلاششان برای سرنگونی حکومت به شکست منجر شده- انگیزه‌هایی جدی دارند.
«میگوئل دیاز-کانل»، رئیس‌جمهور کوبا و سایر مقام‌های دولت این کشور، آمریکا را عامل تظاهرات اخیر توصیف کرده و گفته‌اند که واشنگتن از طریق سیاست تحریم و اینترنت این تظاهرات را به راه انداخته است.
تظاهرات‌کنندگان، اما از وضع اقتصادی که پس از کرونا رو به وخامت گذاشته ناراضی هستند. کمبود کالاهای اساسی و مدیریت بحران همه گیری ویروس کرونا از دیگر خواسته‌های تظاهرات‌کنندگان است و آنها خواستار لغو ممنوعیت ورود مواد غذایی و دارو شده‌اند.
حقیقت، همانند همیشه جایی در میان این ۲ دیدگاه قرار دارد، زیرا وضعیت پیچیده‌تر از آن چیزی است که هر یک از دو طرف تلاش می‌کنند به تصویر بکشند. آنچه ماجرا را پیچیده‌تر کرده حمایت‌های تمام قد دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا از آشوب‌ها در کرونا است.
واقعیت اینجاست که مشکلات اجتماعی-اقتصادی کوبا، نتیجه مستقیم تحریم‌های یکجانبه آمریکا از یک طرف و جنگ روانی-رسانه‌ای جریان وابسته به غرب از طرف دیگر است. آمریکا از چند دهه پیش تحریم‌های سنگینی علیه کوبا وضع کرده و شرکت‌های خارجی را از انجام هر گونه تجارت با کوبا منع کرده است.
آمریکایی‌ها همیشه همراه با تحریم‌ها، جنگ شناختی و رسانه‌ای علیه کشور هدف را در دستور کار قرار می‌دهند. کوبا هم از این امر مستثنی نبوده و بعد از شیوع کرونا، هدف جنگ رسانه‌ای شدید آمریکا و متحدانش با هدف ایجاد ناامیدی و سیاه‌نمایی از وضعیت آینده قرار گرفته است.
آنچه در حال حاضر اتفاق افتاده این است که کووید-۱۹ به مشکلات اقتصادی-اجتماعی ناشی از تحریم‌ها اضافه شده و آمریکایی‌ها هم فرصت را برای فعال کردن عوامل پنهان انقلاب‌های رنگی‌شان مهیا دیده و آنها را به خیابان‌ها آورده‌اند. البته متهم کردن همه کسانی که در خیابان‌ها حضور دارند به ارتباط با آمریکا درست نیست زیرا بسیاری از تظاهرات‌کنندگان خواسته‌های مشروعی دارند. با این حال، مسئله این است که برخی از سردسته‌های تجمعات در حال سوق دادن مطالبات به سمت و سوی مطلوب آمریکا هستند.
رئیس‌جمهور کوبا هم چند روز پیش به این حقیقت اذعان کرد و گفت که در میان تظاهرکنندگان افرادی حضور داشتند که از شرایط کشور «ناراضی» هستند. او همچنین گفت: «شاید لازم باشد از کسانی که در میانه ناآرامی های مختص اینگونه حوادث با آشوبگران اشتباه گرفته شدند و با آنها بدرفتاری شد عذرخواهی کنیم.»
آغاز تحریم‌های آمریکا علیه کوبا
کوبا جزیره‌ای در ۱۴۵ کیلومتری جنوب ایالت فلوریدا در جنوب شرقی ایالات متحده است. روابط دیپلماتیک آمریکا و کوبا در ۳ ژوئیه ۱۹۶۱ قطع شد. این اقدام که نتیجه دستور آیزنهاور رئیس‌جمهور آمریکا در آخرین روزهای ریاستش بود در اوج جنگ سرد صورت گرفت. چند روز پیش از آن، فیدل کاسترو اعلام کرده بود از آنجا که سفارت آمریکا در این کشور به جاسوسی در خاک کوبا اقدام می‌کند، باید تعداد کادر خود را کاهش دهد.
از اوایل ۱۹۵۹ که کاسترو قدرت را در دست گرفت، آمریکا بلافاصله دولت جدید را به رسمیت شناخت. سه ماه بعد کاسترو به واشنگتن رفت و با معاون اول وقت یعنی نیکسون دیدار کرد. اما یک سال بعد یعنی در ۱۹۶۰ میلادی، تقریباً بر همه عیان شده بود که کوبا دوست دارد بر قدرت رقیب آمریکا یعنی شوروی بیافزاید و این باعث خشم آمریکایی‌ها شده بود.
کوبا یک پیمان تجاری با شوروی منعقد کرد و تعرفه سنگینی بر کالاهای آمریکایی بست، آمریکا هم شروع به حمایت همه‌جانبه از کسانی کرد که کاسترو از کشور خود تبعید کرده بود. رهبر کوبا هم بیکار ننشست و تلاش خود را برای ملی‌کردن صنایع خود بکار بست تا صنایع آمریکایی بساط خود را از این کشور جمع کنند. آمریکا هم مجبور شد تجارت خود را با کوبا کاهش دهد گر چه این کار را با ظاهری عوام‌فریبانه به اسم تنبیه کوبا انجام داد.
