مصر، آمریکا و اسرائیل: بازی پرمخاطره بر سر آینده غزه

به گزارش حلقه وصل: گمانه‌زنی‌ها درباره طرح جایگزین مصر برای مدیریت اوضاع غزه افزایش یافته است، به‌ویژه در شرایطی که مصر و اردن رسماً اعلام کرده‌اند روی طرحی کار می‌کنند که جزئیات آن هنوز فاش نشده است.

این در حالی است که یوسف العتیبه، سفیر امارات در واشنگتن، در «مجمع جهانی دولت‌ها» در دبی ۲۰۲۵ تأکید کرد که هیچ جایگزینی برای پیشنهاد کنونی آمریکا در مورد غزه نمی‌بیند؛ مسئله‌ای که پرسش‌هایی درباره میزان هماهنگی کشورهای عربی در این پرونده برمی‌انگیزد.  

در مقابل، منابع مصری خبر داده‌اند که سفر عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، به واشنگتن به پس از نشست اضطراری سران عرب که قرار است در ۲۷ فوریه (۹ اسفند) در قاهره برگزار شود، موکول شده است. این منابع خاطرنشان کردند که این تأخیر به منظور آن است که رئیس‌جمهور مصر بتواند با حمایت کامل کشورهای عربی، برای دیدار با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و ارائه پاسخی به طرح وی درباره آواره‌سازی فلسطینیان غزه آماده شود.  

جزئیات طرح مصر
با وجود سکوت رسمی درباره طرحی که مصر قرار است ارائه دهد، منابع آگاه به «العربی الجدید» فاش کرده‌اند که این طرح اساساً بر تشکیل یک کمیته فلسطینی تحت نظارت تشکیلات خودگردان فلسطین، بدون مشارکت حماس، استوار است که مسئولیت بازسازی نوار غزه را بر عهده خواهد داشت.

طبق این طرح، شرکت‌های مصری همراه با سایر شرکت‌ها اجرای پروژه‌های بازسازی را بر عهده خواهند گرفت و ممکن است نیروهای عربی یا بین‌المللی برای تأمین امنیت این شرکت‌ها مستقر شوند. با این حال، این طرح‌ها در مذاکرات با طرف مصری با مخالفت اسرائیل مواجه شده است، زیرا تل‌آویو بر گزینه‌های دیگری که با دیدگاه امنیتی‌اش درباره منطقه همخوانی دارند، اصرار دارد.

به گفته منابع، حضور نیروهای عربی یا بین‌المللی در غزه یک مسئله حساس و مورد اختلاف است، زیرا برخی کشورها با هرگونه دخالت نظامی مستقیم در این منطقه مخالف‌اند، در حالی که هر نیرویی که وارد غزه شود، ممکن است با مقاومت داخلی روبه‌رو گردد. 

افزون بر این، روند بازسازی قطعاً با تونل‌ها و زیرساخت‌های وابسته به مقاومت فلسطین تداخل خواهد داشت که می‌تواند موجب بروز چالش‌های سیاسی و امنیتی با گروه‌های مسلح مقاومت شود. همچنین، اسرائیل ممکن است هرگونه پروژه‌ای را که منجر به بازسازی توانایی‌های مقاومت گردد، رد کند.

موضع حماس 
در مقابل اما حماس همواره بر این موضع تأکید داشته که سرنوشت غزه باید در دست فلسطینیان باشد و هرگونه قیمومیت خارجی، چه از سوی کشورهای عربی و چه از سوی سازمان‌های بین‌المللی، را رد کرده است. این جنبش، حضور هرگونه نیروی خارجی (عربی یا بین‌المللی) در غزه را به‌عنوان تهدیدی برای استقلال و حاکمیت ملی فلسطینیان تلقی می‌کند.

یکی از دغدغه‌های حماس این است که پروژه‌های بازسازی غزه تحت نظارت گروه‌های فلسطینی انجام شود و نه تحت کنترل بین‌المللی یا کشورهای خارجی. این جنبش نگران است که برخی طرح‌های بازسازی در عمل به اهرم فشاری برای تضعیف مقاومت تبدیل شوند.

اختلاف نظر میان کشورهای عربی
از سوی دیگر، اظهارات یوسف العتیبه، سفیر امارات در واشنگتن مبنی بر نبود جایگزین برای طرح آمریکا در مورد غزه (که بر اساس پیشنهاد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به آوارگی مردم غزه منجر می‌شود) نشان‌دهنده اختلاف دیدگاه میان کشورهای عربی است؛ اختلافی که ممکن است شانس دستیابی به اجماع عربی درباره طرح مصر را کاهش دهد. 

افزون بر این، تأمین امنیت شرکت‌های فعال در بازسازی غزه مستلزم ترتیبات امنیتی پیچیده‌ای است که ممکن است برای همه طرف‌ها پذیرفتنی نباشد. علاوه بر این، مخالفت اولیه اسرائیل با این طرح این پرسش را مطرح می‌کند که آیا قاهره قادر خواهد بود تل‌آویو را قانع کند تا طرحی را که بازسازی اوضاع در غزه را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که کاملاً مطابق با منافع اسرائیل نباشد، بپذیرد؟

در همین راستا، حسام شاکر، نویسنده و تحلیلگر سیاسی فلسطینی، در گفت‌وگو با «العربی الجدید» اظهار داشت که ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد طرح مصر ممکن است شامل نوعی جابه‌جایی داخلی فلسطینیان در داخل نوار غزه باشد، به این معنا که آن‌ها به مناطق دیگری در داخل این منطقه منتقل شوند،.

با این حال، او تأکید کرد که پرسش اساسی این است که واکنش فلسطینیان نسبت به این طرح چگونه خواهد بود، به‌ویژه اینکه هر طرح عربی باید حداقل از سوی مقاومت فلسطین تا حدی پذیرفته شود و درعین‌حال مورد رضایت تشکیلات خودگردان فلسطین نیز باشد. 

شاکر همچنین خاطرنشان کرد که احتمال برخورد میان اراده فلسطینیان و طرح‌های ارائه‌شده وجود دارد و ممکن است فلسطینیان خود را میان دو گزینه ببینند: یا پذیرش طرح ترامپ یا قبول طرحی عربی که کمتر نامطلوب است؛ امری که می‌تواند آن‌ها را به پذیرش وضعیتی وادار کند که الزاماً با آرمان‌هایشان همخوانی ندارد.

بنابراین طرح مصر نیز در واقع مصداق ضرب‌المثل «به مرگ می‌گیرد که به تب راضی» شود، خواهد بود و تا زمانی که اصول اولیه مقاومت غزه را برآورده نکند، شانسی برای موفقیت نخواهد داشت.