دو ماه بعد، «جان اف. کندی» رئیس‌جمهور جدید وقتی پروژه آیزنهاور در تربیت نیروهای مخالف کاسترو به پایان رسیده بود، آنها را علیه حکومت کاسترو به راه انداخت. با فاش‌شدن عملیات، کاسترو هم به مقابله و بازداشت آنها اقدام کرد. احتمالاً اسم بحران خلیج خوک‌ها را در اکتبر ۱۹۶۲ شنیده‌اید. خلیج خوک‌ها محل پیاده‌کردن نیروهای مخالف کاسترو در جنوب کوبا بود و آن بحران به همین مسأله مربوط می‌شود، یعنی شوروی پس از ادعای آمریکا مبنی بر تأسیس پایگاه موشکی شوروی در کوبا، برای حمایت از کوبا به ارسال نیروهای نظامی خود به سمت آمریکا اقدام کرد و اقدام مشابهی هم از سوی آمریکا صورت گرفت.
جنگ نیابتی میان این دو بلوک قدرتمند در کشورهای دیگر مثل کره و ویتنام چیز عجیبی نبود اما هیچ وقت جنگ مستقیمی میان آن دو در طول جنگ سرد صورت نگرفت. از این رو بحران خلیج خوک‌ها یک اتفاق بی‌سابقه بود، گر چه با پذیرش پیشنهاد محرمانه کندی توسط خروشچف و بازگشت نیروهای شوروی از وقوع فاجعه جلوگیری شد. ظاهراً پیشنهاد کندی این بود که شوروی پایگاهش را در کوبا تعطیل کند تا در عوض آمریکا هم پایگاهش را در ترکیه برچیند.
خلاصه، این اتفاقات پایان تقابل‌های رسمی نظامی میان آمریکا و کوبا بود. از آن پس تحریم‌های مختلف، تلاش برای ترور رهبران کوبا و مانند آن در دستور کار آمریکا قرار گرفت. دولت آمریکا از آن زمان تحریم‌ها علیه کوبا را تشدید کرده و بارها قطعنامه‌های مجمع عمومی برای برداشتن تحریم‌ها را نادیده گرفته است.
این تحریم‌ها در دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» افزایش یافت به طوری که وی ۲۴۳ تحریم جدید علیه کوبا وضع کرد که همه آنها همچنان در حال اجرا هستند. تحریم‌هایی که فشارهای اقتصادی را بر این کشور افزایش داده‌اند، به ویژه طی یکسال گذشته با شیوع بیماری کووید- ۱۹ شرایط در این کشور سخت و دسترسی به بازارهای جهانی برای تامین دارو، تجهیزات پزشکی، واکسن و مواد غذایی محدودتر از گذشته شده است.
براساس آمارهای منتشر شده خسارت ناشی از تحریم های اقتصادی آمریکا فقط علیه بخش کشاورزی و مواد غذایی کوبا از آوریل ۲۰۱۹ تا مارس ۲۰۲۰ بیش از ۴۲۸ میلیون دلار بوده است. در همین دوره، خسارت کلی تحریم های آمریکا به اقتصاد کوبا به ۵.۵۷ میلیارد دلار رسیده است.
هدف از این تحریم‌ها، چه در کوبا و چه در ونزوئلا سرنگون کردن حکومت‌های این دو کشور بوده است. اگرچه «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا وعده بهبود روابط با کوبا و برداشتن فشارهای اقتصادی را داده بود اما در عمل همچنان به سیاست های تحریمی و فشارهای آمریکا بر این کشورها را ادامه داده زیرا حمایت از مخالفان و ایجاد اغتشاش در این کشورها جزو سیاست‌های همیشگی واشنگتن بوده، چه در دوران ترامپ که با لحن صریح به این موضوع اعتراف شده و چه در دوران دموکرات‌هایی مانند بایدن که این مسئله در لفافه پیگیری شده است.
جالب آنکه یک مورد از طرح براندازانه دولت آمریکا در کوبا در دوران ریاست‌جمهوری «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا افشا شد؛ همان رئیس‌جمهوری که عادی‌سازی روابط با کوبا را در دستور کار قرار داده بود.
اوباما و طرح براندازی دولت کوبا
سال ۲۰۱۴ افشا شد دولت آمریکا برای دامن زدن به ناآرامی و تشویق مخالفان در کوبا یک شبکه اجتماعی طراحی و راه اندازی کرده بود که در فاصله سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ فعال بوده و تعداد مشترکان آن به ۴۰ هزار نفر رسیده بود. دولت آمریکا برای پنهان کردن این اقدام خود از چندین شرکت پوشش و واسطه استفاده کرده بود تا ظاهرا ارتباطی بین این شبکه اجتماعی با دولت ردیابی نشود.
بودجه این طرح از طریق اداره کمک به سازمان توسعه بین‌المللی آمریکا پرداخت می شد که معمولا به عنوان نهادی برای کمک به پروژه های بشر دوستانه در سطح جهان شناخته می شود. هدف این طرح ایجاد یک شبکه ارسال پیامک مثل شبکه توئیتر بود که مردم و به خصوص ناراضیان در کوبا با استفاده از آن بتوانند از کنترل شدید دولت کوبا بر شبکه اینترنت بگریزند. این شبکه ارسال پیامک که «زون زونئو» نام داشت اصطلاحا «توئیتر کوبایی» نام گرفته بود که در اصطلاحات محاوره ای در کوبا صدای مرغ مگس خوار معنی می هد.
اقدامات این روزهای آمریکا در کوبا ادامه همان تلاش‌های سابق برای براندازی در این کشور است.
